Bài giảng Công cụ phái sinh - Chương 1: Tổng quan về các công cụ phái sinh

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ CÁC CÔNG CỤ PHÁI SINH 1 NỘI DUNG Khái quát thị trường công cụ phái sinh 1. Các loại công cụ phái sinh chủ yếu 2. Các chủ thể tham gia vào giao dịch phái sinh 3. Mục đích sử dụng công cụ phái sinh 4. 2 Lịch sử hình thành công cụ phái sinh §  Các công cụ phái sinh bắt nguồn từ thời Trung cổ, khi có nhu cầu bảo hiểm giá cả cho các hàng hoá nông sản. Lúc này, những hình thức đầu tiên của hợp đồng kỳ hạn đã ra đời. §  Hợp đồng quyền chọn cũng được ra đời từ những năm 624 B.C §  Năm 1848 trung tâm giao dịch Chicago Board of Trade (CBOT) ra đời và là nơi giao dịch chính thức đầu tiên của công cụ phái sinh. §  Những hợp đồng hoán đổi được giao dịch lần đầu tiên vào đầu những năm 1980. 3 Khái niệm công cụ phái sinh §  Công cụ phái sinh được hiểu là những công cụ tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc (hoặc bắt nguồn) từ công cụ khác, những biến số cơ bản. 4 Tài sản cơ bản §  Những tài sản cơ bản là tài sản gốc trong những hợp đồng phái sinh. §  Những tài sản gốc này rất phong phú: lúa mỳ, nước cam, thịt lợn, phái sinh điện, phái sinh bảo hiểm đến các hiện tượng tự nhiên 5 Forwards Thị trường tập trung Thị trường phi tập trung Thị trường giao dịch Futures Options Swaps Options Thị trường giao dịch công cụ phái sinh 6 Đặc điểm thị trường công cụ phái sinh §  Giá trị giao dịch rất lớn; §  Là thị trường có tính linh hoạt, mềm dẻo hơn so với các thị trường khác; §  Đa dạng hàng hoá giao dịch; §  Chịu ảnh hưởng của sự biến động giá cả hàng hoá thị trường lớn; §  Đa dạng chủ thể tham gia. 7 Các công cụ phái sinh chủ yếu 1 Hợp đồng kỳ hạn 2 Hợp đồng tương lai 3 Hợp đồng hoán đổi 4 Hợp đồng quyền chọn 8 Hợp đồng kỳ hạn §  Khái niệm: hợp đồng kỳ hạn là một thoả thuận mua hoặc bán một tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với một mức giá nhất định đã thoả thuận từ hôm nay. §  Như vậy, hợp đồng kỳ hạn là loại hợp đồng giao sau, đối lập với hợp đồng giao ngay. 9 Hợp đồng tương lai §  Khái niệm: hợp đồng tương lai là một thoả thuận giữa hai bên để mua hoặc bán một tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với một mức giá nhất định. §  Bên mua – bên có trạng thái trường: đồng ý mua tài sản vào một ngày nhất định với mức giá đã xác định trước. §  Bên bán – bên có trạng thái đoản: đồng ý bán tài sản vào một ngày nhất định với mức giá đã xác định trước. 10 Hợp đồng hoán đổi §  Trong thị trường tài chính, một hợp đồng hoán đổi là một thoả thuận để trao đổi một chuỗi các dòng tiền tại một thời điểm nhất định trong tương lai theo một nguyên tắc nhất định nào đó. §  Giao dịch hoán đổi được tạo ra để chủ thể kiểm soát tốt hơn các dòng lưu chuyển tiền tệ của mình. 11 Hợp đồng hoán đổi §  Khi mới xuất hiện công cụ này vào đầu thập kỷ 80’s, các ngân hàng dàn xếp các giao dịch hoán đổi cho các bên cụ thể có nhu cầu cần bổ sung cho nhau. Các ngân hàng thu được phí do làm đại diện trong các giao dịch này. §  Thị trường càng phát triển, ngân hàng tham gia với vai trò chủ chốt, thực hiện những bù trừ tất cả các trạng thái với các bên ngang nhau và đối nghịch. Thu nhập được tạo ra từ sự chênh lệch giữa lãi suất hoán đổi thanh toán và nhận được, hoặc phí trả trước để dàn xếp. 12 Hợp đồng quyền chọn §  Khái niệm: quyền chọn là một công cụ phái sinh cho phép người nắm giữ nó có quyền mua hoặc bán một khối lượng nhất định hàng hoá với một mức giá xác định, vào một thời điểm xác định trước. " Người mua quyền chọn được quyền lựa chọn khi mức giá trên thị trường có lợi cho mình và phải trả khoản phí cho quyền lựa chọn đó. 13 Kiểu quyền chọn Quyền chọn mua – Call options cho phép người nắm giữ quyền mua một tài sản với một giá cụ thể trước hoặc đúng ngày đáo hạn Quyền chọn bán – Put options cho phép người nắm giữ quyền bán một tài sản với một giá cụ thể trước hoặc đúng ngày đáo hạn 14 Kiểu quyền chọn Quyền chọn kiểu Mỹ cho phép người giữ quyền thực hiện tại bất cứ thời điểm nào trước ngày đáo hạn hợp đồng Quyền chọn kiểu Châu Âu chỉ cho phép người giữ quyền thực hiện vào đúng ngày đáo hạn hợp đồng 15 Tên hàng hoá cơ sở và khối lượng mua theo yêu cầu Ngày đáo hạn – Expiration date or maturity date Loại quyền chọn: mua và bán Giá quyền lựa chọn hay phí quyền chọn Giá thực hiện – Exercise price or strike price Các yếu tố cơ bản trong hợp đồng quyền chọn 16 Các chủ thể tham gia thị trường Thị trường công cụ phái sinh Nhà tự bảo hiểm Nhà đầu cơ Nhà kinh doanh chênh lệch giá 17 Nhà tự bảo hiểm - Hedger §  Nhà tự bảo hiểm: là những người nắm trong tay tài sản gốc như hàng hoá, chứng khoán và sử dụng công cụ phái sinh để giảm thiểu hoặc loại bỏ các rủi ro tiềm tàng do sự biến động giá cả của các tài sản do mình nắm giữ. §  Nhà tự bảo hiểm có thể là bất cứ ai, các tổ chức như công ty, doanh nghiệp sản xuất hoặc những cá nhân như người nông dân, hộ sản xuất nhỏ 18 Nhà đầu cơ - Speculator §  Nhà đầu cơ là những người sẵn sàng đối mặt với rủi ro, thu lợi nhuận từ sự biến động giá cả của tài sản gốc. §  Họ sử dụng công cụ phái sinh như một đòn bẩy đặc biệt. 19 Nhà kinh doanh chênh lệch giá §  Những người kinh doanh chênh lệch giá là những người tìm kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giá của một loại hàng hoá giữa hai hay nhiều thị trường. §  Họ không phải nhà đầu tư mà cũng không phải là nhà đầu cơ bởi vì họ không phải gánh chịu bất cứ một loại rủi ro nào. §  Nhà kinh doanh chênh lệch giá có thể là cá nhân, tổ chức 20 Mục đích sử dụng công cụ phái sinh 1 • Phòng ngừa rủi ro 2 • Đầu cơ 3 • Giao dịch 4 • Cơ cấu lại tài sản nợ - có 21