Cha mẹ chia ly, con... hung tính!

Cha mẹ chia ly, con... hung tính! Không phải ngẫu nhiên mà những tên tội phạm đáng sợ nhất hầu hết đều có tiền sử tuổi thơ hoặc rất dữ dội hoặc mang những bí mật không thể nào chia sẻ được với ai. Theo nghiên cứu của các nhà tâm lý học thì tuổi thơ đóng một vai trò tiên quyết trong việc hình thành tính cách của con người. Một trong những nhân tố cực đoan đó là sự chia ly giữa con cái và bố mẹ. Sự yếu đuối của tuổi thơ “Tuổi thơ rất quan trọng, nếu bạn hỏi ai đó tính tình hòa nhã vui vẻ thì bạn sẽ thấy người ấy chắc hẳn đã có một tuổi thơ rất vui vẻ. Hãy thử hỏi những người lúc nào cũng âu sầu kỳ bí mà xem, rất có thể họ đã phải trải qua những chấn động đau khổ khi còn bé”, PGS. TS Văn Thị Kim Cúc, Giám đốc Trung tâm Tâm lý – Giáo dục Ngàn Phố (Hà Nội) cho biết. Một đứa trẻ có thể không bao giờ cố lý giải việc mẹ đột nhiên không còn xuất hiện trong nhà nữa và chỉ sau vài ngày hoặc vài tuần, chúng bắt đầu thích nghi dần với một sự chăm sóc của người khác. Nhưng việc không còn được mẹ chăm bẵm từng miếng cơm, giấc ngủ, mất hẳn đi cảm giác gần gũi ruột thịt và hình bóng của một người luôn xuất hiện để che chở cho chúng khỏi mọi phiền nhiễu và đau khổ sẽ để lại một lỗ hổng khó lòng bù đắp trong vô thức của trẻ. Đứa bé vốn còn quá phụ thuộc vào bố mẹ, cả về mặt đời sống vật chất và các lý lẽ về tâm hồn, bố mẹ không những là người cho chúng ăn mà còn là người mang lại sự an toàn cho bọn trẻ; mất đi cảm giác được an toàn là một điều đáng sợ cho cả những người đã có khả năng tự phòng vệ. Theo một nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ được đăng tải trên trang Nuturingparenting.com thì sự chia ly là yếu tố chính ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý trẻ, thậm chí là cả sự phát triển về mặt nhận thức và thể chất của trẻ nữa. Sự chia cắt này gây đến những hậu qủa trước mắt như: Trẻ sẽ bị suy giảm những khả năng có thể trở nên độc lập, tạo sự bất an và suy giảm niềm tin nơi trẻ, điều đặc thù chỉ có ở người trưởng thành, tạo sự ngắt quãng trong việc cân nhắc hậu quả những hành động của trẻ trong cuộc sống. Về lâu dài, khi đứa trẻ đó lớn lên, nó sẽ tiếp tục nghĩ rằng, cuộc sống đã nợ nó rất nhiều thứ và tư tưởng muốn được kiểm soát người khác sẽ chi phối đến những hành động của đứa trẻ đã trưởng thành này. Nhiều bậc cha mẹ tuy lo cho con ăn học tử tế, cơm no áo ấm và tự trong ý thức họ luôn muốn điều tốt đẹp nhất cho con mình nhưng nhiều khi vô tình để lại cho đứa trẻ những nỗi ưu tư, thậm chí là uất ức ăn sâu vào vô thức. Ví như khi một đôi vợ chồng chào đón đứa con thứ hai, họ hầu như quên đi đứa con trai lớn mới 3 tuổi của mình và nạt nộ nó mỗi lần nó ghen tị với đứa em sơ sinh. Đứa trẻ bắt đầu “tìm quên” trong im lặng và trở nên lầm lì từ đó, nó đã bị vết thương đầu đời: Sự bỏ rơi. Những vết sẹo không lành Hãy giả sử đứa trẻ 3 tuổi đó tiếp tục lớn lên, bình thường như bao đứa trẻ khác. Nỗi bất bình và cảm giác bị bỏ rơi đã nằm sâu trong vô thức. Nó trở nên lầm lì và buồn bã. Đúng sinh nhật tròn 5 tuổi, mẹ cậu bé nói rằng mẹ phải đi một nơi rất xa, rằng cậu phải ngoan ngoãn sống với bố. Từ đó cậu bé không còn nhìn thấy mẹ nữa. Cậu phải sống trong kỷ luật của bố, không có ai van xin bố đừng đánh đòn cậu mỗi lần cậu mắc lỗi. Mỗi lần như thế, cậu bé lại nhớ về người mẹ dịu dàng, như một ký ức đau đớn của đứa bé chưa hiểu gì về những cuộc chia ly thường diễn ra trong đời. Cậu bắt đầu sợ bố hơn nhưng cũng bắt đầu ghét ông và mơ hồ cảm thấy vì ông mà mẹ đã ra đi. Mỗi sáng, khi bố cậu thả cậu ở sân trường, cậu lại đứng ngẩn ngơ nhìn theo bố, mong chờ một điều gì mà chính cậu cũng không biết. Tâm hồn cậu không còn phát triển bình thường được nữa. Rất nhiều ngã rẽ cuộc đời của cậu bé có thể được dự đoán. Một trong những ngã rẽ đó, có thể vô cùng khắc nghiệt. Một ví dụ sinh động mà có phần rùng rợn gần đây về tình huống tâm lý này chính là kẻ loạn luân người Áo Josef Fritlz, kẻ đã hãm hiếp và giam giữ con gái mình hơn 24 năm. Hắn được biết đến với một tuổi thơ không có bố và khát khao được chinh phục người mẹ luôn cáu kỉnh của mình. Việc hắn không được mẹ cư xử âu yếm đã khiến hắn cả đời lén lút đi tìm sự vâng phục của người phụ nữ mà hắn hết mực tôn thờ, quá xa tầm tay và tuyệt vọng. Theo Tiến sỹ Tâm lý học Trần Thu Hương, giảng viên Khoa Tâm lý học trường ĐH KHXH&NV Hà Nội thì sự chia ly không tác động đến tất cả mọi người như nhau: “Những em bé nhạy cảm hơn sẽ bị tác động mạnh hơn”. Việc một người cha vắng nhà quá thường xuyên trong những năm trẻ 2-3 tuổi cũng có thể gây đến cho trẻ những điều đáng tiếc: “Vì đó là khoảng thời gian đứa trẻ cần có người bố để xây dựng cho mình tính kỉ cương trong cuộc sống”, TS Hương nói. Thiếu điều này, khi trưởng thành, đứa bé có thể rơi vào hai thái cực đoan, hoặc là quá yếu đuối, hoặc là quá hung hăng. Để giảm thiểu những hệ quả mà biến động tâm lý thời ấu thơ đã gây ra, các nhà tâm lý người Mỹ trong nghiên cứu về sự chia ly nói trên cho rằng, những người bị chấn thương tâm lý đó cần được kín đáo hỗ trợ trong việc giúp họ tự đưa ra những quyết định trong cuộc sống một cách đúng đắn, để giúp họ thấy mình hoàn toàn có thể kiểm soát được cuộc sống của mình. Những người này thường dễ bị tác động bởi những tin buồn trong cuộc sống hơn người thường nên điều cần thiết là phải giúp họ trải qua những nỗi đau nhỏ nhất. Quan trọng hơn nữa, điều mà các bậc cha mẹ thường cố gắng giấu con cái mình, đó là việc vì sao họ phải chịu sự chia ly với bố hoặc mẹ khi còn bé. Biết được điều này, những người trưởng thành sẽ ý thức được rõ hơn tình trạng của mình và đưa ý thức can thiệp vào các quyết định của họ trong cuộc sống. “Bố mẹ nên chuẩn bị thật kỹ cho con cái trước khi buộc chúng phải chịu cảnh chia ly, dù chỉ là khi bố mẹ phải đi học hay đi công tác trong một thời gian dài. Hoặc nếu bố mẹ buộc phải chia tay thì tránh tối đa xung đột trước mặt con cái để đảm bảo rằng sự chia ly của người lớn ảnh hưởng ít nhất đến con mình”, TS Trần Thu Hương nói.