Bài giảng tiền tệ và thanh toán quốc tế

§¹i häc L¹c Hång 0 Bμi gi¶ng ---------------o o--------------- tiÒn tÖ vμ thanh to¸n quèc tÕ Ch−¬ng 1. nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong ttqt 1 NéI DUNG M¤N HäC C1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong TTQT Ø ¸ è ® ¸ μ ê è ® ¸C2. T gi h i o i v thÞ tr− ng h i o i C3. NghiÖp vô kinh doanh hèi ®o¸i C4. Phßng ngõa rñi ro tû gi¸ hèi ®o¸i C5. C¸c ph−¬ng tiÖn TTQT C6 Ph−¬ng thøc TTQT. C7. Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ C8. Bé chøng tõ trong TTQT 2 Bè côc ch−¬ng i I Thanh to¸n quèc tÕ vμ vai trß cña TTQT. II. Tiền tệ trong thanh to¸n quốc tế III. C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ IV Mét è ¸ © kh¸. s c n c n c 3 Kh¸I qu¸t thanh to¸n quèc tÕi 1.1. Sù h×nh thμnh TTQT 1.2. Kh¸I niÖm 1 3 Vai trß cña TTQT trong nÒn kinh tÕ. . 4 Sù h×nh thμnh TTQT1.1 - Ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng ®−îc kÕt thóc b»ng viÖc bªn mua thanh to¸n, nhËn hμng, bªn Ò Òb¸n giao hμng, nhËn ti n theo c¸c ®i u kiÖn ®· tho¶ thuËn - V× tiÒn tÖ sö dông trong thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ lμ ®ång tiÒn cña n−íc ng−êi b¸n, n−íc −êi h Æ −í thø b ª h× h thμ hng mua o c n c a, n n n n ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi. Q © Ý ª Ê ®é- ua ph n t ch tr n cho th y, ho¹t ng thanh to¸n quèc tÕ b¾t nguån tõ ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng vμ ®Õn l−ît nã l¹i hç trî vμ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng ph¸t triÓn.5 1.2 Kh¸I niÖm. • - Thanh to¸n quèc tÕ lμ viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô chi tr¶ vμ quyÒn h−ëng lîi vÒ tiÒn ¸ ë ¸ ÕtÖ ph t sinh trªn c¬ s c c ho¹t ®éng kinh t vμ phi kinh tÕ gi÷a c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n−íc nμy víi c¸c tæ chøc c¸ nh©n n−íc, kh¸c, hay gi÷a mét quèc gia víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, th«ng qua quan hÖ ng©nhμng ñc a c¸c n−íc liªn quan. + Thanh to¸n trong ngo¹i th−¬ng + Thanh to¸n phi ngo¹i th−¬ng S kh¸ biÖt t TT i÷ éi+ ù c rong g a n th−¬ng vμ ngo¹i th−¬ng 6 1.3. Vai trß cña TTQT. • Thanh to¸n quèc tÕ víi nÒn kinh tÕ: • - B«i tr¬n vμ thóc ®Èy ho¹t ®éng XNK  - B«i tr¬n vμ thóc ®Èy ®Çu t− n−íc ngoμi  - Thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng dÞch vô  - T¨ng c−êng thu hót kiÒu hèi vμ nguån lùc tμi chÝnh kh¸c  - Thóc ®Èy thÞ tr−êng tμi chÝnh quèc gia héi nhËp quèc tÕ. 7 1.3 Vai trß cña TTQT. • Thanh to¸n quèc tÕ víi NHTM: • - Mang l¹i nguån thu ®¸ng kÓ cho ng©n hμng vÒ sè l−îng vμ tû träng. • - Lμ mét m¾t xÝch ch¾p nèi c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña NHTM. • - Lμ kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong m«I tr−êng ho¹t ®éng kinh doanh. • - T¹o ®iÒu kiÖn ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng ng©n hμng, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. 8 ii. TiÒn tÖ trong TTQT 2 1 §Æc ®iÓm tiÒn tÖ trong TTQT. . 2.2. Ph©n lo¹i TTQT 9 2.1.1 ChÕ ®é tiÒn tÖ lÊy GBP lμm chuÈn - H×nh thμnh sau chiÕn tranh TG lÇn 1 (1914-1918) c¸c n−íc Trung vμ §«ng ¢u, tháa thuËn lÊy §ång b¶ng Anh GBP lμm chuÈn. - 1923-1933: khñng ho¶ng kinh tÕ c¸c n−íc t− b¶n. Kinh tÕ Anh suy sôp, l¹m ph¸t t¨ng. Th¸ng 9/1931 chÝnh phñ Anh tuyªn bè ph¸ gi¸ ®ång GBP 33% so víi USD. æChÕ ®é b¶n vÞ ®ång GBP sôp ® 10 2.1.2 •ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lÊy USD lμm ®ång tiÒn chuÈn: Sau khi chÕ ®é b¶n Anh sôp ®æ, thÕ giíi h×nh thμnh 3 khu vùc tiÒn tÖ lín: - KV GBP gåm: Anh vμ c¸c n−íc cã liªn quan th−¬ng m¹i tμi chÝnh víi Anh: Aicap, Irac, Ø åThai lan, B , B §μo Nha, §an M¹ch, Na uy.. - KV USD: Mü, Cannada vμ c¸c n−íc Mü Latinh - KV FRF: Ph¸p vμ c¸c n−íc thuéc ®Þa cña ¢Ph¸p ë Ch©u u, Ch©u Phi 11 2.1.2. •ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lÊy USD lμm ®ång tiÒn chuÈn (tt) Khi chiÕn tranh thÕ giíi thø II kÕt thóc. Mü ®øng ra chñ tr× héi nghÞ Tμi chÝnh tiÒn tÖ Quèc Õ μ μt v o 22/07/1944 t¹i Bretton Wood, th nh lËp WB vμ thiÕt lËp chÕ ®é tiÒn tÖ lÊy USD lμm chuÈn. Do l¹m ph¸t nªn 1971, Mü ph¸ gi¸ ®ång USD7 89% vμ tuyªn bè ng−ng chuyÓn ®æi ®ång. USD ra vμng. N¨m 1973, Mü ph¸ gia ®ång USD thªm 10%, chÕ ®é tiÒn tÖ lÊy USD lμm chuÈn kh«ng cßn n÷a. HiÖn nay, do tiÒm lùc kinh tÕ Mü rÊt lín, nªn É®ång USD v n lμ ®ång tiÒn m¹nh vμ ®−îc tù do chuyÓn ®æi trªn thÕ giíi 12 2.2 •Ph©n lo¹i tiÒn tÖ trong TTQT 2.2.1. C¨n cø vμo ph¹m vi sö dông tiÒn tÖ: - TiÒn tÖ thÕ giíi: trong chÕ ®é b¶n vÞ vμng, vμng ®−îc dïng vμ dù tr÷ nh− ph−¬ng tiÖn thanh to¸n, ®−îc tù do lu©n chuyÓn gi÷a c¸c n−íc - TiÒn tÖ quèc tÕ: lμ tiÒn tÖ cña 1 n−íc ®−îc è Õc¸c n−íc trong kh i lùa chän ký k t h¬p ®ång Ò Ò- Ti n tÖ quèc gia: lμ ti n tÖc cña mét n−íc m¹nh ®−îc c¸c n−íc lùa chän lμm tiÒn tÖ trong thanh to¸n quèc tÕ nh−: USD GBP, , DEM, JPY, FRF 13 2.2. •Ph©n lo¹i tiÒn tÖ trong TTQT (tt) 2.2.2. C¨n cø vμo tÝnh chÊt chuyÓn ®æi tiÒn tÖ: - Ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi (Free convertible currency) - Ngo¹i tÖ tù do chuyÓn kho¶n (Transferable currency) 14 2.2. •Ph©n lo¹i tiÒn tÖ trong TTQT (tt) 2.2.3. C¨n cø vμo h×nh thøc tån t¹i cña tiÒn tÖ: - TiÒn mÆt (Cash) - TiÒn tÝn dông (Credit currency) ñ Ò2.2.4. C¨n cø vμo vÞ trÝ vμ vai trß c a ti n tÖ: - Ngo¹i tÖ m¹nh (hard currency) - Ngo¹i tÖ yÕu (Soft currency) 15 III •C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ 3.1. §Æc ®iÓm cña c¸n c©n TTQT C¸n c©n TTQT lμ b¶ng c©n ®èi ph¶n ¸nh t×nh h×nh thu chi thùc tÕ cña mét n−íc so víi n−íc kh¸c trong 1 thêi gian nhÊt ®Þnh hay t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. 16 3.2. Néi dung cña C¸n c©n TTQT 1. Tμi kho¶n th−êng xuyªn (current account): cßn gäi lμ c¸n c©n v·ng lai, gåm c¸c ê ÕnghiÖp vô th− ng xuyªn liªn quan ® n XNK hμng hãa, dÞch vô vμ giao dÞch ®¬n ph−¬ng chuyÓn nh−îng vèn mét chiÒu, . 2. Tμi kho¶n vèn: (capital account) gåm luång vèn di chuyÓn gi÷a c¸c n−íc c¸c, kho¶n ®Çu t− ra n−íc ngoμi h×nh thμnh nªn kho¶n chi, vμ ng−îc l¹i h×nh thμnh nªn kho¶n thu 3. C¸c kho¶n sai lÖch thèng kª 4. Dù tr÷ chÝnh thøc 17 BiÖn ph¸p c©n b»ng C¸n c©n TTQT3.3 C¸n c©n TTQT th©m hôt th−êng xuyªn ¶nh h−ëng ®Õn cung cÇu vμ t¸c ®éng ®Õn gi¸ trÞ tiÒn tÖ vμ gi¸ c¶ hμng hãa trong n−íc->¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ vμ XNK. C¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ón æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ ®−îc thùc hiÖn -Vay nî n−íc ngoμi trong thêi gian ng¾n; -NHTW t¨ng l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu -Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ: kÝch thÝch xuÊt khÈu -Thùc hiÖn chÝnh s¸ch q. lý ngo¹i hèi Thùc hiÖn chÕ ®é nhiÒu tû gi¸- -XuÊt dù tr÷ vμng vμ ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ nî 18 C¸c lo¹i c¸n c©n kh¸cIV. 1 C¸n c©n ngo¹i th−¬ng (Balance of trade). 2. C¸n c©n thu chi quèc tÕ (Balance of claim and liabilities) 3. C¸n c©n c«ng nî quèc tÕ 19 C¸c ®iÒu kiÖn trong TTQTV. * §èi víi nhμ xuÊt khÈu: - §¶m b¶o thu ®óng ®Çy ®ñ kÞp thêi tiÒn hμng vμ, , dÞch vô cung øng - §¶m b¶o sè tiÒn thu ®−îc gi÷ v÷ng gi¸ trÞ ban ®Çu * §èi víi nhμ nhËp khÈu: - §¶m b¶o sè hμng nhËn ®−îc ®óng sè l−îng, chÊt l−îng vμ thêi gian - Hμng hãa nhËn ®−îc t−¬ng øng víi sè tiÒn thanh to¸n 20 C¸c ®iÒu kiÖn trong TTQT (tt)V. 5.1. §iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ: - Quy ®Þnh ®ång tiÒn nμo ®Ó tÝnh to¸n vμ thanh to¸n trong quan hÖ TTQT - Ngoμi ra, cßn quy ®Þnh c¸ch thøc xö lý khi TGH§ biÕn ®éng nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c bªn khi tham gia ký kÕt hîp ®ång 21 C¸c ®iÒu kiÖn trong TTQT (tt)V. 5.2. §iÒu kiÖn vÒ ®Þa ®iÓm thanh to¸n: L ø ôi öôøi b ù h ä ñöô ti à øa n ng an n an ïc en va ngöôøi mua traû tieàn Vi ä ñò h hó th h t ù õec quy n ng a vuï an oan se dieãn ra ôû ñaâu ñieàu naøy phuï thuoäc *Töô lö löô iöõ b â b ùng quan ïc ïng g a en an vaø mua Nöôù h ø XK+ c n a +Nöôùc nhaø NK Nöôù thöù b+ c a 22 C¸c ®iÒu kiÖn trong TTQT (tt)V. 5.3. Thôøi gian thanh toaùn å û û àLaø thôøi haïn maø nhaø nhaäp khau phai tra tien cho nhaø xuaát khaåu Neáu laáy thôøi ñieåm giao haøng ( Chuyeån quyeàn sôû höõu haøng hoùa) laøm moác thì thôøi gian thanh åtoaùn coù the laø: * Traû tröôùc (advance payment) * Traû ngay (atsight) * Traû sau (X day after sight X day after bill of , lading date) 23 C¸c ®iÒu kiÖn trong TTQT (tt)V. 5.4. Ñieàu kieän phöông thöùc thanh toaùn +Phöông thöùc thanh toùan tröïc tieáp: Chuyeån tieàn, ghi soå, nhôø thu. +Phöông thöùc thanh toùan giaùn tieáp: Tí d höù töø t û ti à ñ åi höùn uïng c ng , ra en o c ng töø Noäi dung caùc phöông thöùc thanh toùan seõ ñöôc nghieân cöùu trong chöông 3. 24