Kỹ năng lãnh đạo - Trí thông minh, trí tuệ cảm xúc và năng lực lãnh đạo

Chương 5 TRÍ THÔNG MINH, TRÍ TUỆ CẢM XÚC VÀ NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO 4/24/2013 4:05 PM1 PGS.TS Nguyễn Trường Sơn Câu hỏi nghiên cứu  Trí thông minh là gì? Trí thông minh ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo thế nào?  Trí thông minh có rèn luyện được hay không?  Trí tuệ cảm xúc là gì?  Tại sao càng ngày người ta càng nhấn mạnh trí tuệ cảm xúc trong lãnh đạo?  Phát triển trí tuệ cảm xúc thế nào? 4/24/2013 4:05 PM2 Chương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo Trí thông minh và năng lực lãnh đạo 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo3  Trí thông minh là gì?  Thuyết ba nhân tố về trí thông minh.  Trí thông minh và năng lực lãnh đạo. Trí thông minh 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo4  Khái niệm  Trí thông minh phản ánh tính hiệu quả toàn diện của một người trong các hoạt động được điều khiển bởi những suy nghĩ.  Những người thông minh  Học hỏi nhanh hơn.  Đưa ra các giả định, suy luận và kết luận tốt hơn.  Có lối giải thích thuyết phục hơn và có những chiến lược để cách giải thích của họ trở nên thực tế hơn.  Có thể đưa ra những giải pháp cho các vấn đề tốt hơn.  Có thể nhìn thấy mối tương quan giữa những thứ chính yếu và thứ yếu trong các quyết định của họ.  Nhanh chân hơn.  Một số biểu hiện quan hệ giữa trí thông minh và năng lực lãnh đạo 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo5  Một nhà lãnh đạo thông minh hơn thường sẽ thành công hơn trong việc ảnh hưởng tới nhóm để hoàn thành mục tiêu hơn những nhà lãnh đạo kém thông minh.  Có rất nhiều người thông minh nhưng lại là những nhà lãnh đạo kém.  Có nhiều người kém thông minh hơn những người khác nhưng lại là những nhà lãnh đạo tuyệt vời! Thuyết ba nhân tố về trí thông minh 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo6 TRÍ THÔNG MINH Trí thông minh phân tích Trí thông minh thực tiễn Trí thông minh sáng tạo Trí thông minh phân tích 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo7  Khái niệm  Là khả năng giải quyết các vấn đề nói chung và có thể được đánh giá bằng cách sử dụng những bài kiểm tra chuẩn về khả năng trí óc. (IQ)  Một số biểu hiện của người lãnh đạo có trí thông minh phân tích cao  Học tập rất nhanh,  Học tốt ở trường,  Có thể nhìn thấy những mối liên kết giữa các vấn đề,  Có khả năng đưa ra những suy luận, giả thiết và kết luận chính xác dù chỉ dựa vào những thông tin mới, lạ.   Trí thông minh phân tích quan trọng thế nào đối với nhà lãnh đạo? Olivia Manning – 12 tuổi - ở Liverpool 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo8  Chỉ số IQ là 162 trong khi mức IQ trung bình trên thế giới chỉ là 100.  Không những thế, chỉ số IQ của Olivia còn cao hơn cả Einstein và Stephen Hawking đến hai điểm, đưa Olivia lọt vào nhóm 1% những người thông minh nhất thế giới. Kim Ung-Yong, 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo9 IQ 210, được Kỷ lục Guinness công nhận là người có IQ cao nhất thế giới. Năm lên 4 ông đã có thể nói được 4 thứ tiếng. Và cũng năm 4 tuổi ông đã được học dự thính đại học. Sir Andrew Wiles 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo10 IQ 170, người chứng minh được vấn đề toán nan giải nhất thế giới, “định lý cuối cùng của Fermat”. 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo11  Trí thông minh phân tích cao luôn là một tài sản quý của người lãnh đạo.  Khi khoảng cách về trí thông minh phân tích giữa người lãnh đạo và người phục tùng quá lớn thì giao tiếp giữa họ giảm đi, có thể trở thành vật cản khiến khó hiểu nhau.  Mối tương quan giữa trí thông minh phân tích và sự thành công trong lãnh đạo không nhiều như chúng ta vẫn nghĩ.  Những tình huống quen thuộc hoặc ít thay đổi, hoặc những tình huống cần có kiến thức chuyên sâu thì trí thông minh thực tiễn đóng vai trò quan trọng hơn trí thông minh phân tích.  Những tình huống căng thẳng người lãnh đạo có trí thông minh phân tích cao nhưng ít kinh nghiệm thường hiệu quả lãnh đạo thấp hơn những người lãnh đạo kém thông minh hơn nhưng có kinh nghiệm. Trí thông minh thực tiễn 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo12  Khái niệm  Trí thông minh thực tiễn chỉ khả năng biết cách thích ứng, định hướng hoặc chọn lựa những tình huống mới để đáp ứng nhanh nhu cầu. Chỉ khả năng biết một việc nào đó nên được làm như thế nào và cách để thực hiện chúng.  Đối với nhà lãnh đạo  Trí thông minh thực tiễn là rất quan trọng, giải thích cho khả năng của nhà lãnh đạo biết làm gì và làm thế nào khi đối mặt với những tình huống lãnh đạo cụ thể. Một số điểm lưu ý trí thông minh thực tiễn 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo13  Trí thông minh thực tiễn có liên quan nhiều đến kiến thức và kinh nghiệm hơn trí thông minh phân tích.  Trí thông minh thực tiễn dường như mang tính khoanh vùng.  Nhà lãnh đạo có trí thông minh thực tiễn cao có khả năng bù đắp cho trí thông minh phân tích thấp của họ.  Trong những tình huống mới, lạ trí thông minh phân tích hữu ích và quan trọng hơn nhiều so với trí thông minh thực tiễn. Trí thông minh sáng tạo 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo14  Khái niệm  Trí thông minh sáng tạo là khả năng tạo ra những sản phẩm vừa mới lại vừa lạ. Sáng tạo những sản phẩm và quy trình mới và hữu ích. Các thành tố cấu thành trí thông minh sáng tạo 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo15 Khả năng tổng hợp Giúp người lãnh đạo nhìn nhận sự việc theo cách mới, hoặc nhận ra được mối liên hệ mới giữa những khái niệm hoặc những vấn đề có vẻ không liên quan gì với nhau. Trí thông minh phân tích Giúp người lãnh đạo đánh giá được tính hiệu quả của những giải pháp có thể có để giải quyết vấn đề Trí thông minh thực tiễn Những giải pháp mới thường dựa trên những kiến thức, kinh nghiệm có liên quan. Cách tư duy Con người thích điều chỉnh, bổ sung vào những gì vốn đã tồn tại hoặc bắt đầu lại hoàn toàn mới với những giải pháp mới. Các đặc điểm tính cách Tính thận trọng thấp, tính sẵn sàng trải nghiệm cao và tính tiên phong đều có liên quan đến khả năng sáng tạo Động lực bên trong Thường có xu hướng đưa ra nhiều giải pháp sáng tạo hơn khi vấn đề cần giải quyết tỏ ra thú vị đối với họ. Yếu tố bên ngoài Áp lực về thời gian, nhóm ổn định, mối quan hệ trong nhóm lỏng lẻo có thể dẫn đến khả năng sáng tạo cao. Một số nhận định từ các kết quả nghiên cứu về trí thông minh 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo16  Trí thông minh phân tích  Hầu hết những nhà lãnh đạo đều sở hữu trí thông minh phân tích cao hơn những người khác.  Những nhà lãnh đạo thông minh thường là những nhà lãnh đạo giỏi hơn.  Những nhà lành đạo thông minh hơn thường học hỏi tốt hơn từ những kinh nghiệm của mình.  Trí thông minh thực tiễn  Cực kỳ quan trọng đối với lãnh đạo.  Nhà lãnh đạo có trí thông minh thực tiễn cao thường giải quyết vấn đề hiệu quả hơn trong những tình huống căng thẳng.  Thành phần dễ thay đổi nhất  Trí thông minh sáng tạo  Đặc biệt quan trọng đối với doanh nghiệp.  Giúp có những ý tưởng mới để cải thiện tình hình.  Điều quan trọng của người lãnh đạo là phải biết làm thế nào để kích thích và điều khiển năng lực sáng tạo của người khác. Trí thông minh – Kinh nghiệm – Sự căng thẳng 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo17 Hiệu quả Của lãnh đạo Trí thông minh Sự căng thẳng Kinh nghiệm Là tính hiệu quả toàn diện của một người trong các hoạt động được điều khiển bởi những suy nghĩ. Những mẫu hành vi quen thuộc, những kiến thức đã học và tích lũy được, những kỹ năng cần có trong việc giải quyết vấn đề một cách hiệu quả Kết quả của những xung đột, sự lo lắng về kết quả công việc và đánh giá thành tích, làm xáo trộn cảm xúc, làm giảm mức độ tập trung khi giải quyết vấn đề Các tình huống 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo18 TT KINH NGHIỆM TRÍ THÔNG MINH SỰ CĂNG THẲNG DỰ DOÁN HIỆU QUẢ 1 Nhiều Thấp Cao Cao 2 Nhiều Thấp Không cao Thấp 3 Thấp Cao Cao Thấp 4 Thấp Cao Không cao Cao Một số dự đoán 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo19  Dự đoán thứ nhất  Những nhà lãnh đạo dày dạn kinh nghiệm nhưng trí thông minh thấp thì vẫn có khả năng tác động đến nhóm với hiệu quả cao trong những tình huống căng thẳng cao.  Kinh nghiệm của nhà lãnh đạo có thể trở thành rào cản đối với thành tích của nhóm trong những tình huống căng thẳng thấp.  Dự đoán thứ hai  Nhà lãnh đạo có kinh nghiệm cao, có xu hướng cố chấp, áp dụng sai những giải pháp cũ cho các vấn đề mới mặc dù những vấn đề mới này cần các giải pháp mới sáng tạo hơn.  Kinh nghiệm rất có ích trong những tình huống căng thẳng nhưng lại trở thành vật cản của nhóm trong tình huống không căng thẳng. Phát triển trí tuê ̣ của một nhà lãnh đạo 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo20 Tư duy độc lập Tư tưởng cởi mơƱ Tư duy hê Ʋ thống Ưu thế cá nhân Tư duy độc lập 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo21  Tư duy độc lập  Nghi vấn các giả định và cách giải thích,  Làm sáng tỏ các dữ liệu, sự kiện theo niềm tin, ý tưởng, tư duy của người đó,  Không theo quy tắc, thủ tục, cách phân hạng đã được người khác xác định trước. Rèn luyện tư duy độc lập 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo22  Hoài nghi khoa học, hoài nghi chân lý, tìm ra cách nhìn nhận, đánh giá mới về một sự vật, hiện tượng cũ hay quyết tâm đẩy lùi thêm giới hạn của sự chưa hiểu biết.  Thường xuyên đặt ra các câu hỏi nghi vấn các vấn đề mặc dù nó đa ̃ trở nên quen thuộc.  Không bao giờ mặc nhiên công nhận! Tư tưởng cởi mở 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo23  Tư tưởng cởi mở  Phá vỡ các giới hạn tinh thần,  Thoát khỏi sự phụ thuộc những khuôn khổ tư duy đã được chấp nhận.  Tư tưởng cởi mở và người lãnh đạo  Vượt ra khỏi những giới hạn đã được hình thành từ kinh nghiệm để tiếp nhận cái mới,  Thích nghi nhanh với sự thay đổi.  Phát triển tư tưởng cởi mở  Khuyến khích tính hiếu kỳ,  Hành động như những người bắt đầu,  Thơ ca, học tập Tư duy hê ̣ thống 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo24  Hệ thống  Hệ thống là một nhóm các cấu phần độc lập, có quan hệ, có tương tác với nhau, tạo nên một toàn thể phức tạp và thống nhất.  Tư duy hê ̣ thống  Phương pháp tư duy hướng đến mở rộng tầm nhìn để nhận ra sự cộng hưởng của hệ thống như một khối thống nhất và để tăng cường hoặc thay đổi toàn bộ khuôn khổ hệ thống, nhận thức được nguyên nhân sâu xa ẩn dưới bề nổi của những hiện tượng riêng rẽ. Ưu thế cá nhân 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo25  Ưu thê ́ cá nhân  Những giá trị đặc thù của cá nhân được hình thành nhằm tạo ra sự thuận lợi cho việc lãnh đạo.  Các yếu tố của ưu thê ́ cá nhân trong lãnh đạo  Tầm nhìn cá nhân,  Khả năng đối mặt với sự thật,  Khả năng sáng tạo để giảm khoảng cách giữa sự thật và tầm nhìn. TRÍ TUỆ CẢM XÚC 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo26 • IQ (Intelligence Quotient) giúp cho bạn làm việc tốt – Tuyển cho ̣n! • EQ (Emotional Quotient) giúp bạn có thể thăng tiến nhanh – Đề ba ̣t! Cảm xúc 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo27  Hãy nêu các trạng thái cảm xúc của mình?  Cảm xúc là gì?  Cảm xúc là thứ mà tất cả mọi người đều biết nhưng không thể định nghĩa được.  Về ngữ nghĩa, cảm xúc có thể được coi là sự trải nghiệm bằng cảm giác. Bạn chỉ cảm nhận được cảm xúc chứ không nghĩ ra nó. Các loại cảm xúc 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo28 CẢM XÚC TÍCH CỰC • Sự thích thú • Sự ngạc nhiên • Tình yêu thương • Sự thư thái • TIÊU CỰC • Nỗi sọ hãi • Buồn bực • Hô ̃ thẹn • Chán ghét • Sự giận dữ •  Cảm xúc tiêu cực o Cảm xúc có thể đánh lạc hướng chú ý của bạn khỏi những vấn đề chính yếu. o Cảm xúc có thể làm hỏng một mối quan hệ. o Cảm xúc có thể khiến bạn bị lợi dụng. o  Cảm xúc tích cực o Có thể chuyển từ quan hệ đối đầu sang hợp tác, o Có tác động tích cực trong cải thiện quan hệ o Cảm xúc tích cực hạn chế nguy cơ bị kẻ khác lợi dụng o Trí tuệ cảm xúc ? 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo29  Trí tuệ cảm xúc là một tập hợp các năng lực trí tuệ mà giúp con người nhận ra cảm giác của riêng mình và của người khác.  Trí tuệ cảm xúc là khả năng nhận dạng cảm xúc, hiểu được ý nghĩa của chúng và nhận ra tác động của chúng đối với những người xung quanh. Trí tuệ cảm xúc bao hàm cả việc nhận thức người khác.  Khả năng giám sát cảm giác và xúc cảm của một người nào đó và những người khác, phân biệt giữa họ và sử dụng thông tin này để dẫn dắt suy nghĩ và hành động của người đó.  Trí tuệ cảm xúc là khả năng quản trị hiệu quả chính bản thân và các mối quan hệ của con người. 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo30 MÔ HÌNH KHẢ NĂNG Mayer, Solovey và Caruso MÔ HÌNH KẾT HỢP Goleman Bar- On Cảm nhận xúc cảm Tự nhận biết Nhận biết cảm xúc Tự đánh giá chính xác cảm xúc Tự tin Nội tâm Tự trọng Tự nhận biết cảm xúc Quyết đoán Độc lập Phát triển toàn diện Điều khiển cảm xúc Tự điều chỉnh Tự kiểm soát Đáng tin cậy Có lương tâm Khả năng thích ứng Đổi mới Khả năng thích ứng Kiểm tra thực tế Linh hoạt Giải quyết vấn đề Sử dụng cảm xúc Động lực Muốn đạt thành tích Trách nhiệm Sáng kiến Lạc quan Kiểm soát căng thẳng Chịu đựng căng thẳng Kiểm soát xung đột Các mô hình về trí tuệ cảm xúc Các mô hình về trí tuệ cảm xúc 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo31 MÔ HÌNH KHẢ NĂNG Mayer, Solovey và Caruso MÔ HÌNH KẾT HỢP Goleman Bar- On Hiểu cảm xúc Thông cảm Hiểu người khác Phát triển người khác Không kiểm tra quá gắt gao Đa dạng Với người khác Thông cảm Trách nhiệm xã hội Mối quan hệ giữa các cá nhân với nhau Các kỹ năng xã hội Ảnh hưởng Giao tiếp Kiểm soát xung đột Lãnh đạo Xúc tiến sự thay đổi Xây dựng mối ràng buộc Cộng tác/Hợp tác Năng lực nhóm Tâm trạng chung Lạc quan Hạnh phúc Hàm ý từ nghiên cứu EQ 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo32  Người có EQ cao có khả năng  Liên kết suy nghĩ và cảm giác của bản thân và người khác,  Liên kết suy nghĩ và cảm giác với hành động,  Làm chủ được các trạng thái cảm xúc của bản thân,   Đây được xem là những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của người lãnh đạo.  Có thể rèn luyện để nâng cao EQ! 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo33 Terence Tao, 37 tuổi, IQ 230, có thể làm phép tính đơn giản năm 2 tuổi, giáo sư trẻ nhất của Đại học Los Angeles, năm 24 tuổi. Christopher Hirata, 30 tuổi, IQ 225, làm việc với NASA về các dự án đổ bộ sao Hỏa năm 16 tuổi. 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo34 Judit Polgar, 36 tuổi, IQ 170, được cha dùng làm “thử nghiệm” nhằm chứng minh trẻ em có thể đạt được kết quả vượt bậc nếu được đào tạo chuyên từ nhỏ. Cô đã trở thành đại kiện tướng cờ trẻ nhất thế giới, năm 15 tuổi, đánh bại Bobby Fischer. 4/24/2013 4:05 PMChương 4 – Trí thông minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo35 Định nghĩa Các nét đặc trưng Tự ý thức Khả năng nhận diện và hiểu ra các thứ tâm trạng, cảm xúc, và động cơ hành động của bạn, cũng như các tác động chúng có đối với những người khác Tự tin Tự đánh giá đúng đắn về bản thân Biết dùng óc hài hước mà tự phê bình bản thân Tự chủ Khả năng kiểm soát hoặc tái định hướng tính khí và các xung động tiêu cực, có hại Giữ được tính cách trọn vẹn nơi bản thân; đáng tin cậy Thoải mái trước những gì nhập nhằng, mơ hồ. Cởi mở đón nhận sự thay đổi Động lực thúc đẩy Lòng say mê dành cho công việc vì những lý do vượt trên tiền tài hay danh vọng Khả năng theo đuổi mục tiêu với nhiệt huyết và lòng kiên trì Động lực mạnh mẽ nhắm đến thành tựu Lạc quan, cả khi gặp thất bại Tận tụy với tổ chức Thấu cảm Khả năng nắm bắt rõ tâm tư tình cảm của những người khác Kỹ năng trong việc đối xử với những người khác theo các phản ứng cảm xúc của họ Tinh thông việc huấn luyện và giữ chân người tài Có cảm thức nhạy bén về sự khác biệt giữa các nền văn hóa Có khả năng làm việc tốt với khách hàng cả cũ lẫn mới Kỹ năng xã hội Sự thành thục về khả năng làm chủ và xây dựng hệ thống các mối quan hệ Khả năng tìm được tiếng nói chung và tạo ra tình trạng đồng thuận Đi đầu cách có hiệu quả trong các bước thay đổi Có khả năng thuyết phục Tinh thông việc xây dựng và dẫn dắt đội ngũ