Đề tài Đổi mới cơ chế, chính sách đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm thúc đẩy sự phát triển của chúng ở Việt Nam hiện nay

§Ò tµi §æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña chóng ë ViÖt Nam hiÖn nay A. Lêi më ®Çu I. Kinh tÕ ViÖt Nam 1. Kinh tÕ ViÖt nam trong qu¸ tr×® héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ HiÖn nay vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt, tÊt yÕu ®èi víi mäi quèc gia . Nh­ng ë mçi n­íc kh¸c nhau th× ®i b»ng c¸c con ®­êng kh¸c nhau do dùa vµo c¸c tiÒm lùc cña chÝnh m×nh . §èi víi ViÖt Nam , tõ khi xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang kinh tÕ thÞ tr­êng th× §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· x¸c ®Þnh r»ng : ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ mét tÊt yÕu ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ . Do n­íc ta cã xuÊt ph¸t thÊp vµ ®i lªn tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu , ng­êi d©n cã tr×nh ®é kÜ thuËt thÊp do ®ã ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ thùc tiÔn kh¸ch quan mµ cÇn ph¶i thùc hiÖn theo nã . 2. Lý do viÕt ®Ò tµi a. TÇm quan träng cña ®Ò tµi Víi ViÖt Nam th× viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n liÒn víi viÖc ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá , do ®ã ®Ò tµi sÏ cho ta thÊy nh÷ng thùc tr¹ng ( thêi c¬ , tån ®äng)cña doanh nghiÖp võa vµ nhá tõ ®ã rót ra ®­îc c¸c h­íng ®i ®óng nhÊt , c¸c gi¶i ph¸p tèi ­u nhÊt nh»m n©ng cao vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. b. N©ng cao nhËn thøc cña sinh viªn Sinh viªn lµ nh÷ng ng­êi chñ thùc sù cña ®Êt nø¬c sau , lµ ng­êi cã kh¶ n¨ng lµm thay ®æi côc diÖn cña ®Êt n­íc . Khi ®ã ®Ò tµi sÏ gióp sinh viªn nhËn biÕt vµ cã ý thøc h¬n tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc . Nã còng lµ cÇu nèi gi÷a lý thuyÕt vµ thùc t¹i , gi÷a sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi nhiÖm vô cña sinh viªn . Lµ mét sinh viªn , em xin c¶m ¬n thÇy Mai H÷u Thùc ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy , qua ®ã gióp em hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc , n©ng cao n¨ng lùc vµ tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n. PhÇn lý luËn chung I. Kinh tÕ ViÖt nam , vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá(DNVVN) Tõ n¨m 1986 , khi §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· nhËn thøc ra c¸c sai lÇm cña m×nh vµ ®· cã b­íc chuyÓn ®æi rÊt quan träng sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®ã lµ chÊp nhËn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn th× vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá míi ®­îc nhËn thøc ®óng , nh­ng do nø¬c ta ®i n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu do ®ã khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch cã c¸c thùc tr¹ng Do c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt nam ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch chÝnh thøc tõ khi cã LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n . LuËt c«ng ty ¸p dông tõ n¨m 1990, söa ®æi n¨m 1994. ®Õn n¨m 1998 sè c¸c doanh nghiÖp t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ do c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan sau : S¶n xuÊt kinh doanh cña DNVVN ®¹t hiÖu qu¶ thÊp diÔn ra cã tÝnh chÊt phæ biÕn trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lo¹i h×nh së h÷u, nguyªn nhan lµ do gi¸ c¶ chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc do: Chi phÝ vËn chuyÓn qu¸ cao. Vai trß hîp ®ång phô trî ch­a d­îc nhËn thøc ®óng. ThiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Khã khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. C«ng nghÖ, kÜ thuËt thÊp. Nhu cÇu ®µo t¹o cña c¸c ngµnh doanh nghiÖp võa vµ nhá ch­a ®­îc ®¸nh gi¸ ®óng. Cã vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ nguyªn liÖu ®Çu vµo theo ®­êng nhËp khÈu. S¶n xuÊt nguyªn liÖu ®Çu vµo chÊt l­îng cao ë trong n­íc cßn h¹n chÕ. C¬ chÕ qu¶n lý cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. §ã còng lµ thùc tr¹ng chung cña nÒn kinh tÕ nø¬c ta. Cßn c¸c doanh ngiÖp quèc doanh th× kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ cña m×nh lu«n û l¹i vµo nhµ n­íc do ®ã nã còng dÇn mÊt ®i vÞ thÕ cña nã trong nÒn kinh tÕ c¹nh tranh cã tÝnh chÊt khèc liÖt hiÖn nay. 2.Vai trß cña DNVVN ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ_x· héi, cña ®Êt n­íc ta hiÖn nay. Trong nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt cña n­íc ta hiÖn nay, DNVVN chiÕm tû träng lín trong nÒn kinh tÕ hay trong tæng sè doanh ngiÖp. Cïng víi n«ng ngiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, DNVVN lµ nh÷ng nh©n tè b¶o ®¶m sù æn ®Þnh sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ, t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¹o viÖ lµm cho ng­êi lao ®éng, khai th¸c vµ tËn dông hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vÒ vèn, tay nghÒ vµ nh÷ng nh÷ng nguån lùc cßn tiÒm Èn trong ®©n c­, ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng, gãp phÇn ph©n bè c«ng nghiÖp, bæ xung cho c«ng nghiÖp lín, ®¶m b¶o vÒ c©n b»ng lín trong kinh tÕ - x· héi - m«i tr­êng. So víi c¸c doanh nghiÖp lín, DNVVN cã nh÷ng lîi thÕ c¬ ®éng, linh ho¹t, dÔ dµng chyÓn h­íng s¶n xuÊt kinh doanh, nh¹y bÐn víi nh÷ng sù thay ®æi cña thÞ tr­êng, s½n sµng ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc thö nghiÖm ®æi míi c«ng nghÖ. Do sè l­îng nªn lÜnh vùc nµy cã kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tho¶ m·n nhu cÇu ®a d¹ng cña cuéc sèng, nã ®­îc cô thÓ ë nh÷ng ®iÓm sau: a. §ãng gãp vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc ta DNVVN cã søc nan to¶ vµo mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. Sè l­îng DNVVN chiÕm 98% tæng sè doanh nghiÖp thuéc h×nh thøc doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp tËp thÓ, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn,c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c c¬ së kinh tÕ c¸ thÓ. TÝnh tÝnh ®Õn n¨m 1996 n­íc ta cã 2,2 triÖu hé c¸ thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, 5790 doanh nghiÖp nhµ n­íc, 21360 doanh nghiÖp vµ c«ng ty t­ nh©n. b. T¹o viÖc lµm thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Víi tèc ®é t¨ng d©n sè hiÖn nay so víi tèc ®é t¨ng cña nÒn kinh tÕ th× tû lÖ ng­êi thÊt nghiÖp sÏ gia t¨ng, do ®ã ngoµi c¸c chÝnh s¸ch lµm gi¶m tèc ®é t¨ng d©n sè cÇn ph¶i kÕt hîp víi t¨ng nhanh sè l­îng doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng .Thùc tÕ c¸c n¨m qua cho thÊy , toµn bé c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc n¨m cao nhÊt còng chØ thu hót 1,6 triÖu lao ®éng. Trong khi ®ã c¸c d¬n vÞ c¸ thÓ trong c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i ®· thu hót ®­îc 3,5 triÖu lao ®éng , c¸c c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n còng thu hót ®­îc gÇn nöa triÖu lao ®éng , nÕu tÝnh c¶ sè lao ®éng ®­îc gi¶i quyÕt lµm ngoµi doanh nghiÖp nµy thu hót cã thÓ lªn tíi 4,5 triÖu lao ®éng . HiÖn nay ë n­íc ta cã gÇn 1,6.000 000 doanh nghiÖp võa vµ nhá gi¶i quyÕt cho kho¶ng 20-25% lùc l­îng lao ®éng x· héi . 3. Thu hót vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ Do quy m« nhá, dÔ ®Çu t­ , dßng chu chuyÓn vèn nhanh vµ nhê c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ n­íc , hµng n¨m c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®· thu hót mét nguån vèn ®¸ng kÓ tõ d©n c­, ®­a nguån vèn vµo trong chu chuyÓn kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu t×nh tr¹ng thiÕu vèn trÇm träng trong khi nguån vèn trong d©n cßn nhiÒu ch­a ®­îc khai th¸c . a. Lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¸ lín, l¹i th­êng xuyªn t¨ng lªn, nªn ®· lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ lµm bít rñi ro cho c¸c doanh nghiÖp . §ång thêi lµm t¨ng sè l­îng hµng ho¸ dÞch vô tho¶ m·n nhu cÇu ®a d¹ng cña ng­êi tiªu dïng . Sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá t¸c ®éng tÝch cùc tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nhÊt lµ c¬ cÊu n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. b. Cã kh¶ n¨ng tËn dông c¸c nguån lùc x· héi . VÒ vèn: Doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng khëi sù ban ®Çu b»ng nguån vèn h¹n hÑp cña c¸c c¸ nh©n hoÆc sù ta× trî cña bªn ngoµi hÕt søc h¹n hÑp , nh­ng vÉn khëi sù b»ng nguån vèn Ýt ái ®ã . VÒ lao ®éng : Do nã nh»m vµo môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô nhu cÇu ng­êi tiªu dïng , do ®ã nã sö dông nhiÒu lao ®éng , Ýt vèn , kh«nh nhÊt thiÕt ®ßi hái lao ®éng cã tr×nh ®é cao , ph¶i ®µo t¹o nhiÒu thêi gian , tèn kÐm . ChØ cÇn ®µo t¹o ng¾n ngµy lµ cã thÓ tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh . VÒ nguyªn liÖu : Do nguån vèn Ýt , lao ®éng chñ yÕu lµ thñ c«ng v× thÕ nguyªn liÖu ®­îc sö dông chñ yÕu lµ nguyªn liÖu t¹i chç thuéc ph¹m vi ®Þa ph­¬ng , dÔ khai th¸c sö dông qua ®ã còng t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®Þa ph­¬ng . RÊt Ýt c¸c doanh nghiÖp sö dông nguyªn liÖu ngo¹i nhËp . Khi kh¶o s¸t 1000 doanh nghiÖp th× 80% sè doanh nghiÖp cã nguån nguyªn liÖu cung øng tõ ®Þa ph­¬ng n¬i s¶n xuÊt. c. Cã t¸c ®éng quan träng tíi c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá còng lµ qu¸ tr×nh c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ , n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng , ®Õn mét møc nµo ®ã nhÊt ®Þnh dÉn tíi chuyÓn biÕn c«ng nghÖ lµm cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ diÔn ra theo chiÒu s©u mµ cßn c¶ theo chiÒu réng. DNVVN ph¸t triÓn lµm cho c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ph¸t triÓn dÉn ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thso h­íng ngµy mét tèt h¬n. 4. Sù cÇn thiÕt cña DNVVN. Tõ thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ vµ vai trß cña c¸c DNVVN ta ph¶i rót ra ®­îc sù ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn doanh ngiÖp võa vµ nhá, do ®ã ph¶i nãi nªn ®­îc sù cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ sau: Chóng g¾n liÒn víi c¸c c«ng nghÖ trung gian, lµ cÇu nèi gi÷a c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Quy m« nhá, cã tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t, tù do s¸ng t¹o trong kinh doanh. C¸c DNVVN dÔ dµng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, thÝch øng víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt-c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. DNVVN chØ cÇn vèn ®Çu t­ Ýt, hiÖu qu¶ cao, thu håi vèn nhanh. DNVVN cã tû suÊt vèn ®Çu t­ trªn lao ®éng thÊp h¬n nhiÒu so víi doang nghiÖp lín cho nªn cã hiÖu qu¶ t¹o viÖc lµm cao. hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý, s¶n xuÊt ccña c¸c DNVVN gän nhÑ, c«ng t¸c ®iÒu hµnh mang tÝnh trùc tiÕp. Quan hÖ gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi qu¶n lý kh¸ chÆt chÏ. Sù ®×nh trÔ, thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c DNVVVN ¶nh h­ëng rÊt Ýt, hoÆc kh«ng g©y lªn khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi, ®ång thíi Ýt chÞu ¶nh h­ëng bëi khñng ho¶ng kinh tÕ d©y truyÒn. Sù cÇn thiÕt cña nã cßn thÓ hiÖn qua c¸c vai trß vµ t¸c ®éng kinh tÕ x· héi. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ rÊt quan träng ë chç chóng ®a sè trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh . ë hÇu hÕt c¸c n­íc th× sè l­äng c¸c DNVVN chiÕm kho¶ng trªn d­íi 90% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp . Nã gãp phÇn trong sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ vµ t¨ng thu nhËp quèc d©n . B×nh qu©n chiÕm kho¶ng trªn d­íi 50% GDP ë mçi n­íc . ë ViÖt nam theo ®¸nh gi¸ cña viÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ trung ­¬ng th× hiÖn nay khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá cña c¶ nø¬c chiÕm kho¶ng 24% GDP . T¸c ®éng lín nhÊt cña DNVVN lµ gi¶i quyÕt mét sè l­îng lín chç lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo . DNVVN t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 50-80%lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gãp phÇn lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ . Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng víi sè l­îng lín kÕt hîp víi chuyªn m«n ho¸, ®a d¹ng ho¸ mÒn dÎo , hoµ nhÞp víi ®ßi hái uyÓn chuyÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êngdo ®ã lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ. Khu vùc DNVVN thu hót ®­îc nhiÒu vèn nhµn dçi trong d©n c­ . do tÝnh chÊt nhá lÎ , dÔ ph©n t¸n ®i s©u vµo c¸c ngâ ng¸ch , b¶n , lµng vµ yªu cÇu sè l­îng vèn bá ra ban ®Çu cña doanh nghiÖp kh«ng nhiÒu nªn c¸c DNVVN lµ lùc l­îng quan träng ®Ó thu hót vèn trrrong d©n c­. Theo ­íc tÝnh sè tiÒn nhµn dçi trong d©n c­ nhiÒu gÊp vµi lÇn so víi vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi vaß trong n¨m , do ®ã khi huy ®éng ®­îc nguån vèn ®ã th× DNVVN kµm t¨ng kh¶ n¨ng cña chÝnh m×nh vµ lµm nhÑ g¸nh nÆng vèn , lµm cho d©n tin lµm theo chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc. DNVVN cã vai trß lín trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , ®Æc biÖt lµ khu vùc n«ng th«n . Do n­íc ta cã h¬n 80% s¶n xuÊt n«ng nghiÖp , trrong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tÊt yÕu ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu ViÖc c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ ®i s©u vµo n«ng th«n sÏ lµ nh©n tè thóc ®Èy nã. C¸c DNVVN gãp phÇn quan träng trrong viÖc thùc hiÖn ®o thÞ ho¸ vµ phi tËp trung ho¸, thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “ly n«ng bÊt ly h­¬ng” qua ®ã nã ph©n phèi lùcl­îng lao ®éng , gi¶m bít sè lao ®éng d­ thõa ë n¬i träng ®iÓm nh­ Hµ Néi , TpHCM . nã còng rót dÇn lùc l­îng lao ®éng lµm trrong nong nghiÖp chuyÓn sang c«ngnghiÖp vµ dÞch vô nh­ng vÉn sèng t¹i quª h­¬ng b¶n qu¸n . §ång hµnh víi nã lµ diÔn ra xu h­íng nh÷ng khu vùc tËp trung c¸c c¬ së c«ng nghiÖp m dÞch vô ngay ë n«ng th«n tiÕn dÇn lªn h×nh thµnh c¸c thÞ tø thÞ trÊn hay c¸c ®o thi nhá ®an xen gi÷a lµng quª ®ã lµ qu¸ tr×nh ®o thÞ phi tËp trung C¸cDNVVN lµ n¬i ­¬m mÇm cho c¸c tµi n¨ng trÎ kinh doanh , n¬i ®µo t¹o rÌn luyÖn c¸c doanh nghiÖp . Víi quy m« nhá nã sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp lµm quen víi m«i tr­êng kinh doanh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy tÝnh c¹nh tranh vµ lo¹i trõ kÕt luËn II. Thùc tr¹ng cña c¸c DNVVN ë ViÖt nam 1. Nh÷ng yÕu kÐm cña DNVVN trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay BÊt kú nÒn kinh tÕ nµo dï lµ ë nh÷ng n­íc ph¸t triÓn ®Òu cã c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá . §i vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ , sù gia t¨ng sèDNVVN kµ xu thÕ cã tÝnh quy luËt. Ch¼ng h¹n nh­ ë Canada lµ mét trong 7 n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi sèDNVVN chiÕm h¬n 90% tæng sè c¸c doanh nghiÖp vµ 50% lùc l­îng lao ®éng . Cßn ë n­íc ta hiÖn nay , sè l­îng c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng, nã tuyÓn dông hµng triÖu ng­êi chiÕm 49% lùc l­îng lao ®éng trrong tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp . C¸c DNVVN chiÕm 65,9% so víi tæng sè c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta , chiÕm 33,6%c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi . S¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n (hÇu hÕt lµ DNVVN) kho¶ng 25-28%GDP . Nép ng©n s¸ch , chØ tÝnh riªng kho¶n thu thuÕ ngoµi quèc doanh hµng n¨m kho¶ng 30%thu thuÕ tõ khu vùc quèc doanh(thèng kª 1999) . Nã chiÕm 31% gi¸ trÞ gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp vµ 63% tæng l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch . Song c¸c doanh nghiªp cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n , kinh doanh kh«ng æn ®Þnh , kÐm hiÖu qu¶, nã lµ do c¸c nuyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan sau. VÒ quan ®iÓm chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch Tr­íc ®©y, nhËn thøc vÒ vai trß vµ tÇm quan träng cña c¸c DNVVN ch­a râ rµng dÉn tíi sù ph¸t triÓn cña chóng mang tÝnh tù ph¸t , ch­a cã sù ®Þnh h­íng vµ hç trî tõ phÝa nhµ n­íc . Nh­ng t¹i §¹i héi §¶ng8 vµ gÇn ®©y lµ c«ng v¨n sè 681/CP-KTN cña chÝnh phñ ®· ®­a ra tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNVVN , giao cho Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ lµm ®Çu mèi chñ tr× phèi hîp cïng víi c¸c Bé , ngµnh , ®Þa ph­¬ng tiÕp tôc nghiªn cøc hoµn trØnh ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNVVN . §©y lµ b­íc tiÕn lín trong viÖc thùc hiÖn chñ tr­¬ng vµ c¸c kÕ ho¹ch cña §¶ng , chÝnh phñ vÒ c¸c DNVVN. Vèn vµ tÝn dông §Ó ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông cña m×nh c¸c doanh nghiÖp vay vèn chñ yÕu tõ c¸c tæ chøc phi tµi chÝnh , th«ng th­êng tõ b¹n bÌ , ng­êi th©n hoÆc ng­êi cã tiÒn nhµn dçi víi møc l·i suÊt kh«ng chÝnh thøc th­êng gÊp 3 ®Õn 6 lÇn l·i suÊt ng©n hµng. Mét phÇn lµ do c¸c DNVVN khã cã thÓ vay ®­îc c¸c kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n trung h¹n vµ dµi h¹n tõ c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông chÝnh thøc kh¸c. MÆt kh¸c nh÷ng kho¶n vay cã b¶o ®¶m hiÕm khi dµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Nguyªn nh©n lµ do c¸c thñ tôc tÝn dông cña ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông cßn rÊt phøc t¹p, dÉn ®Õn chi phÝ dao dÞch cao, lµm cho c¸c kho¶n tÝn dông trë nªn qu¸ tèn kÐm ®èi víi c¸c DNVVN. Thªm n÷a c¸c ng©n hµng kh«ng muèn cho c¸c DNVVN vay v× cho DNVVN vay kho¶n kh«ng lín nh­ng møc ®é phøc t¹p cã thÓ lín h¬n ho¨ b»ng mét doanh nghiÖp lín vay do c¸c ng©n hµng sö dông cïng mét thñ tôc cho vay kh«ng cÇn ph©n biÖt quy m« cña doanh nghiÖp lín hay nhá. Vµ sî hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lµ t­ nh©n do ®ã kh«ng an toµn cho vèn vay vµ mang l¹i Ýt lîi nhu¹an. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng quy chÕ vÒ viÖc ký quü vµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ qu¸ cøng nh¾c lµm cho nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc khi muèn vay vèn tÝn dông. * §Êt ®ai. §Êt ®ai cho c¸c ho¹t ®éng cña DNVVN cßn thiÕu, c¸c doanh nghiÖp gÆp nhiÌu khã kh¨n trong viÖc ®­îc cÊp quyÒn sö dông ®Êt hoÆc hä gÆp khã kh¨n khi thuª ®Êt lµm trô së hoÆc nhµ m¸y. Nguyªn nh©n lµ do c¸c thñ tôc ®Ó ®­îc cÊp quyÒn sö dông ®Êt lµ kh«ng râ rµng vµ th­êng kh«ng c«ng nhËn cho c¸c DNVVN, ®Æc biÖt lµ ®Êt c«ng nghiÖp c¸c quyÒn mua b¸n, chuyÓn nh­îng, vµ cÇm cè quyÒn sö dông ®Êt ®Ó ký quü vèn cßn ch­a ®­îc chÊp nhËn. Theo ®iÒu tra 452 dù ¸n ®Çu t­ míi (1997) chØ cã 17 dù ¸n thuéc khu vùc t­ nh©n. Nã lµ mét ®iÒu r©t5s bÊt cËp ®èi víi DNVVN. Còng do nh÷ng khã kh¨n trong viÖc chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p, nªn vÉn cßn tån t¹i mét thÞ tr­êng ®Êt ®ai ®¸ng kÓ ho¹t ®éng mét c¸ch kh«ng chÝnh thøc vµ bÊt hîp ph¸p. * C«ng nghÖ_Kü thuËt. Theo ®¸nh gi¸ th× phÇn lín c¸c c«ng nghÖ do c¸c DNVVN sö dông lµ l¹c hËu. Lý do xuÊt ph¸t tõ viÖc vèn ®Çu t­ ®Çu vµo cña c¸c doanh nghiÖp rÊt thÊp so víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, h¬n n÷a c¸c DNVVN ®­îc x¸c ®Þnh víi tiªu chÝ vÒ vèn t­¬ng ®èi thÊp. C¸c doanh nghiÖp còng khã cã thÓ vay vèn dµi h¹n vµ trung h¹n cÇn thiÕt ®Ó chuyÓn ®æi, n©ng cÊp c«ng nghÖ. Bªn c¹nh ®ã , viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ ®¸nh thuÕ víi thuÕ suÊt cao. Trong khi ®ã doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i d­îc miÔn trõ. So víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c DNVVN rÊt khã tiÕp cËn thÞ tr­êng c«ng nghÖ maý mãc thiÕt bÞ quèc tÕ do thiÕu c¸c th«ng tin vÕ thÞ tr­êng nµy vµ nhµ n­íc còng ch­a sö dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã kh¼ n¨ng cã thÓ tiÕp cËn víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao s¶n xuÊt. . Søc c¹nh tranh vµ tiÕp cËn v¬Ý thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi . S­c c¹nh tranh cña c¸c DNVVN vÉn cßn ë møc ®é rÊt thÊp nh­ng s¶n phÈm cña c¸c DNVVN ph¶i c¹nh tranh víi sè l­îng lín c¸c s¶n phÈm nhËp lËu víi gi¸ rÎ h¬n. §iÒu nµy lµ nguyªn nh©n c¸c DNVVN khã cã thÓ tiÕp cËn víi thÞ tr­êng thÕ giíi . Do h¹n chÕ vÒ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. ChÊt l­îng s¶n phÈm ®Çu ra cña c¸c DNVVN th­êng thÊp h¬n so víi c¸c hµng nhËp v× tr×nh ®é kü thuËt thÊp; kü n¨ng qu¶n lý kÐm do lh«ng ®­îc ®µo t¹o vµ thiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý hiÖn ®¹i. H¬n n÷a t×nh h×nh cËp nhËt th«ng tin nhanh vµ kÞp thêi , chÝnh x¸c ®Çy ®ñ vÒ thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi ch­a ®­îc c¸c DNVVN ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c dÊn ®Õn søc c¹nh tranh kÐm vµ bá lì nhiÒu c¬ héi kinh doanh. * Søc c¹nh tranh gi¶m trªn thÞ tr­êng trong n­íc. C¸c DNVVN gÆp nhiÒu khã kh¨n do nh÷ng thñ tôc ®iÒu kiÖn c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng ë thÞ tr­êng trong n­íc. Lý do xuÊt ph¸t tõ viÖc b¶n quyÒn vµ c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ kh¸c ch­a ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm chØnh do ®ã cã hµnh gi¶, hµng nh¸i cßn phæ biÕn. Ngoµi ra c¬ së s¶n xuÊt cña c¸c DNVVN trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cßn yÕu kÐm còng lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ngay t¹i thÞ tr­êng trong n­íc. Bªn c¹nh ®ã sè l­îng c¸c trung t©m t­ vÊn vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp cßn ch­a ®ñ. Kü n¨ng ®µo t¹o qu¶n lý. Kü n¨ng chuyªn m«n vµ qu¶n lý trong c¸c DNVVN cµn rÊt thÊp do nÒn kinh tÕ ®ang trong thêi kú chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng , tuy nhiªn kinh nghiÖm qu¶n lý theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng hiÖn ®¹i cßn thiÕu ch­a cã sù hç trî tµi chÝnh cña nhµ n­íc cho viÖc ®µo t¹o c«ng nh©n cho c¸c doanh nghiÖp. C¸c tr­êng ®µo t¹o qu¶n lý kinh doanh , qu¶n lý vµ ph¸p luËt thiªn h¼n vÒ lý thuyÕt h¬n lµ thùc hµnh . T×nh hinh c«ng nî . Mét hiÖn t­îng hiÖn nay lµ nhiÒu DNVVN, b¸n hµng co tr¶ chËm rÊt nhiÒu vµ khã thu håi vèn qua ®ã lµm chËm qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn vµ thÊt tho¸t vèn. T×nh tr¹ng nî khã ®ßi vµ sö dông chiÕm dông vèn lan réng d©y truyÒn gi÷a c¸c doanh nghiÖp nã lµ c¨n bÖnh trÇm kha vµ cµng ngµy cµng nghiªm träng . Do ®ã c¸c doanh nghiÖp ®ang ®øng tr­íc nguy c¬ ph¶i më réng hÖ thèng ph©n phèi ®Ó ®Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm. Theo mét cuéc kh¶o s¸t vÒ t×nh tr¹ng tµi chÝnh 300doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cña côc ThuÕ TpMCH ®· ph¸t hiÖn ra nhiÒu con sè ¶o ,cã250 doanh nghiÖp b¸o c¸o t×nh tr¹ng tµi chÝnh coa vèn ®iÒu lÖ ©m , thËm chÝ cã doanh nghiÖp trong sè nµy ©m h¬n 30 lÇn mµ vÉn ho¹t ®éng . Còng theo côc ThuÕ TpHCM qua ®ît ®¨ng ký kinh doanh cã ®Õn 1170 doanh nghiÖp kh«ng ®Õn®¨ng ký , thuéc t×nh tr¹ng chê gi¶i thÓ hoÆc cè t×nh kh«ng kª khai , 750 doanh nghiÖp ®­îc cÊp giÊy nh­ng kh«ng biÕt ®Þa ®iÓm ë ®©u , cßn ho¹t ®éng hay ®· ngõng ho¹t ®éng ( Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam , Sè 45 ngµy 5/6/1999). Nhu cÇu ®µo t¹o ë cacDNVVN ch­a ®­îc ®¸nh gi¸ ®óng . Trong viÖc ph¸t triÓn mét doanh nghiÖp th× viÖc ®µo t¹o ph¶i ®­îc ®­a lªn hµng ®Çu , viÖc ®µo t¹o c¸c c¸n bé qu¶n lý sÏ n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý , ®µo t¹o c«ng nh©n sÏ n©ng cao tay nghÒ dÔ tiÕp cËn víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i do ®ã mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn tÊt yÕu ph¶i n©ng cao c«ng t¸c ®µo t¹o . Trong tÊt c¶ nh÷ng yÕu kÐm ®ã ®Òu t¸c ®éng rÊt xÊu ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp , cã nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn doanh nghiÖp ë hiÖn t¹i ,cã nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn mai sau . nh­ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi c¶ b©y giê vµ mai sau cña doanh nghiÖp ®ã lµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp vµ tr×nh ®é ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2. Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i cña c¬ chÕ qu¶n lý DNVVN vµ nguyªn cña sù tån t¹i . a. Tån t¹i c¬ chÕ qu¶n lý Vai trß cña nhµ n­íc ®èi víi foanh nghiÖp , trong ®ã cã c¶ DNVVN ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c chøc n¨ng cña qu¶n lý nhµ n­íc .§ã lµ t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng , ®Þnh h­íng , h­ính hÉn , ®iÒu tiÕt , hç trî vµ kiÓm so¸t. Trong ®ã c¬ chÕ chÝnh s¸ch®èi víi c¸c doanh nghiÖp ,®Æc biÖt lµ c¸c DNVVN ®­îc ®Èy m¹nh , tuy nhiªn vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ sau : ThiÕu nh÷ng v¨n bÈn ph¸p luËt mang tÝnh chÊt ®Þnh h­íng . Nhµ n­íc ch­a cã luËt c¬ b¶n vÒ DNVVN , còng nh­ c¸c v¨n b¶n chÝnh thøc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn DNVVN vµo nh÷ng ngµnh nghÒ nµo lµ chñ yÕu . SAu 3 n¨m ®æi míi , Nhµ n­íc míi ban hµnh ®­îc luËt nh­ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n ,LuËt c«ng ty , LuËt thuÕ doanh thu , LuËt thuÕ lîi tøc vµ mét sè luËt kh¸c cã liªn quan ®Õn doanh nghiÖp nãi chung . C¸c LuËt quan träng nh­ LuËt khuyyÐn khÝch ®Çu t­, LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ... ,còng míi ®­îc ban hµnh , ch­a cã luËt riªng cho c¸c DNVVN . §èi víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi , kÓ c¶ nh÷ng n­íc trong khu vùc hä ®Òu cã nh÷ng xhÝnh s¸ch riªng cho cc¸ DNVVN . Mét sè n­íc nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc, Ma-lai-xi -a, in-do nª-si-a,®· ban hµnh “LuËt c¬ b¶n cho c¸c doanh nghiÖp nhá”. Nã x¸c ®Þnh râ quy m« vèn , lao ®éng cho tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh , x¸c ®Þnh râ ngµnh nghÒ lÜnh vùc ­u tiªn , ngµnh nghÒ dµnh riªng cho c¸c DNVVN , chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ vèn tÝn dông ,trong ®ã quy ®Þnh tØ lÖ b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c ng©n hµng , tæ chøc tÝn dông b¾t buéc ph¶i cho doanh nghiÖp võa vµ nhá vay ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh . Qua ®ã ta thÊy viÖc thiÕu nh÷ng v¨n b¶n cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng quan träng , cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp Tõ sau khi ®æi míi nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch dµnh riªng cho c¸c doanh nghiÖp ,c¸c c¬ së s¶n xuÊt Ýt vèn (NghÞ ®Þnh 66/H§BT)... nh­ng chÝnh s¸c ®ã ch­a g©y ®­îc lßng tin , vµ ch­a cã tÝnh æn ®Þnh l©u dµi . c¸c DNVVN vµ doanh nghiÖp t­ nh©n mÆc c¶m lµ phô thuéc vµo nhµ n­íc tr­íc mçi lÇn thay ®æi chÝnh s¸ch , phÇn thiÖt thuéc vÒ chñ doanh nghiÖp cho nªn c¸c chá doanh nghiÖp khong d¸m ®Çu t­ lín , hoÆc ®Çu t­ th× c©n nh¾c xem ®Çu t­ vµo ngµnh nµo ®Ó thu ®­îc lîi nhanh , khi chÝnh s¸ch thay ®æi thi ®· cã thÓ thu håi vèn . §iÒu nµy cho thÊy c¸c chÝch s¸ch cña nhµ n­íc ch­a cã chiÕn l­îc ®Þnh h­ính cho t­¬ng lai c¸c doanh nghiÖp , nã chØ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tr­íc m¾t , do ®ã t¹o nªn t©m lý lo ©u cho c¸c chñ doanh nghiÖp . Trong ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt mçi khi chÝnh s¸ch thay ®æi th× buéc chñ s¶n xuÊt ph¶i thay ®æi ngµnh hµng , dÉn ®Õn sù thay ®æi c«ng nghÖ ra rÊt tèn kÐm , do ®ã sù ra ®êi cña c¸c v¨n b¶n luËt cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng lµ rÊt quan träng nã mang tÝnh chÊt ph¸p ly cao . Do ch­a cã luËt , chÝnh s¸ch quy ®Þnh vÒ ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh ­u tiªn cho c¸c DNVVN , cho nªn khi ra ®êi cac doanh nghiÖp ph¶i ®­¬ng ®Çu c¹ch tranh víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp , kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp lín . V× vËy t×nh tr¹ng sím bÞ ph¸ s¶n lµ ®iÒu khã tr¸nh khái víi DNVVN. §iÒu nµy ®· ®­îc chøng minh ë c¸c n­íc c«ng nghiªp ph¸t triÓn, nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch ­u tiªn th× tØ lÖ doanh nghiÖp nhá sau 1-2 n¨m ho¹t ®éng bÞ ph¸ s¶n lªn tíi 50-60% (Anh 66%, 1969) .Nh­ng ë nh÷ng n­íc cã chÝnh s¸ch , luËt dµnh riªng cho c¸c DNVVN nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc ­u ®·i tÝn dông cho ngµnh nghÒ lÜnh vùc ­u tiªn hoÆc dµnh riªng , buéc c¸c doanh nghiÖp lín ph¶i triÓn khai c¸c hî ®ång phô cho c¸c doanh nghiÖp th× tØ lÖ DNVVN bÞ ph¸ s¶n sau 1-2 n¨m ho¹t ®éng lµ tõ 10-18%. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt cã chÝnh s¸ch ch­a ®ång bé , mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt ®· ban hµnh nh­ng ch­a ®­îc thùc hiÖn tèt . Sau n¨m 1986 , mét sè ®Þnh h­íng ph¶ttiÓn kinh tÕ , phï häp víi diÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam , mét ®Êt n­íc n«ng nghiÖp l¸c hËu s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt tù cung tù cÊp lµ chñ yÕu chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸ víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ .§¶ng vµ nhµ n­íc ®· x¸c ®Þnh viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ gÊn liÒn víi viÖc ph¸t triÓn c¸c DNVVN . MÆc dï ®· cã luËt khuyÕh khÝch ®Çu t­ trong n­íc nh­ng qu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng kh«ng nhá , ®Æc biÖt lµ c¸c DNVVN . Thùc tÕ cho thÊy , khi n­íc ta ®· co luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi , ®· khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n­íc ta , nh­ng sè dù ¸n ®­îc më ra rÊt chËm , quy m« bÐ, mang tÝnh chÊt th¨m dß , gi÷ chç , hoÆc ®Çu t­ vµo lÜnh vùc cã kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh, do hä sî chÝnh s¸ch cña ta thay ®æi hä sÏ kh«ng thÓ thu vèn ®­îc . Mét sè chÝnh s¸ch ban hµnh nh­ng vÉn ch­a ®i vµo cuéc sèng v× cã sù m©u thuÉn ®ång bé gi÷a c¸c kh©u , ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng tíi doanh nghiÖp mµ cßn ¶nh h­ëng tíi sù gi¸m s¸t , kiÓm so¸t cña nhµ n­íc . Mét chÝnh s¸ch ra ®êi ph¶i xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tiÔn cña ®Êt n­íc, tõ vÜ m« . Trong khi ®ã kh«ng Ýt nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt , chÝnh s¸ch kh«ng ®­îc thùc hiÖn tèt nh­ Ph¸p lÖnh KÕ to¸nvµ thèng kª , Ph¸p lÖnh b¶o hé lao ®éng , ®¨