Chương trính sơ cứu trẻ ở trường

a bệnh do ve truyền sang người và những phương thức thích hợp để làm giảm nguy cơ bị ve đốt Ve nhiều chân màu đen (black legged deer tick) Ve cái hình sao (lone star tick) CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 90 Điều bạn cần TÌM - Một con ve đang bám trên da hoặc một vết sưng tấy còn mới Điều bạn cần LÀM Cách sơ cứu khi trẻ bị ve đốt 1) Lấy kẹp gắp con ve ra khỏi da 2) Kẹp con ve ở vị trí càng gần bề mặt da càng tốt và kéo ngược trở ra, kéo vừa đủ lực chỉ để căng mặt da. Giữ yên tư thế đó để con ve tự nhả ra. Điều này mất khoảng vài giây. Không xoắn hay giật mạnh con ve vì có thể khiến chúng không được lấy ra hết toàn bộ. Không kẹp con ve ở ngoài rìa cơ thể chúng do có thể làm chúng vỡ nát và những chất nhiễm trùng có thể hòa lẫn vào vết đốt 3) Rửa sạch vùng da bị đốt bằng xà phòng và nước ấm CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 91 4) Trong vài tuần sau đó, theo dõi sự đỏ lên ở vùng da bị đốt. Nếu xuất hiện đỏ da, hoặc trẻ bị ốm, phụ huynh hoặc người nuôi dưỡng hợp pháp cần đưa trẻ tới nhân viên y tế 5) Thông báo cho phụ huynh hoặc người nuôi dưỡng hợp pháp rằng bạn đã lấy con ve ra khỏi người trẻ và họ cần theo dõi những phản ứng xảy ra sau đó Lời khuyên về sơ cứu: Không sử dụng những cách không hiệu quả sau đây để lấy con ve ra:  Mỡ  Nước sơn móng tay  Cồn  Xăng hoặc dầu hỏa  Đầu que diêm vừa được thổi tắt nhưng vẫn còn nóng RẮN CẮN Điều bạn cần BIẾT 20 trong tổng số 120 loài rắn ở Mỹ có nọc độc. Tất cả 48 bang (ngoại trừ Maine) đều có ít nhất 1 loài rắn độc; ở Hawaii và Alaska thì không có (Hình 9-5). Ở một số vùng, loài rắn có thể tràn ra mặt đất sau những cơn mưa lớn A rắn đuôi chuông, B rắn hổ mang, C rắn chàm quạp, D rắn hổ mang nước CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 92 Chỗ trú ẩn bị ngập khiến loài rắn kiếm vùng đất khô ráo hơn. Rắn không có độc cũng có thể cắn, nhưng thường thì loài rắn luôn cố gắng tránh xa con người. Mặc dù vết cắn do rắn độc là một thương tổn nghiêm trọng, nhưng ít khi tử vong. Rắn độc bao gồm rắn chuông, rắn hổ mang, rắn chàm quạp, rắn hổ mang nước Điều bạn cần TÌM  Hai vết thương nhỏ, sâu cách nhau khoảng 1.5 cm (một số trường hợp chỉ có một vết răng)  Trẻ đau rát nhiều chỗ vết cắn  Sưng phù nhanh  Thâm tím và xuất hiện những bóng nước hoại tử (có thể trong vòng 6 – 10 giờ)  Trong những trường hợp nặng, có nôn ói, toát mồ hôi và mệt mỏi toàn than Điều bạn cần LÀM Sơ cứu trẻ bị rắn cắn - Đưa trẻ và những người khác tránh xa khỏi con rắn - Giữ trẻ nằm yên, trấn an để làm chậm tốc độ lan truyền của nọc rắn. Chân hay tay bị rắn cắn nên được giữ ngang hoặc thấp hơn tim để tránh lan truyền nọc độc - Gọi cấp cứu và Trung tâm Chống Độc Lời khuyên về sơ cứu  Không sử dụng phương pháp rạch và hút máu để lấy nọc độc  Không sử dụng miệng hút chất độc do miệng đầy vi khuẩn làm gia tăng khả năng nhiễm trùng  Không băng ép chặt quanh chân hay tay bị cắn vì có thể làm tổn thương thêm  Gọi Cấp Cứu ngay lập tức CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 93 NHỆN CẮN Điều bạn cần BIẾT Hầu hết loài nhện đều có độc. Chúng sử dụng nọc độc để làm tê liệt và giết chết con mồi. Có khoảng 60 loài nhện ở vùng Bắc châu Mỹ có thể cắn người; dù vậy, chỉ có vài loài có nọc độc đáng lưu ý. Tử vong ít khi xảy ra. Tuy nhiên, loài nhện “Kẻ Ẩn Dật Nâu” và “Góa Phụ Đen” được biết là có thể gây chết người Con nhện cái “Góa Phụ Đen” có cơ thể màu đen với những bớt màu đỏ hay màu vàng có hình đồng hồ cát ở trên bụng. Chúng có ở 48 bang. Chỉ có con cái là nguy hiểm, trong khi con đực thì quá nhỏ để cắn thủng da người Vết đốt thường ít được phát hiện hoặc có thể có cảm giác như kim châm nhẹ. Nọc độc của “Góa Phụ Đen” rất độc và tấn công các cơ của con người. Triệu chứng thường là đau cơ nghiêm trọng và chuột rút Nhện “Góa Phụ Đen” Nhện “Kẻ Ẩn Dật Nâu” còn được gọi là Nhện Vĩ cầm hay Nhện lưng đàn vĩ cầm. Vết bớt trên lưng có hình dạng chiếc đàn vĩ cầm giúp nhận ra chúng. Cả con đực và con cái đều độc Hiếm khi gặp đúng lúc một con nhện Vĩ cầm đang đốt người vì vết cắn không đau và đa số nạn nhân bị cắn trong lúc ngủ. Mức độ trầm trọng của vết cắn thay đổi từ dạng khó chịu nhẹ tại chỗ cho đến khả năng gây chết người Điều bạn cần TÌM - Những vết đốt nhỏ CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 94 - Đau:  Bắt đầu là đau âm ỉ chỗ bị cắn  Sau đó lan ra những cơ xung quanh  Đau lan đến bụng, lưng, ngực và chân - Bóng nước tại chỗ vết cắn - Phù nhẹ và trắng bạch da tại chỗ vết cắn - Tổn thương mô mềm lan tỏa Nhện “Kẻ Ẩn Dật Nâu” Điều bạn cần LÀM Sơ cứu trẻ bị nhện cắn 1) Nếu vết cắn nghi ngờ do “Kẻ Ẩn Dật Nâu” hay “Góa Phụ Đen”, gọi cấp cứu. Rửa sạch vết cắn bằng xà phòng và nước 2) Chườm lạnh với một miếng vải lót bên dưới để làm giảm đau và làm chậm tác hại của độc tố CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 95 3) Gọi Trung tâm Chống Độc và báo cho phụ huynh hoặc người giám hộ hợp pháp của trẻ Bạn có biết? Đối với vết cắn do “Góa Phụ Đen” gây ra, có một loại thuốc kháng độc thường được dự trữ để sử dụng cho trẻ nhỏ (dưới 6 tuổi) và người già (trên 60 tuổi) và cho những nạn nhân có những phản ứng nghiêm trọng. Thuốc kháng độc dành cho loài nhện “Kẻ Ẩn Dật Nâu” và những loài nhện khác hiện nay chưa có SINH VẬT BIỂN CẮN ĐỐT Điều bạn cần BIẾT Khi bị các sinh vật ở biển đốt, có thể gây ra một loạt những tác hại. Nhận biết các loại con vật gây khó chịu là điều rất quan trọng, vì đa phần các trường hợp, việc chăm sóc sẽ chuyên biệt cho từng loại sinh vật. Hằng năm, các loại sứa (nhất là những con sứa có nọc độc - portuguese man-of-war) thường ở các chỗ nước nông đốt hơn triệu người. Cơ thể phản ứng rất đa dạng khi bị đốt, có thể viêm ửng nhẹ hay phản ứng rất dữ dội. Những phản ứng này gây ra do các nọc độc tiết ra từ sứa. Điều bạn cần TÌM - Những đường vằn như roi đánh ửng đỏ (do các vòi của sứa quất vào) - Đau, bỏng rát - Co rút cơ Điều bạn cần LÀM: Sơ cứu khi trẻ bị sứa cắn 1. Mang trẻ lên bờ 2. Rửa sạch da với nước biển 3. Tưới nước giấm lên chỗ da ửng đỏ cho đến khi giảm đau. Khác vói nước sạch, nước giấm giúp làm giảm tác hại của nọc độc. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 96 4. Cố gắng gắp bỏ các tua sứa lung nhùng còn bám lại bằng những dụng cụ có góc cạnh như thẻ ngân hàng hay nhíp. Không dùng tay không để chạm vào tua sứa. Lưu đồ Các bước sơ cứu khi bị động vật cắn Điều đầu tiên là tách trẻ ra khỏi nơi nguy hiểm  Nếu vết cắn gây chấn thương nghiêm trọng hay chảy máu không thể cầm được, cần gọi cấp cứu  Nếu bị cắn bởi: chồn, gấu trúc Mỹ, dơi, cáo, chó sói hay những con vật gây vết cắn khác lạ, hay không biết có chủng ngừa chưa, cần gọi cấp cứu  Chăm sóc bất kì vết thương hay vết bầm nào, rửa và tưới sạch bất kì vết thương hở nào.  Nếu con vật nuôi cắn đã có chích ngừa, cần liên hệ các trung tâm y tế gần nhất hay cơ quan kiểm soát động vật. Sơ cứu khi trẻ bị côn trùng chích đốt Điều đầu tiên là tách trẻ và mọi người ra khỏi nơi trẻ bị chích đốt  Lấy các ngòi chích hay những gì của côn trùng còn lưu lại trên người Dùng thẻ như thẻ tín dụng hay móng tay dài để lấy ngòi chích ra Dùng nhíp gắp con ve ra khỏi da Dùng băng keo lấy lông sâu bướm đang bám trên da trẻ ra.  CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 97 Rửa với xà bông bất kì vết thương hở nào và tưới sạch dưới vòi nước chảy.  Chườm lạnh và nâng chi lên để giảm đau, sưng ở chỗ bị thương  Cho trẻ có tiền cân dị ứng uống thuốc theo chỉ dẫn Sơ cứu khi trẻ bị rắn cắn Điều đầu tiên là tách trẻ ra khỏi nơi nguy hiểm  Trấn an trẻ để trẻ càng bình tĩnh càng tốt, hạ phần cơ thể bị cắn xuống thấp hơn vị trí của tim.  Cần gọi cấp cứu để được hướng dẫn. Câu hỏi lượng giá  Cách chăm sóc vết cắn do động vật gây ra a. Thoa kem kháng sinh lên chỗ bị cắn b. Để trẻ mút những vết cắn nhỏ c. Rửa sạch vết thương với xà bông và nước sạch d. Không băng vết thương, để không khí giúp làm khô vết thương.  Hầu hết các loại ve: a. Sẽ không gây bệnh, nếu rũ sạch chúng trước khi cắn b. Sẽ bò lên bề mặt da nếu áp nóng vào da c. Xuất hiện vào mùa đông d. Không cần phải lấy chúng ra khỏi cơ thể liền CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 98  Cách tốt nhất để loại bỏ ve: a. Thoa dầu bôi trơn, dầu đậu phộng hay nước sơn móng tay để ve rơi ra b. Nhỏ vài giọt cồn hoặc xoa cồn lên ve c. Dùng nhíp gắp ve bám chặt vào da. d. Dùng que diêm nóng đỏ chích vào ve để ve rớt ra khỏi da.  Điều gì quan trọng NHẤT khi chăm sóc trẻ bị rắn độc cắn a. Chườm nóng lên vết cắn b. Quấn garo để giảm lan truyền nọc độc c. Gọi cấp cứu d. Nâng cao vết thương. Thuật ngữ Bệnh dại : Một bệnh do virus sống trong các động vật máu nóng có vú có thể gây tử vong và lan truyền chủ yếy qua các vết cắn. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 99 CHƯƠNG 9 : NGỘ ĐỘC Mục tiêu học tập - Nhận biết một trẻ có nuốt, tiếp xúc hoặc hít phải độc chất - Xác định được các bước sơ cứu thích hợp ban đầu cho trẻ nuốt phải độc chất - Xác định được các bước sơ cứu thích hợp ban đầu cho trẻ hít phải độc chất - Xác định được các bước sơ cứu thích hợp ban đầu cho trẻ tiếp xúc với độc chất có nguồn gốc thực vật Giới thiệu Chất độc là một chất khi nuốt , hít, hay hấp thu qua da có thể gây nguy hại cho cơ thể , gây bệnh đôi khi dẫn đến tử vong. Một lượng nhỏ độc chất có thể gây nhiều tác hại nghiêm trọng. Ngộ độc là một trong những nguyên nhân chấn thương phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi. Điều bạn cần BIẾT Những sản phẩm bạn đang dùng mỗi ngày có độc tính cao và có thể gây hại. Chúng có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu nuốt phải. Thông thường, những chất độc mắc phải ở trẻ em là thuốc men, sản phẩm tẩy rửa, thuốc trừ sâu, thức uống có cồn hay sản phẩm từ dầu khí như hơi ga. Trẻ nhỏ thường có khuynh hướng tìm hiểu xung quanh. Những vật chứa bằng chất dẻo có màu , những viên thuốc nhiều màu hay những vật chưa bao giờ nhìn thấy đều khiến trẻ tò mò. Nếm thử là cảm giác đầu tiên mà trẻ nhỏ trước tuổi đến trường hay làm khi muốn tìm hiểu về một vật mới bất chấp đó có phải là đồ chơi, thực phẩm, hóa chất hay cây trồng. Ngộ độc thường xảy ra khi người lớn thấy mệt mỏi hay đang bận việc , hay khi trẻ bị bỏ một mình (chỉ cần một thời gian ngắn) với những lọ có chứa độc chất không cất đi hay quên đậy nắp. Các trường hợp ngộ độc thời niên thiếu có thể ngăn ngừa bởi việc sử dụng an tòan và bảo quản kỹ lưỡng với các đồ tiêu dùng và thuốc men trong hộ gia đình . Vì vậy nên giữ các đồ tiêu dùng và thuốc men trong các ngăn chứa nằm trên cao,hộp đậy an tòan và xa tầm tay trẻ em. Cũng như người lớn, trẻ em biết rất ít về cây cối có chất độc. Bởi trẻ em thường hay sờ và nếm thử những cây này khi muốn tìm hiểu về chúng như nếm những chiếc lá, trái dâu, bông hoa.Ngộc độc có thể xảy ra khi nuốt phải những cây này, chất độc có thể được thấm qua da hay hít phải khói từ ngọn lửa đốt những cây có chứa độc chất. Vì sự an tòan của trẻ, bạn nên biết tên của các lòai cỏ, cây cối, trái cây gần nơi ở của trẻ.Khi trẻ nuốt phải thành phần của cây, bạn nên mang trẻ và mẫu cây và gọi cho trung tâm về độc chất. Trung tâm sẽ hỗ trợ cho bạn. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 100 Một số ít các loại cây cũng có thể gây phản ứng hóa học thậm chí phản ứng dị ứng khi chúng tiếp xúc qua da. Một số loại cây độc như thường xuân, cây hồi, cây sơn có thể thấy trên toàn nước Mỹ. Cây sơn Cây hồi Thường xuân Bạn có biết ? Những lọ chứa thuốc bảo vệ an toàn cho trẻ được sản xuất từ những năm 1970. Những lọ thuốc này hạn chế sự tiếp xúc của trẻ để ba mẹ có cơ hội tìm thấy trẻ trước khi chúng nuốt phải. Bạn có biết ? Một trong những tác nhân hàng đầu gây ngộ độc ở trẻ em là acetaminophen. Là tác nhân gây độc cho gan và tử vong. Tiếp xúc với tinh dầu từ cây cỏ có thể gây ra những phản ứng hóa học hay các phản ứng dị ứng muộn biểu hiện qua các dạng mẩn đỏ ở nhiều mức độ. (Hình 10-3) Trẻ em có thể tiếp xúc trực tiếp với tinh dầu qua việc nếm lá cây, hạt, rễ, hay gián tiếp thông qua các dụng cụ, quần áo, thú nuôi hay bất kỳ vật gì dính phải các lọai cây cỏ này. Khói từ đám cháy đốt bụi cây cũng chứa CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 101 tinh dầu, chúng sẽ thâm nhập qua da, mũi họng vào phổi. Một phản ứng như vậy có thể xảy ra khi tiếp xúc với cây cỏ trong bất kỳ mùa nào trong năm và bất kỳ phần nào của cây. Ngộ độc đường thở có thể xảy ra do hít cacbon oxit (CO) từ lò sưởi bị hư hay từ khói của xe trong gara đóng kín. Ngộ đôc cacbon oxit nhanh chóng gây bất tỉnh và đôi khi là những cơn đau đầu dữ dội. Nó thường gây tử vong. Ngộ độc đường hô hấp cũng xảy ra khi trẻ cố ý hít các chất hóa học như keo dán đá hay hồ dán. Điều bạn cần TÌM - Nuốt phải độc chất:  Những lọ thuốc , hóa chất để mở  Những chất lạ dính trên miệng hay quần áo  Sang thương quanh môi chỉ điểm một hóa chất gây ăn mòn  Buồn nôn hay nôn ói  Đau bụng hay tiêu chảy  Lơ mơ  Mất tri giác - Tiếp xúc với thực vật có độc:  Mẩn đỏ  Ngứa  Đỏ da  Nốt phỏng  Sưng nề - Hít phải độc chất:  Nguồn hơi/khói bốc lên có thể có hoặc không có mùi  Thay đổi tính cách  Thay đổi vẻ ngoài Bạn có biết? Trong quá khứ, Viện Hàn lâm Nhi Khoa Hoa Kỳ đã đề nghị giữ lấy những lọ si rô ipeac tại nhà như một cách điều trị ngộ độc. Nhưng từ tháng 10 năm 2003 Viện hàn lâm đã rút bỏ khuyến cáo này vì có những nghiên cứu chỉ ra rằng những si rô này không có hiệu quả trong trị ngộ độc. Thậm chí khi trẻ em nôn ói sau khi được uống si rô thì vẫn còn một lượng lớn độc chất trong dạ dày. Khi chính quyền địa phương đề nghị sử dụng si rô này, các giáo viên, người nuôi trẻ nên cảnh báo cho họ với những thay đổi từ khuyến cáo của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 102 Điều bạn cần LÀM 8 bước sơ cứu cho trẻ Bước 1: Quan sát hiện trường Đánh giá nhanh vị trí nơi trẻ bị ngộ độc: xung quanh có an toàn hay không, có ai liên quan và chuyện gì đang xảy ra. Bước 2: Đánh giá ABC Tới gần trẻ, xem xét Appearance - diện mạo, Breathing - hơi thở, Circulation - tuần hoàn bằng mắt. Cần làm trong vòng 15 - 30 giây hay ít hơn, để quyết định có nên gọi cấp cứu hay không. Bước 3: Giám sát Cần bảo đảm tức thời những trẻ khác đang ở gần đã được giám sát bởi người khác. Bước 4: Đánh giá ABCDE Kiểm tra Appearance - diện mạo, Breathing- hơi thở, Circulation -tuần hoàn, Disability - thần kinh và Everything else - những điều khác, để quyết định có cần gọi cấp cứu không và cần sơ cứu những gì. Bước 5: Sơ cứu Tiến hành sơ cứu phù hợp với từng loại chấn thương và bệnh tật. Bước 6: Thông báo Hãy thông báo đến/báo tin cho cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp của trẻ càng sớm càng tốt. Bước 7: Giải thích và trấn an Nhanh chóng trấn an trẻ được sơ cứu và giải thích những lo lắng trẻ có thể có, đồng thời trò chuyện với những trẻ khác có chứng kiến việc chấn thương cũng như quá trình sơ cứu. Bước 8: Hồ sơ Hoàn tất thủ tục báo cáo sự việc xảy ra. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 103 Sơ cứu trẻ nuốt phải độc chất 1) Thu thập thông tin và trấn an bệnh nhi. Cố gắng xác định những điều sau: - Tuổi và cân nặng của trẻ - Trẻ đã nuốt cái gì - Lượng nuốt phải - Thời điểm nào - Tình trạng của trẻ 2) Nếu trẻ có đáp ứng cần gọi cho Trung tâm chống độc. Mang theo trẻ và vật chứa độc chất đến trung tâm. Làm theo hướng dẫn của Trung tâm chống độc 3) Nếu trẻ không đáp ứng gọi cấp cứu và thực hiện các bước xử trí suy hô hấp 4) Đặt trẻ nằm nghiêng 1 bên. Nghiêng về bên trái có thể làm chậm quá trình làm trống các chất chứa trong dạ dày. Tư thế này có thể giúp mở đường thở và khi ói sẽ theo ra đường miệng. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 104 Sơ cứu trẻ tiếp xúc với thực vật độc 1) Nếu da của trẻ tiếp xúc với các phần của cây độc, cần rửa ngay phần tiếp xúc đó dưới vòi nước chảy mạnh và xà phòng. Nếu mắt hay miệng của trẻ có tiếp xúc thì dội rửa bằng nước. 2) Gọi cho Trung tâm chống độc để được hướng dẫn. Sơ cứu trẻ hít phải độc chất 1) Di chuyển trẻ khỏi hiện trường và gọi cấp cứu 2) Nếu trẻ có đáp ứng thì gọi trung tâm chất độc hại CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 105 3) Nếu trẻ không đáp ứng thì thực hiện các bước xử trí suy hô hấp. Lưu đồ Sơ cứu trẻ nuốt phải độc chất Trẻ có tỉnh táo không? CÓ KHÔNG Gọi Trung tâm độc chất Trẻ có thở không Có Không Gọi cấp cứu Thổi ngạt Gọi cấp cứu CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 106 Sơ cứu trẻ hít phải độc chất Di chuyển trẻ khỏi hiện trường Trẻ có tỉnh táo không? ? CÓ Trẻ có thở không ? Có Không Gọi cấp cứu Thổi ngạt Gọi cấp cứu Gọi cấp cứu KHÔNG CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 107 Câu hỏi lượng giá  Trường hợp nào sau đây trẻ nuốt phải chất độc mà không cần gọi đến Trung tâm phòng chống nhiễm độc? a) Bé còn tỉnh táo và khóc. b) Bé thở đều và da vẫn hồng hào. c) Theo bạn đánh giá thì bé chỉ nuốt một lượng rất nhỏ chất độc. d) Không có câu nào đúng.  Nơi an toàn để giữ những sản phẩm lau rửa có thể gây hại cho trẻ là: a) Trong chai được vặn nút chặt, đặt trên bồn rửa. b) Trong chai nước ngọt được dán nhãn rõ ràng và vặn nút chặt. c) Nơi vượt khỏi tầm tay trẻ em và được khóa lại. d) Trong tủ đồ đã đóng kín cửa.  Khi trẻ nuốt phải chất độc và còn phản ứng thì số điện thoại cần gọi đầu tiên là: a) Trung tâm phòng chống độc chất quốc gia b) Bác sĩ của bé. c) Cha mẹ hay người giám hộ hợp pháp. d) Giám đốc tòa nhà chung cư bạn đang ở.  Chất độc trong cây thường xuân có độc: a) Nằm ở lá b) Không có ở rễ c) Chỉ có độc vào mùa thu và mùa đông d) Nằm ở mọi bộ phận của cây Thuật ngữ Chất độc : Một chất mà khi chúng ta nuốt hay hít phải hay bị thấm qua da (từ thực vật) có thể gây bệnh, tổn thương một bộ phận nào đó trên cơ thể hoặc dẫn đến tử vong. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 108 Chương 10: BỎNG Mục tiêu học tập: Học viên có thể:  Xác định các loại bỏng cần phải sơ cứu và loại bỏng không cần sơ cứu  Mô tả các phương thức sơ cứu phù hợp cho trẻ bị bỏng  Xác định các triệu chứng bỏng do điện  Mô tả các phương thức sơ cứu bỏng do điện Giới Thiệu Bỏng là một tổn thương da do nguyên nhân nhiệt, bức xạ, hoá chất hoặc điện đưa đến tổn thương cơ thể. Nguồn nhiệt có thể là nước nóng, hơi nước, bề mặt nóng và lửa. Bỏng do hóa chất có thể do chất ăn mòn hoặc chất ăn da. Dạng bỏng bức xạ phổ biến nhất là bỏng nắng do tia tử ngoại gây ra. Tiếp xúc với điện gây ra bỏng điện. Tổn thương do bỏng có thể rất đau và có thể cần một thời gian dài để lành vết thương. Vết bỏng nặng có thể để lại cho trẻ những tổn thương lâu dài về mặt tình cảm và thể xác. Điều Bạn Cần Biết: Bỏng ở trẻ đi chập chững và độ tuổi trước khi đến trường phần lớn do các chất lỏng nóng và dầu mỡ. Trẻ nhỏ bị bỏng ít hơn những trẻ lớn vì chúng ít đi lại hơn. Bỏng do lửa xảy ra khá thường xuyên ở trẻ từ 5 đến 12 tuổi. Các đám cháy tạo nhiều khói có thể gây nguy hiểm vì các hoá chất có trong khói có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho lớp tế bào bề mặt đường thở và phổi. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 109 Chất ăn mòn hoặc chất ăn da gây bỏng do sự phá huỷ da nơi tiếp xúc trực tiếp với hóa chất. Thời gian hoá chất tiếp xúc với cơ thể càng dài, thì tổn thương càng nghiêm trọng. Chất ăn mòn hoặc chất ăn da có thể là nước giặt quần áo, nước làm sạch cống, pin axít. Nhãn của hoá chất có ghi chú là chất này có thể gây bỏng hay không. Các hoá chất nguy hiểm này phải được cất giữ và sử dụng cẩn thận và phải tránh xa tầm tay trẻ em. Trẻ em rất hiếu động và trong lúc ham mê khám phá, có thể đến nơi có điện nguy hiểm, như ổ điện và dây dẫn vào các thiết bị điện dân dụng. Trẻ có thể cố cho đồ vật, chẳng hạn như cái nĩa, vào ổ điện. Trẻ nhũ nhi có thể ngậm dây điện. Thông thường, trẻ bị hất văng ra do cơ co gấp mạnh ngay sau khi tiếp xúc với điện. Tuy nhiên, sự co cơ này cũng có thể làm trẻ bị dính vào thay vì bị hất ra sau khi tiếp xúc với điện, điều này làm tổn thương nghiêm trọng hơn. Các ổ điện nên có dụng cụ bảo vệ để tránh các tổn thương Tuỳ thuộc vào lượng điện tiếp xúc, tổn thương có thể chỉ là một vết đỏ da nhỏ hoặc tổn thương nặng. Bỏng điện có thể gây ra các tổn thương nghiêm trọng đối với mô sâu bên dưới mặc dù chỉ thấy một tổn thương nhỏ trên bề mặt da. Điện giật tại nhà thường không đe doạ tính mạng. Tuy nhiên, điện giật có thể gây ngưng tim. Nếu trẻ bị tổn thương do điện vẫn còn tiếp xúc với nguồn điện, nguồn điện có thể đi qua và gây tổn thương cho bất kỳ ai tiếp xúc với trẻ. BẠN CÓ BIẾT? Nhiệt độ trên 50˚C có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho da trong vòng vài giây. Một số tiểu bang ở Hoa Kỳ đã ban hành luật giới hạn nhiệt độ của các dụng cụ tiếp dẫn nước cho học sinh tiểu học và các trung tâm chăm sóc trẻ em. Bạn nên hiểu rõ các qui định sở tại và xử lý vấn đề trong cơ sở của bạn. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 110 Độ nặng của bỏng được đánh giá dựa vào ba yếu tố chính: kích thước, vị trí và độ sâu. Kích thước, vị trí, độ sâu của một vết bỏng quyết định các loại thuốc cần can thiệp điều trị. Vết bỏng càng rộng và càng sâu thì tổn thương càng nặng. Vết bỏng ở mặt, tay, chân, hoặc cơ quan sinh dục thì nghiêm trọng hơn ở những vùng khác của cơ thể. Thât không may, trẻ thường bị bỏng ở vùng mặt, tay, chân hoặc bộ phận sinh dục khi chúng tiếp xúc với nắp che lò nấu, chạm vào các thiết bị điện gia dụng, hoặc đổ chất lỏng nóng lên quần áo. Một vết bỏng được xem là nhẹ ở người lớn có thể là nghiêm trọng ở trẻ nhỏ. Bạn có thể mô tả vùng bị bỏng bằng cách so sánh với một vật quen thuộc (ví dụ: bằng 1 phần tư) hoặc tỷ lệ với một phần của cơ thể (ví dụ: nửa cái lưng). Bạn cũng có thể ước lượng phần trăm diện tích bỏng bằng cách sử dụng lòng bàn tay của trẻ. Lòng bàn tay trẻ xấp xỉ 1% tổng diện tích bề mặt cơ thể trẻ. Số lượng diện tích lòng bàn tay của vùng tổn thương ước lượng phần trăm diện tích bề mặt cơ thể bị bỏng. BẠN CÓ BIẾT? Những người có tiền sử một hay nhiều lần rộp da do bỏng nắng trong thời thơ ấu hoặc thiếu niên sẽ có nguy cơ phát triển thành ung thư da cao gấp hai lần. Sự tiếp xúc lâu dài với ánh nắng mặt trời (tia cực tím, UV) là nguyên nhân chính của hầu hết các trường hợp ung thư da. Hơn phân nửa thời gian tiếp xúc tia UV trong một cuộc đời con người là ở lứa tuổi trẻ em và thanh thiếu niên. Bảo vệ để tránh tiếp xúc tia UV làm giảm nguy cơ bị ung thư da. Khi trẻ chơi ngoài trời, chúng nên mặc áo choàng, tìm bóng mát và sử dụng chất chống nắng hay kem chống nắng. Chất chống nắng chứa một loại hoá chất mà khi thoa lên da sẽ ngăn sự tổn thương bởi tia UV. Kem chống nắng là kem bảo vệ không cho tia tử ngoại tiếp xúc với da. Không giống với những vết bỏng khi tiếp xúc trực tiếp với bề mặt nóng, đau rát ở da do bỏng nắng cần có thời gian để hình thành. CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 111 Thông thường, nhân viên y tế mô tả độ sâu của vết bỏng liên quan tới độ dầy của mô bị tổn thương. Bỏng bề mặt, hoặc bỏng độ 1, chỉ liên quan đến phần trên cùng của da. Da màu hồng, nhưng không rộp da. Khi tổn thương sâu hơn, nhưng không hết bề dầy của da, gọi là tổn thương da một phần hoặc bỏng độ 2. Bỏng độ 2 là một dạng của rộp da. Vết bỏng liên quan đến toàn bộ bề dầy của da cũng có thể liên quan đến mô sâu hơn ở dưới da, đây là loại nghiêm trọng nhất của bỏng gọi là bỏng độ 3. Bỏng độ 3 có thể làm phá hủy toàn bộ bề dầy của da, cơ và thần kinh. TRIỆU CHỨNG: Bỏng độ 1:  Hồng hoặc đỏ da  Sưng nhẹ, không rộp da  Đau ít hoặc vừa. Bỏng độ 2:  Da đỏ sậm hoặc đỏ sáng  Rộp da  Sưng  Đau vừa hoặc nặng. Bỏng độ 3  Đỏ, da bị đốt thành màu trắng, đen hoặc thành than  Sưng  Có thể đau nhiều ở vùng xung quanh vùng bỏng độ 3 mặc dù tại vùng bị bỏng không thấy đau hoặc đau rất ít. Tại mô bị bỏng độ 3, các dây thần kinh đã bị phá huỷ. Mô xung quanh vùng bỏng độ 2 chỉ bị bỏng độ 1 hoặc 2 có các dây thần kinh truyền cảm giác đau về não. Bỏng hoá học:  Thay đổi màu sắc da  Đau Bỏng điện:  Nguồn điện  Vùng da tiếp xúc với điện có màu đỏ hoặc trắng CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 112 CHƯƠNG TRÌNH SƠ CỨU TRẺ Ở TRƯỜNG 113 Điều bạn cần LÀM: 8 bước sơ cứu cho trẻ Bước 1: Quan sát hiện t