Ngân hàng trung ương

NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG  1 Quá trình ra đời & phát triển NHTƯ  2 Mô hình tổ chức NHTƯ  3 Bản chất & chức năng NHTƯ  4 Chính sách tiền tệ 4.1 Khái niệm 4.2 Mục tiêu 4.3 Các công cụ 1 Quaù trình ra ñôøi cuûa ngaân haøng trung öông Giai ñoaïn 1 ra ñôøi ngaân haøng phaùt haønh ñoäc quyeàn. Töø cuoái theá kyû 17 trôû veà tröôùc, hoaït ñoäng ngaân haøng mang 2 ñaëc tröng lôùn: - Caùc ngaân haøng hoaït ñoäng ñoäc laäp, chöa taïo ra moät heä thoáng, khoâng raøng buoäc vaø phuï thuoäc laãn nhau. - Moãi ngaân haøng ñeàu coù chöùc naêng hoaït ñoäng gaàn gioáng nhö nhau, ñoù laø: nhaän kyù thaùc, cho vay, chieát khaáu thöông phieáu, phaùt haønh giaáy baïc vaøo löu thoâng vaø thöïc hieän caùc dòch vuï tieàn teä nhö ñoåi tieàn, chuyeån ngaân, thanh toaùn Ñeán theá kyû 18, saûn xuaát phaùt trieån, löu thoâng haøng hoùa ñöôïc môû roäng caû veà qui moâ laãn phaïm vi, ñoøi hoûi löu thoâng tín duïng cuõng phaûi coù phaïm vi roäng ñeå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa. Vieäc toàn taïi nhieàu ngaân haøng cuøng thöïc hieän nghieäp vuï phaùt haønh tieàn trong moät neàn kinh teá, deã laøm cho löu thoâng tieàn teä hoãn loaïn, caûn trôû quaù trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa. Các quốc gia bắt đầu can thiệp vào hoạt động ngân hàng, bằng cách ban hành các đạo luật, chỉ cho phép một số ngân hàng đáp, ứng được những tiêu chuẩn qui định mới được phát hành tiền vào lưu thông. Từ đó đưa đến - Ngân hàng trung gian: Là loại ngân hàng không được phép phát hành giấy bạc ngân hàng, mà chỉ được phép giao dịch với công chúng, thực hiện kinh doanh tiền tệ thuần túy - Ngaân haøng phaùt haønh: Ñaây laø nhöõng ngaân haøng lôùn, coù uy tín, taøi chính vöõng maïnh, ñöôïc pheùp phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng vaøo löu thoâng. Giai ñoaïn 2: Giai ñoaïn ngaân haøng phaùt haønh ñoäc quyeàn phaùt trieån thaønh ngaân haøng trung öông. Cuoäc khuûng khoaûng kinh teá theá giôùi 1929-1933 ñaõ ñeå laïi nhieàu baøi hoïc quí giaù veà vaán ñeà phaùt haønh tieàn, taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä ñeán hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá vó moâ nhö söï taêng tröôûng, suy thoaùi, thaát nghieäp, oån ñònh giaù caû vaø laïm phaùt Giaûi phaùp cho vaán ñeà naøy laø caùc nöôùc laàn löôït quoác höõu hoùa ngaân haøng phaùt haønh ñoäc quyeàn. Khaùi nieäm “Ngaân haøng trung öông” ñaõ ra ñôøi thay theá cho khaùi nieäm “Ngaân haøng phaùt haønh ñoäc quyeàn”. 2 Moâ hình toå chöùc NHTÖ 3 Baûn chaát & chöùc naêng 3.1 Baûn chaát NHTÖ : Laø ngaân haøng phaùt haønh coâng quaûn, coù theå ñoäc laäp hoaëc phuï thuoäc chính phuû, vöøa thöïc hieän chöùc naêng ñoäc quyeàn phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng vaøo löu thoâng, vöøa thöïc hieän quaûn lyù nhaø nöôùc treân lónh vöïc tieàn teä, tín duïng, ngaân haøng. Trong hoạt động, nó không giao dịch với công chúng mà chỉ giao dịch với kho bạc và các ngân hàng trung gian. 3.2 Chức năng NHTƯ - Độc quyền phát hành giấy bạc ngân hàng và điều tiết khối lượng tiền cung ứng. Giấy bạc ngân hàng không phải là thành phần duy nhất và cũng không chiếm tỷ trọng lớn trong khối tiền cung ứng, nhưng lại là yếu tố quyết định chi phối các thành phần khác của khối tiền. Thể hiện ngân hàng thương mại không thể tạo ra tiền, nếu như không có sự xuất hiện giấy bạc của NHTƯ. Hoaït ñoäng cung öùng tieàn cuûa NHTÖ taùc ñoäng moät caùch tröïc tieáp ñeán ñoä taêng, giaûm cuûa toång cung tieàn teä trong neàn kinh teá, töø ñoù aûnh höôûng ñeán caû saûn xuaát vaø tieâu duøng. Do vaäy, vieäc phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng cuûa NHTÖ phaûi ñaûm baûo phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa neàn kinh teá caû veà soá löôïng laãn cô caáu cuõng nhö yeâu caàu quaûn lyù vó moâ. NHTÖ caàn phaûi kieåm soaùt toaøn boä khoái löôïng tieàn cung öùng, toå chöùc coâng taùc ñieàu hoøa löu thoâng tieàn teä, kieåm soaùt quaù trình taïo tieàn cuûa caùc ngaân haøng trung gian - Ngaân haøng trung öông laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng + Ngaân haøng trung öông môû taøi khoaûn vaø nhaän tieàn gôûi cuûa caùc ngaân haøng trung gian . Tieàn gôûi döï tröõ baét buoäc khoaûn tieàn gôûi naøy aùp duïng baét buoäc ñoái vôùi caùc ngaân haøng trung gian coù huy ñoäng voán tieàn gôûi cuûa coâng chuùng. Möùc döï tröõ cao hay thaáp tuøy theo qui ñònh cuûa ngaân haøng trung öông trong töøng thôøi kyø cho phuø hôïp vôùi chiùnh saùch tieàn teä . Tieàn gôûi thanh toaùn, khoaûn tieàn gôûi thanh toaùn taïi ngaân haøng trung öông, muïc ñích laø ñeå ñaùp öùng nhu caàu thanh toaùn thöôøng xuyeân giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau vaø ñeå ñieàu chænh möùc döï tröõ baét buoäc khi caàn + Ngaân haøng trung öông caáp tín duïng cho caùc ngaân haøng trung gian, vieäc ngaân haøng trung öông cho ngaân haøng trung gian vay laø moät haønh ñoäng phaùt haønh tieàn. + Ngaân haøng trung öông thöïc hieän vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng NHTÖ laø cô quan quaûn lyù vaø ñieàu tieát hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng . Ngaân haøng trung öông thaåm ñònh vaø caáp giaáy chöùng nhaän . Ñieàu tieát caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng trung gian . Thanh tra vaø kieåm soaùt ngaân haøng thöông maïi - Ngaân haøng trung öông laø ngaân haøng cuûa nhaø nöôùc Ngaân haøng trung öông tham gia xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, soaïn thaûo chính saùch tieàn teä, kieåm tra vaø kieåm soaùt vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn teä. NHTÖ vôùi tö caùch laø moät cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà caùc maët tieàn teä - tín duïng - ngaân haøng, ngaân haøng trung öông coù quyeàn kieåm tra, kieåm soaùt vieäc thöïc hieän caùc noäi dung cuûa chính saùch tieàn teä, maø chuû yeáu laø thoâng qua vieäc thöïc hieän vai troø chæ huy cuûa mình ñoái vôùi toaøn boä heä thoáng ngaân haøng cuûa quoác gia NHTÖ nhaän tieàn gôûi cuûa cuûa kho baïc nhaø nöôùc, toå chöùc thanh toaùn giöõa kho baïc vôùi ngaân haøng trung gian, laøm ñaïi lyù phaùt haønh caùc loaïi traùi phieáu nhaø nöôùc, quaûn lyù döï tröõ quoác gia vaø cho chính phuû vay ñeå caân baèng thu-chi ngaân saùch 4 Chính sách tiền tệ - Chính sách tiền tệ là tổng hòa những phương thức mà ngân hàng trung ương thông qua các hoạt động của mình tác động đến khối lượng tiền trong lưu thông, nhằm phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước trong một thời kỳ nhất định - Mục tiêu cuối cùng của chính sách tiền tệ là tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm và kiểm soát lạm phát. Nhöõng coâng cuï ñeå thöïc thi chính saùch tieàn teä . Döï tröõ baét buoäc Döï tröõ baét buoäc laø phaàn tieàn gôûi maø caùc ngaân haøng trung gian phaûi ñöa vaøo döï tröõ theo luaät ñònh. Möùc döï tröõ baét buoäc cao hay thaáp phuï thuoäc vaøo tyû leä döï tröõ baét buoäc – do ngaân haøng trung öông quy ñònh – cao hay thaáp. Tyû leä döï tröõ baét buoäc ñöôïc tính treân löôïng tieàn gôûi maø ngaân haøng trung gian huy ñoäng ñöôïc. Nhö vaäy, moãi ngaân haøng chæ ñöôïc cho vay soá tieàn coøn laïi sau khi ñaõ tröø phaàn döï tröõ baét buoäc. Vieäc taêng hoaëc giaûm tyû leä döï tröõ baét buoäc, coù theå haïn cheá hoaëc baønh tröôùng khoái tieàn teä maø heä thoáng ngaân haøng coù khaû naêng cung öùng cho neàn kinh teá Laõi suaát Laõi suaát laø giaù caû cuûa quyeàn söû duïng voán, vieäc thay ñoåi laõi suaát seõ keùo theo söï bieán ñoåi cuûa chi phí tín duïng, töø ñoù taùc ñoäng ñeán vieäc thu heïp hay môû roäng khoái löôïng tín duïng trong neàn kinh teá. Do ñoù, laõi suaát laø moät trong nhöõng coâng cuï chuû yeáu cuûa chính saùch tieàn teä. - Ngaân haøng trung öông kieåm soaùt tröïc tieáp laõi suaát thò tröôøng baèng caùch quy ñònh caùc loaïi laõi suaát nhö: Laõi suaát tieàn gôûi vaø laõi suaát cho vay theo töøng kyø haïn Saøn laõi suaát tieàn gôûi vaø traàn laõi suaát cho vay ñeå taïo neân khung laõi suaát giôùi haïn. Coâng boá laõi suaát cô baûn coäng vôùi bieân ñoä giao dòch Ngaân haøng trung öông aùp duïng chính saùch töï do hoùa laõi suaát, hình thaønh theo cô cheá thò tröôøng, ñeå can thieäp vaøo laõi suaát thò tröôøng, ngaân haøng trung öông coù theå giaùn tieáp can thieäp thoâng qua caùc chính saùch : Coâng boá laõi suaát cô baûn ñeå höôùng daãn laõi suaát thò tröôøng. Söû duïng coâng cuï laõi suaát taùi caáp voán vaø keát hôïp vôùi laõi suaát thò tröôøng môû ñeå can thieäp vaø ñieàu chænh laõi suaát thò tröôøng. . Thò tröôøng môû Coâng cuï thò tröôøng môû phaûn aùnh vieäc ngaân haøng trung öông mua hoaëc baùn chöùng töø coù giaù treân thò tröôøng taøi chính coâng coäng, nhaèm ñaït ñeán muïc tieâu ñieàu chænh löôïng tieàn trong löu thoâng. Khi ngaân haøng trung öông ñem chöùng khoaùn ra thò tröôøng môû baùn seõ thu ñöôïc tieàn maët vaø seùc veà. Ñieàu naøy coù nghóa khoái löôïng tieàn maët trong löu thoâng giaûm, döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng trung gian giaûm, laøm giaûm khaû naêng cung öùng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng trung gian, vaø nhö theá, cung öùng tieàn trong neàn kinh teá bò thaét chaët hôn Ngöôïc laïi, khi ngaân haøng trung öông ñem tieàn maët hoaëc seùc mua chöùng khoaùn treân thò tröôøng môû, thì löôïng tieàn maët trong löu thoâng taêng leân, döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi taêng leân . Ngaân haøng trung öông coù theå chuû ñoäng tieán haønh maø khoâng phaûi phuï thuoäc vaøo nhu caàu cuûa caùc ngaân haøng trung gian. . Nghieäp vuï naøy töông ñoái linh hoaït vaø chính xaùc, coù theå ñöôïc söû duïng ôû baát kyø möùc ñoä naøo. . Nghieäp vuï thò tröôøng môû deã daøng ñöôïc ñaûo ngöôïc laïi khi coù moät sai laàm xaûy ra trong luùc tieán haønh . Nghieäp vuï thò tröôøng môû coù theå ñöôïc hoaøn thaønh nhanh choùng, khoâng gaây neân nhöõng chaäm treã veà maët haønh chính . Tyû giaù hoái ñoaùi Söï bieán ñoåi cuûa tyû giaù hoái ñoaùi coù taùc ñoäng maïnh meõ ñeán moïi hoaït ñoäng kinh teá, töø hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu ñeán saûn xuaát kinh doanh vaø tieâu duøng trong nöôùc qua bieán ñoåi cuûa giaù caû haøng hoùa