Cở sở lý luận và thực tiễn của cách mạng khoa học công nghệ ở nước ta hiện nay

A. PhÇn më ®Çu Ta ®· biÕt ®Êt n­íc ta b­íc vµo thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH khi mµ nÒn s¶n xuÊt ch­a vËn ®éng theo con ®­êng b×nh th­êng cña nã. LÞch sö ®· ®Ó l¹i cho chóng ta mét nÒn s¶n xuÊt nghÌo nµn vµ l¹c hËu, l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ, lùc l­îng s¶n xuÊt rÊt thÊp kÐm. Nh­ng ngµy nay khi ®éc lËp d©n téc g¾n kiÒn víi CNXH lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña lÞch sö, khi giai cÊp c«ng nh©n ®· n¾m quyÒn l·nh ®¹o c¸ch m¹ng th× kÕt thóc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ còng lµ lóc b¾t ®Çu cuéc c¸ch m¹ng XHCN. C¸ch m¹nh XHCN ë n­íc ta lµ mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¸ch m¹ng toµn ®iÖn, s©u s¾c vµ triÖt ®Ó.§ã lµ mét qu¸ tr×nh võa xo¸ bá c¸i cò, võa x©y dùng c¸i míi tõ gèc ®Õn ngän. Ph¶i t¹o ra c¶ c¬ së kinh tÕ lÉn kiÕn tróc th­îng tÇng míi, t¹o ra cña c¶i ®êi sång vËt chÊt míi lÉn ®êi sèng tinh thÇn vµ v¨n ho¸ míi. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH chóng ta ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Theo quan ®iÓm cña ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng kho¸ VII ®· kh¼ng ®Þnh“C«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô, qu¶n lý kinh tÕ –x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao”. Quan ®iÓm nµy ®· g¾n c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸ ®ång thêi ®· x¸c ®Þnh vai trß khoa häc-c«ng nghÖ lµ then chèt ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸. Trong ®iÒu kiÖn giao l­u kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc ch­a ®­îc më réng, qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c n­íc ch­a ph¸t triÓn m¹nh mÏ ph¶i”tù lùc c¸nh sinh” th× ®ã chÝnh lµ mét tr×nh tù hîp lÝ ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸. Song hiªn nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang t¸c ®éng mét c¸ch s©u réng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi kho¶ng thêi gian ®Ó ph¸t minh míi ra ®êi thay thÕ ph¸t minh cò ngµy cµng ®­îc rót ng¾n l¹i, xu h­íng chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng trë thµnh ®ßi hái cÊp b¸ch, kh«ng chØ ®èi víi c¸c n­íc l¹c hËu, mµ ngay c¶ ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy cã thÓ chuyÓn giao mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cho c¸c n­íc ®i sau khi mµ c¸c n­íc ®i sau ®· cã sù chuÈn bÞ kÜ cµng ®Ó ®ãn nhËn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ c¸c n­íc ®i sau trong ®ã cã n­íc ta cÇn ph¶i lµm ng÷ng g× ®Î iÕp nhËn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng thµnh tùu mµ c¸c n­íc ®i tr­íc ®· ®¹t ®­îc. Bµi häc thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n­íc NIC ®· chØ ra r»ng: viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng më cöa víi bªn ngoµi ng»m tiÕp nhËn mét c¸ch cã chän läc nh÷ng thµnh tùu cña c¸c n­íc ®i tr­íc kÕt hîp víi viÖc ®Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ã chÝnh lµ con ®­êng ng¾n nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. B. Néi dung chÝnh I.cë së lý luËn vµ thùc tiÔn cña c¸ch m¹ng Kh- cn ë n­íc ta hiÖn nay 1.Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn KH- CN C¸ch m¹ng KH- CN ®· vµ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, tøc lµ ë nh÷ng n­íc ®· tr¶i qua thêi k× c¸ch m¹ng c«ng nghÖ, ®· x¸c lËp ®­îc nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ ho¸ ®· cã nÒn KH vµ CN tiªn tiÕn. Tuy nhiªn, nã kh«ng chØ h¹n chÕ trong ranh giíi cña c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ ¶nh h­ëng cña nã ®ang lan ra tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi . Cã thÓ nãi c¸ch m¹ng KH- CN lµ mét hiÖn t­îng toµn cÇu, hiÖn t­îng quèc tÕ sím hay muén nã sÏ ®Õn víi tÊt c¶ d©n téc vµ c¸c quèc gia trªn tr¸i ®Êt Lµ mét hiÖn t­îng toµn cÇu, cuéc m¹ng KH- CN mang trong b¶n th©n nã nh÷ng qui luËt chung, phæ biÕn, chóng t¸c ®éng vµo tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh c¸ch m¹ng KH- KT. Nh­ng mÆt kh¸c, mçi n­íc tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng nµy trong nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng cña ®Êt n­íc m×nh cho nªn c¸ch m¹ng KH- KT ë nh÷ng n­íc kh¸c nhau còng mang nh÷ng mµu s¾c, nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Do ®ã, khi xem xÐt cuéc c¸ch m¹ng KH- KT ë n­íc ta cÇn ph¶i ®Æt nã trong bèi c¶nh chung cña c¸ch m¹ng KH- KT trªn thª giíi. Sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, n­íc ta cã nguyÖn väng sö dông nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng KT- CN hiÖn ®¹i, muèn tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng ®ã ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häc vµ kü thuËt ®Ó ®­a ®Êt n­íc ta khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn vµ l¹c hËu. NguyÖn väng ®ã lµ hoµn toµn chÝnh ®¸ng. Tuy nhiªn, viÖc tiÕn hµnh c¸ch m¹ng KH- CN ë n­íc ta gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lín, do nhiÒu nguyªn nh©n Tr­íc hÕt, n­íc ta cßn ë t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ mÆt kinh tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ. N«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp ch­a hÕt hîp thµnh mét c¬ cÊu thèng nhÊt, sù mÊt c©n ®èi trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n trë nªn trÇm träng VÒ mÆt v¨n ho¸, khoa häc vµ c«ng nghÖ th× sè ®«ng d©n c­ n­íc ta vÉn ë t×nh tr¹ng mï ch÷, thiÕu lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, thiÕu c¸n bé v¨n ho¸ vµ kü thuËt. Thªm vµo ®ã, sù t¨ng d©n sè qu¸ nhanh ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho viÖc b¶o ®¶m l­¬ng thùc, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi lao ®éng Ngoµi nh÷ng khã kh¨n trong n­íc, n­íc ta cßn ph¶i chÞu nh÷ng di s¶n nÆng nÒ do sù n« dÞch cña chñ nghÜa ®Õ quèc vµ chñ nghÜa thùc d©n ®Ó k¹i, ®ång thêi c¸c c­êng ®Õ quèc l¹i ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch k×m h·m sù ph¸t triÓn khoa häc vµ kü thuËt nh»m duy tr× t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng cña hä trong sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ Do ®ã, ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®Ó tiÕn hµnh c¸ch m¹ng KH- CN ë n­íc ta lµ ph¶i tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi s©u s¾c, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc, chèng chñ nghÜa thùc d©n míi vµ c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng ®Ó ®i lªn CNXH. Sau 15 n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, khoa häc vµ c«ng nghÖ n­íc ta b­íc ®Çu cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, nÒn khoa häc vµ kü thuËt n­íc ta vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ®Êt n­íc VÒ tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ, so víi c¸c n­íc tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi, chóng ta l¹c hËu tõ 50 ®Õn 100 n¨m, so víi c¸c n­íc tiªn tiÕn ë møc trung b×nh ta l¹c hËu tõ 1 ®Õn 2 thÕ hÖ Víi thùc tr¹ng ®ã, viÖc tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ ë n­íc ta kh«ng chØ ®­îc coi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, mµ cßn lµ mét ®ßi hái bøc xóc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®Õn n¨m 2020 vÒ c¬ b¶n n­íc ta trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp. Kh¸c víi c¸c n­íc ®i ®µu, c«ng nghiÖp ho¸ n­íc ta ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn rót ng¾n. chØ cã nh­ thÕ, chóng ta míi cã thÓ sím rót ng¾n ®­îc kho¶ng c¸ch vµ tiÕn tíi ®uæi kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸ Cïng víi ®ã, yªu cÇu ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng còng ®ßi hái chóng ta ph¶i ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ. §Ó chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, n­íc ta kh«ng thÓ ®i theo c¸c b­íc tuÇn tù nh­ c¸c n­íc ®i tr­íc ®· lµm, mµ ph¶i ph¸t triÓn theo kiÓu “nh¶y vät”,”rót ng¾n”. §©y võa lµ c¬ héi ®Ó tËn dông lîi thÕ cña n­íc ph¸t triÓn sau, võa lµ th¸ch thøc ®ßi hái ph¶i v­ît qua. Muèn ph¸t triÓn nhanh kinh tÕ thÞ tr­êng theo c¸ch thøc nh­ vËy, nhÊt thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc- c«ng nghÖ. §Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi n­íc ta kh«ng chØ b¾t nguån tõ ®ßi hái bøc xóc cña qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, mµ cßn b¾t nguån tõ yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, vÒ b¶n chÊt, lµ mét kiÓu ®Þnh h­íng tæ chøc nÒn kinh tÕ- x· héi võa dùa trªn nguyªn t¾c vµ quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng, võa dùa trªn nguyªn t¾c vµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi. §Þnh h­íng nµy kh«ng chØ ®ßi hái nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng ë møc cao mµ cßn ®ßi hái ph¶i x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh.ë ®ã, ph¸t triÓn con ng­êi vµ ph¸t triÓn x· héi bÒn v÷ng ®­îc coi lµ trung t©m. §©y lµ con ®­êng ph¸t triÓn ch­acã tiÒn lÖ. Muèn ®¹t tíi ®ã, chóng ta ph¶i cã nç lùc vµ s¸ng t¹o rÊt cao, ph¶i biÕt vËn dông nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña nh©n lo¹i, tr¸nh nh÷ng sai lÇm mµ c¸c n­íc kh¸c ®· vÊp ph¶i. NÕu kh«ng ®ñ tr×nh ®é trÝ tuÖ, kh«ng ®ñ n¨ng lùc néi sinh th× khã cã thÓ thµnh c«ng. Do vËy, ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc vµ kü thuËt cµng trë nªn rÊt quan träng vµ bøc thiÕt. 2.Néi dung KH-CN vµ h­íng t¸c ®éng cña KH- CN ë ViÖt Nam a.Néi dung KH-CN HiÖn nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cã nhiÒu néi dung phong phó, trong ®ã cã thÓ chØ ra nh÷ng néi dung næi bËt sau: Mét lµ, c¸ch m¹ng vÒ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt: ®ã lµ tù ®éng ho¸. Ngoµi ph¹m vi tù ®éng nh­ tr­íc ®©y, hiÖn nay tù ®éng ho¸ cßn bao gåm c¶ viÖc sö dông réng r·i ng­êi m¸y thay thÕ con ng­êi trong qu¸ tr×nh vËn hµnh s¶n xuÊt. Hai lµ, c¸ch m¹ng vÒ n¨ng l­îng: bªn c¹nh nh÷ng n¨ng l­îng truyÒn thèng mµ con ng­êi sö dông tr­íc kia nh­ nhiÖt ®iÖn, thuû ®iÖn th× ngµy nay con ng­êi cµng t¹o ra nhiÒu n¨ng l­îng míi vµ sö dông chóng réng r·i trong s¶n xuÊt nh­ n¨ng l­îng nguyªn tö, n¨ng l­îng mÆt trêi. Ba lµ, c¸ch m¹ng vÒ vËt liÖu míi : ngµy nay ngoµi viÖc sö dông c¸c vËt liÖu tù nhiªn, con ng­êi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu vËt liÖu tù nhiªn, con ng­êi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu vËt liÖu nh©n t¹o míi thay thÕ cã hiÖu qu¶ cho c¸c vËt tù nhiªn khi mµ c¸c vËt liÖu tù nhiªn ®ang cã xu h­íng ngµy cµng c¹n dÇn . Bèn lµ, c¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ sinh häc, c¸c thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng nµy ®ang ®­îc ¸p dông r«ng r·i trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, y tÕ, ho¸ chÊt, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. N¨m lµ, c¸ch m¹ng vÒ ®iÖn tö vµ tin häc : ®©y lµ lÜnh vùc hiÖn nay loµi ng­êi ®ang ®Æc biÖt quan t©m trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn lÜnh vùc m¸y tÝnh ®iÖn tö. Nh­ vËy, khoa häc c«ng nghÖ ngµy nay bao gåm mét ph¹m vi réng, nã kh«ng chØ lµ c¸c ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ do con ng­êi s¸ng t¹o ra mµ cßn lµ c¸c bÝ quyÕt biÕn c¸c nguån lùc cã s½n thµnh s¶n phÈm. Víi ý nghÜ ®ã khi nãi tíi c«ng nghÖ th× sÏ còng bao hµm c¶ kü thuËt. §Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khoa häc, kÜ thuËt lu«n g¾n bã chÆt chÏ víi nhau : khoa häc lµ tiÒn ®Ò trùc tiÕp cña c«ng nghÖ vµ c«ng nghÖ l¹i lµ kÕt qu¶ cña khoa häc. b.VÒ h­íng t¸c ®éng cña KH- CN TËp trung nç lùc tiÕn hµnh c¶i t¹o, ®ång bé, ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ cã chän läc c¸c c¬ së s¶n xuÊt hiÖn cã Tuy c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cã cña n­íc ta cßn nhá bÐ, tr×nh ®é c«ng nghÖ, kü thuËt vµo lo¹i l¹c hËu, hÖ sè sö dông thiÕt bÞ vµ c«ng suÊt cßn thÊp. Bëi vËy, nguån dù tr÷ cßn kh¸ lín vµ d­íi nhiÒu gãc ®é, ®©y thËt sù ®ang lµ nguån vèn quý cña ®Êt n­íc vµ ph¶i b¾t ®Çu tõ ®©y ®Ó ®i lªn Chñ ®éng sö dông cã chän läc mét sè h­íng c«ng nghÖ tiªn tiÕn phï hîp víi thÕ m¹nh cña ®Êt n­íc nh»m chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao ë n­íc ta, cïng víi viÖc tËp trung nç lùc KH- CN khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt- kü thuËt hiÖn cã, còng cÇn ph¶i ch¨m lo, dµnh mét sè phÇn tiÒm lùc d­ lín cho viÖc thö nghiÖm, lùa chän mét så h­íng c«ng nghÖ cao phï hîp ®Ó mét mÆt, hç trî cho viÖc gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ h¬n, mÆt kh¸c thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghÖ cao víi quy m« phï hîp ®Ó t¹o ta c¸c s¶n phÈm thay thÕ nhËp vµ t¹o chç ®øng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong sè nh÷ng h­íng c«ng nghÖ cao, cÇn quan t©m ®Çy ®ñ tíi kh©u tin häc ho¸ mét sè lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. CÇn cã quyÕt t©m trong viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt g¾n víi c¸c h­¬ng ­u tiªn cña ch­¬ng tr×nh tæng hîp tiÕn bé KH- CN. §ã lµ dÞp tèt ®Ó VN tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vÒ mét sè s¶n phÈm cã hµm l­îng khoa häc cao Thóc ®Èy viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña c¸c xÝ nghiÖp nhá, cña khu vùc tiÓu thñ c«ng nghÖp c¶ ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Kinh nghiÖm thùc tiÔn chØ ra r»ng ®Ó cã thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chiÕm l­îc nµy, viÖc nhanh chãng kh¾c phôc sù l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ, sù yªó kÐm vÒ n¨ng lùc qu¶n lý, sù thiÕu hôt vÒ lùc l­îng lao ®éng cã kü thuËt lµ yªu cÇu bøc b¸ch ph¶i gi¶i quyÕt .Bëi vËy viÖc giµnh mét phÇn nç lùc ®ñ m¹nh h­íng vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt Nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn ®· tíi gîi ý quan träng lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc vµ kü thuËt kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ ,c¶i tiÕn .. vµ nªn coi ®©y lµ mét h­íng cã ý nghÜa chiÕn l­îc c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi . KÕt hîp h÷u c¬ viÖc tËp trung nç lùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tr­íc m¾t vµ tiÕp tôc t¨ng c­êng tiÒm lùc khoa häc vµ kü thuËt nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu míi cña giai ®o¹n ph¸t triÓn tiÕp theo 3.Vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ Trong thêi ®¹i ngµy nay, cã lÏ kh«ng cßn ai kh«ng nhËn thøc ®­îc r»ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß rÊt quan träng vÒ nhiÒu mÆt ®èi víi sù ph¸t triÓn. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ c¸i kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®êi sèng kinh tÕ – v¨n ho¸ cña mét quèc gia. Vai trß nµy cña khoa häc vµ c«ng nghÖ cµng trë lªn ®Æc biÖt quan träng ®èi víi n­íc ta ®ang trªn con ®­êng rót ng¾n giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Ó sím trë thµnh mét x· héi hiÖn ®¹i. Ngay tõ khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ c¸i gi÷ vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, b¶n ®¶m chÊt l­îng vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc v× môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i trë thµnh “quèc s¸nh hµng ®Çu”. N­íc ta ®ang b­íc vµo mét thêi kú ph¸t triÓn míi- thêi kú ®Èy m¹nh CNH- H§H. NghÞ quyÕt Trung ­¬ng hai cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· x¸c ®Þnh râ :”CNH- H§H ®Êt n­íc ph¶i b»ng vµ dùa vµo khoa häc vµ c«ng nghÖ” “khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i trë thµnh nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cho CNH- H§H”. ChØ b»ng con ®­êng CNH- H§H, ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ míi cã thÓ ®­a n­íc ta tõ nghÌo nµn l¹c hËu trë thµnh mét n­íc giµu m¹nh v¨n minh. ViÖc ®­a khoa häc vµ c«ng nghÖ, tr­íc hÕt lµ phæ cËp nh÷ng tri thøc khoa häc vµ c«ng nghª cÇn thiÕt vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi lµ mét nhu cÇu cÊp thiÕt cña x· héi ta hiÖn nay.  Vai trß cña KH- CN ®èi víi mét sè lÜnh vùcnh­ sau: a.Víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n vµ ph¸t triÓn n«ng th«n GÇn 15 n¨m qua s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín gãp phÇn quan träng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®­a n­íc ta b­íc sang giai ®o¹n míi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc.Tuy nhiªn cho ®Õn nay víi gÇn 80% d©n sè cña c¶ n­íc sèng ë n«ng th«n, trong ®ã tû lÖ ®ãi nghÌo vÉn cßn trªn 17%, cã n¬i nh­ ë mét sè huyÖn miÒn nói cßn trªn 35%. MÆt kh¸c còng do nÒn kinh tÕ n­íc ta míi b­íc ®Çu chuyÓn tõ nÒn s¶n xuÊt theo c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN nªn n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n, hµng ho¸ cßn rÊt thÊp so víi nhiÒu n­íc trong giíi khu vùc vµ thÕ. §iÒu ®ã lµm cho thu nhËp vµ tÝch luü cña ®¹i bé phËn d©n c­ n«ng th«n cßn bÊp bªnh, søc mua cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu tiªu dïng ®Òu rÊt h¹n chÕ, g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña toµn bé nÒn kinh tÕ, ®ång thêi g©y c¶n trë viÖc, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trªn ®Þa bµn n«ng th«n So víi c¸c gi¶i ph¸p kh¸c, th× gi¶i ph¸p vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ yªu cÇu vèn ®Çu t­ kh«ng qu¸ lín mµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Theo ®¸nh gi¸ chung, trong n«ng nghiÖp ­íc tÝnh 1/3 gi¸ trÞ t¨ng cña s¶n xuÊt l­¬ng thùc thêi gian võa qua lµ do ng­êi d©n tiÕp thu, øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc vµ kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt Tuy nhiªn, tiÒm lùc vÒ KH- CN cña n­íc ta ch­a ®­îc ph¸t huy ®Çy ®ñ cho sù nghiÖp CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®Æt ra ®èi víi c¸c lùc l­îng KH- CN ®Õn nay ch­a gi¶i quyÕt ®­îc, trong ®ã ®¸ng l­u ý h¬n c¶ lµ : - ViÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ néi dung quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiªn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, mµ sù chuyÓn ®æi ®ã phô thuéc vµo viÖc tæ chøc ¸p dông thµnh tùu KH- CN vµo s¶n xuÊt vµ c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ChØ trªn c¬ së cã ®ñ gièng tèt vµ c¸c tiÕn bé kü thuËt kh¸c, kÕt hîp víi viÖc ph¸t triÓn c¸c quan hÖ thÞ tr­êng ®óng h­íng míi cã thÓ chuyÓn c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ thuÇn n«ng, ®éc canh sang ®a d¹ng ho¸ c©y trång. HiÖn nay viÖc chuyÓn ®æi kinh tÕ n«ng th«n tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp, dÞch vô míi chØ xuÊt hiÖn ë mét sè ven vïng cã c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, cã tr×nh ®é d©n trÝ cao, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c¸c tiÕn bé kü thuËt -Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n«ng, l©m, thuû s¶n hµng n¨m tuy chiÕm gÇn 40% tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, nh­ng nh×n chung, n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸ cßn thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, khiÕn cho c¸c s¶n phÈm lµm ra tiªu thô khã kh¨n, ¶nh h­ëng bÊt lîi ®Õn thu nhËp cña ng­êi s¶n xuÊt. KH-CN ch­a cã sù t¸c ®éng cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶ b¶n ®¶m tÝnh æn ®Þnh, bÒn v÷ng cña n«ng s¶n hµng ho¸ khi gÆp ph¶i rñi ro cña thiªn tai vµ thÞ tr­êng - Ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn lµ nhiÖm vô hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH- H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, nh­ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, chÕ biÕn nh­ thÕ nµo l¹i lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®ßi hái nghiªn cøu vµ lµm râ - GÇn ®©y, Nhµ n­íc tiÕp tôc t¨ng c­êng ®Çu t­ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n. HiÖn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò vÒ kü thuËt ®Ó b¶o ®¶m hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc ch­a ®­îc gi¶i quyÕt tèt. Do ®ã, n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ang rÊt cÇn cã sù t¸c ®éng cña lùc l­îng KH- CN T×nh h×nh trªn kh¼ng ®Þnh vai trß cña KH- CN trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH- H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë n­íc ta hiÖn nay vµ ®ã còng chÝnh lµ nh÷ng yªu cÇu bøc xóc ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ khoa häc v× sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Tuy nhiªn, ®Ó huy ®éng ®­îc c¸c lùc l­îng KH- CN phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chó ý c¸c vÊn ®Ò vÒ tæ chøc bé m¸y, c¬ chÕ vËn hµnh vµ c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng, trong ®ã cèt lâi lµ gi¶i quyÕt hîp lý lîi Ých cho ng­êi lµm nghiªn cøu, triÓn khai c¸c thµnh tùu cña KH-CNb.Mèi quan hÖ gi÷a KH- CN víi s¶n xuÊt vËt chÊt Khoa häc cã nguån gèc, b¶n chÊt, chøc n¨ng sø m¹ng tõ ®êi sèng thùc tiÔn cña x· héi, con ng­êi. Nã kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n c«ng cô lao ®éng vµ søc lao ®éng, nh­ng còng kh«ng n»m ngoµi thµnh tè quan träng nhÊt lµ lùc l­îng s¶n xuÊt. Nã kh«ng thay thÕ, nh­ng nã cã thÓ lµm thay ®æi m¹nh mÏ, nhanh chãng tÝnh n¨ng hiÖu lùc cña c«ng cô lao ®éng, søc lao ®éng vµ do ®ã, ph­¬ng thøc con ng­êi t¸c ®éng ®Õn giíi tù nhiªn theo chiÒu h­íng ngµy cµng t¨ng c­êng søc m¹nh, vai trß vµ tù do cña con ng­êi tr­íc thiªn nhiªn. Tuy nhiªn, víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm, gi¸ trÞ ®· ®­îc s¸ng t¹o ra, ®· cã s½n, th× khoa häc kh«ng cßn lµ kÕt qu¶, mµ l¹i ®ãng vai trß nh­ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n, ®éng lùc bªn trong, trùc tiÕp thóc ®Èy m¹nh nhÊt sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt Trong ®iÒu kiÖn “ th«ng tin ho¸ “, “toµn cÇu ho¸” cña ®êi sèng x· héi vµ kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay, nhiÒu thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng KH- CN cã thÓ ®­îc chuyÓn giao tiÕp nhËn t­¬ng ®èi nhanh chãng, dÔ dµng, t¹o ra c¬ héi kh¸ch quan thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn ®ét biÕn, nh¶y vät vµ bøt ph¸ vÒ kinh tÕ ë nh÷ng d©n téc, quèc gia, hay khu vùc nhÊt ®Þnh trong nh÷ng thêi ®iÓm, thêi kú hay giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Nh­ng ®Ó tranh thñ t©n dông vµ ph¸t huy ®­îc hÕt tiÒm n¨ng cña c¬ héi bªn ngoµi nµy th× ®iÒu kiÖn tÊt yÕu vµ tèi thiÓu lµ ë bªn trong ph¶i chuÈn bÞ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ båi d­ìng nh©n tè con ng­êi lao ®éng ë mét nøc ®é t­¬ng øng, thÝch ®¸ng. Kinh nghiÖm thÕ giíi vÒ viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ “ con ng­êi- t­ kiÖu s¶n xuÊt- khoa häc” mét c¸ch c©n ®èi, hµi hoµ ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ tæng hîp tèi ®a vµ tèi ­u vÒ kü thuËt lµ kh¸ toµn diÖn vµ phong phó ViÖc x©y dùng râ vÞ trÝ t­¬ng quan vai trß vµ ¶nh h­ëng cña KH- CN trong hÖ thèng c¸c thµnh tè lùc l­îng s¶n xuÊt nh­ trªn ®· ®ång thêi lµm s¸ng tá giíi h¹n t¸c ®éng cña nã vÒ mÆt x· héi. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kh«ng trùc tiÕp dÉn tíi sù thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt vµ chÕ ®é së h÷u. Tr¸i l¹i, vai trß “ c¸ch m¹ng ho¸ “ cña khoa häc ®èi víi viÖc thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng cña lùc l­îng s¶n xuÊt l¹i bÞ chÕ ­íc bëi mét quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc th­îng tÇng x· héi nhÊt ®Þnh. Nãi c¸ch kh¸c, tiÒm n¨ng thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cña khoa häc lµ v« tËn, nh­ng møc ®é, giíi h¹n hiÖn thùc ho¸ tiÒm n¨ng nµy l¹i phô thuéc “ khu«n khæ “ cña quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c¸ch m¹ng KH- CN hiÖn ®¹i ®ang diÔn ra tõng ngµy, tõng giê ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi ®· cã t¸c dông cô thÓ. Søc tiÕn c«ng vò b·o cña phong trµo gi¶i phong d©n téc, giai cÊp t­ s¶n ®· chñ ®éng ra søc ®Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng KH- KT, sö dông c¸c thµnh qu¶ cña nã ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch thµnh c«ng Tuy kh«ng l¹c quan ®Õn møc véi v· vµ ngé nhËn mµ cho r»ng, cuéc c¸ch m¹ng KH- CN hiÖn ®¹i sÏ tù ®éng vµ trùc tiÕp ®­a ngay ®Õn mét x· héi thùc sù lµ “ hËu TBCN “, nh­ng chóng ta vÉn cã thÓ ghi nhËn nh÷ng thµnh tùu lín lao cña cuéc c¸ch m¹ng nµy vµ cã ®ñ c¬ së ®Ó tin t­ëng r»ng, nh÷ng thµnh tùu Êy trong h«m qua, h«m nay vµ ngµy mai ®Òu gãp phÇn thiÕt thùc thóc ®Èy CNTB ®i nhanh h¬n tíi ®iÓm kÕt thóc kh«ng thÓ tr¸nh khái. c.Khoa häc – c«ng nghÖ ®· nhanh chãng trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp ë n­íc ta ViÖc khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ dù ®o¸n thiªn tµi cña C.M¸c. Dùa trªn c¬ së ph©n tÝch râ vai trß cña khoa häc trong sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiªp, «ng ®· kÕt luËn : ViÖc biÕn khoa häc thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ mét quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi. Ngµy nay dù ®o¸n Êy ®ang trë thµnh hiÖn thùc trong nhiÒu n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn Khoa häc lµ mét hÖ thèng tri thøc ®­îc tÝch luü trong qu¸ tr×nh lÞch sö vµ ®­îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm, ph¶n ¸nh nh÷ng quy kuËt kh¸ch quan cña thÕ giíi bªn ngoµi còng nh­ ho¹t ®éng tinh thÇn cña con ng­êi, gióp con ng­êi cã n¨ng lùc c¶i t¹o thÕ giíi Nh­ vËy, khoa häc lµ” v¨n ho¸ biÕt”, cßn s¶n xuÊt, kü thuËt, c«ng nghÖ lµ “ v¨n hãa lµm “. Tõ “biÕt” ®Õn “ lµm “ cã mét kho¶ng nhÊt ®Þnh nh­ng kh«ng hÒ cã bøc t­êng nµo ng¨n c¶n tuyÖt ®èi c¶. Kho¶ng c¸ch Êy cã thÓ bÞ rót ng¾n vµ ®­îc rót ng¾n ®Õn ®©u lµ tuú thuéc ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cña kü thuËt, c«ng nghÖ vµ khoa häc Khoa häc lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn, nh­ng ®Õn l­ît m×nh nã l¹i cã vai trß to lín t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Do ®ã con ng­êi hoµn toµn cã kh¶ n¨ng biÕn khoa häc thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Trong thùc tÕ, sù ph¸t triÓn cña khoa häc ®· gióp con ng­êi t¨ng c­êng søc m¹nh trong qu¸ tr×nh chinh phôc tù nhiªn, sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng søc m¹nh cña nã. NÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc, lµm sao con ng­êi cã thÓ t¹o ta n¨ng l­îng h¹t nh©n, phãng tµu vò trô lªn th¸m hiÓm c¸c hµnh tinh, hay s¶n xuÊt ra m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ ng­êi m¸y c«ng nghiÖp thay thÕ nhiÒu ho¹t ®éng phøc t¹p cña m×nh. Khi cßn ë tr×nh ®é thÊp, khoa häc t¸c ®éng tíi kü thuËt vµ s¶n xuÊt cßn rÊt yÕu, nh­ng ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao nh­ ngµy nay th× nã t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ trùc tiÕp tíi s¶n xuÊt. Kü thuËt vµ c«ng nghÖ lµ kÕt qu¶ sù vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt, tri thøc khoa häc cña con ng­êi ®Ó s¸ng t¹o, c¶i biÕn c¸c c«ng cô, ph­¬ng tiÖn phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña x· héi. Khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp th× døt kho¸t ph¶i g¾n liÒn víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Song nh­ thÕ ch­a ®ñ. Khoa häc cßn ph¶i ®­îc ng­êi lai ®éng tiÕp thu vËn dông ®Ó n©ng cao kü n¨ng, kü x¶o lao ®éng, ph¸t triÓn t­ duy kinh tÕ nhanh nh¹y, trau dåi ®¹o ®øc, lèi sèng, v..v, míi cã thÓ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ m¹nh mÏ. Ng­êi lao ®éng lµ chñ thÓ sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt. Do ®ã hä kh«ng thÓ sö dông ®­îc c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®Ó lao ®éng tèt nÕu cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp vµ kh«ng ®­îc ®µo t¹o, hay ®µo t¹o kÐm. Cã thÓ nãi, khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp v× mÊy lÏ sau: 1. NÒn s¶n xuÊt hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ngµy cµng cã tÝnh chÊt quèc tÕ cao, biÕn ®éng mau lÑ, phøc t¹p ®ang ®Æt ra nhiÒu vÇn ®Ò, mµ thiÕu khoa häc th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vµ ph¸t triÓn nhanh chãng ®­îc. §ång thêi b¶n th©n nÒn khoa häc hiÖn ®¹i còng ®· ph¸t tiÓn ®Õn møc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt. 2.Ngµy nay c¸c m¸y mãc kü thuËt, c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i, tinh vi vµ cã hµm l­îng trÝ tuÖ cao, thÞ tr­êng më réng, phong phó, phøc t¹p vµ ®Çu biÕn ®éng, hîp t¸c giao l­u nh­ng c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia còng gay g¾t. Muèn s¶n xuÊt ®¹t chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cao, ng­êi lao déng kh«ng thÓ chØ dõng l¹i ë nh÷ng kinh nghiÖm c¶m tÝnh, mµ cßn rÊt cÇn cã nhiÒu tri thøc khoa häc, kü thuËt vµ kinh tÕ. MÆt kh¸c, khoa häc ph¶i ®­îc con ng­êi vËn dông vµo ho¹t ®«ng thùc tiÔn s¶n xuÊt, h×nh thµnh nªn nh÷ng thao t¸c c«ng nghÖ, kü n¨ng,… hîp thµnh n¨ng lùc s¸ng t¹o míi trë thµnh mét lùc l­îng vËt chÊt. 3. Kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ph¶i cã khoa häc ®Þnh h­íng, dÉn ®­êng vµ lµm c¬ së lý thuyÕt míi cã thÓ ph¸t triÓn nhanh. §ång thêi c¸c lý thuyÕt khoa häc ph¶i ®­îc vËt chÊt hãa thµnh c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i míi t¸c ®éng trùc tiÕp tíi lùc l­îng s¶n xuÊt. 4.Trong ®iÒu kiÖn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa hä