Bài giảng Kết cấu động cơ đốt trong - Chương II: Cơ cấu phát lực

CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC Caùc chi tieát cuûa heä thoáng phaùt löïc (cô caáu truïc khuyûu – thanh truyeàn) ñöôïc chia laøm hai nhoùm: Nhoùm caùc chi tieát khoâng chuyeån ñoäng (coá ñònh): thaân maùy (khoái xy lanh), naép maùy, oáng loùt xy lanh, ñeäm naép maùy vaø caïc te daàu. Nhoùm caùc chi tieát chuyeån ñoäng: piston, seùc maêng, choát piston, thanh truyeàn, truïc khuyûu vaø baùnh ñaø. Caáu taïo chung cuûa truïc khuyûu_thanh truyeàn 1 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.1 NHOÙM CAÙC CHI TIEÁT COÁ ÑÒNH : 2.1.1 Thaân maùy: 2.1.1.1 Nhieäm vuï: - Thaân maùy cuøng vôùi naép xy lanh laø beä ñôõ raén chaéc cho taát caû caùc chi tieát cuûa moät ñoäng cô, laø nôi laép ñaët vaø boá trí haàu heát caùc cuïm, caùc chi tieát cuûa ñoäng cô. Cuï theå treân thaân maùy boá trí xylanh , heä truïc khuyûu vaø caùc boä phaän truyeàn ñoäng ñeå daãn ñoäng caùc cô caáu vaø heä thoáng khaùc cuûa ñoäng cô nhö truïc cam, bôm nhieân lieäu, bôm daàu, bôm nöôùc, quaït gioù 2 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.1.1.2 Vaät lieäu Thaân - Thaân maùy coù theå baèng gang maùy ñuùc, hôïp kim nhoâm hoaëc ñuùc lieàn ñuyara. Ñoäng cô côõ lôùn coù theå khoái coù thaân maùy baèng theùp taám duøng keát caáu haøn. 2.1.1.3 Keát caáu 6 - Haàu heát caùc loaïi ñoäng cô coù coâng suaát vöøa vaø nhoû, ñaëc bieät laø Thaân maùy caùc ñoäng cô oâ toâ, maùy keùo hieän kieåu nay ñeàu coù thaân maùy ñuùc lieàn thaân xylanh khoái laø loaïi thaân maùy coù xylanh – hoäp ñuùc lieàn vôùi hoäp truïc khuyûu vaø truïc khuyûu ñöôïc goïi laø thaân xylanh – hoäp truïc khuyûu . 3 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC - Ñoái vôùi ñoäng cô laøm maùt baèng nöôùc hay baèng dung dòch (chaát) laøm maùt, xung quanh noøng xylanh coù caùc aùo nöôùc (boïng nöôùc) laø khoaûng troáng giöõa vaùch ngoaøi noøng xylanh vôùi voû thaân maùy, ôû ñoù coù dung dòch laøm maùt tuaàn hoaøn ñeå giaûi nhieät cho ñoäng cô. Xylanh vaø naép quy laùt ñoäng cô laøm maùt baèng gioù - Khi thaân xylanh laøm rôøi vôùi hoäp truïc khuyûu vaø laép vôùi nhau baèng bulong hay gugiong thì thaân maùy laø loaïi thaân maùy rôøi . Keát caáu treân hình a raát phoå bieán ôû ñoäng cô oâ toâ, maùy keùo . Moät soá ñoäng cô taøu thuûy chæ duøng moät loaïi gugiong suoát töø naép xylanh cho ñeán beà maët cacte daàu, 4 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC - Thaân maùy cuûa ñoäng cô laøm maùt baèng gioù thöoøng laø thaân maùy rôøi. Veà maët nguyeân taéc coù theå duøng gugiong rieâng reõ hay moät gugiong ñeå gheùp naép vaø thaân xylanh vôùi hoäp truïc khuyûu. Xylanh coù theå laøm lieàn vôùi thaân hoaëc laøm rôøi ôû daïng oáng loùt roài laép vaøo thaân . Thaân maùy ñ.cô laøm maùt baèng gioù - Tuøy theo phöông phaùp laép ñaët truïc khuyûu trong hoäp truïc khuyûu maø thaân maùy coù keát caáu khaùc nhau . Nhöõng phöông phaùp thöôøng gaëp trong thöïc teá laø : Truïc khuyûu treo Truïc khuyûu ñaët 5 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC + Truïc khuyûu treo. Hoäp truïc khuyûu chia laøm hai nöûa, nöûa döôùi laø cacte daàu . Thaân maùy hay toaøn boä ñoäng cô ñöôïc laép ñaët treân caùc goái ñôõ . Ñaây laø kieåu phoå bieán cho ñoäng cô oâ toâ, maùy keùo . + Truïc khuyûu ñaët. Hoäp truïc khuyûu cuõng chia laøm hai nöûa, nöûa döôùi ñoàng thôøi laø beä maùy . Truïc khuyûu vaø toaøn boä thaân maùy cuøng caùc chi tieát laép raùp ñöôïc ñaët treân beä maùy . + Truïc khuyûu luoàn. Hoäp truïc khuyûu nguyeân khoái, do ñoù khi laép raùp truïc khuyûu vaøo ñoäng cô phaûi baêng caùch luoàn. - Theo tình traïng chòu löïc khí theå, ngöôøi ta coøn phaân bieät thaân maùy theo caùc daïng sau : + Thaân xylanh hay xylanh chòu löïc,(xylanh lieàn vôùi thaân maùy ). Löïc khí theå taùc duïng leân naép xylanh, qua gugiong naép maùy truyeàn xuoáng thaân xylanh. + Voû thaân chòu löïc, (xylanh laøm rôøi ôû daïng oáng loùt roài laép vaøo thaân maùy). Löïc khí theå truyeàn qua gugiong xuoáng voû thaân, xy lanh hoaøn toaøn khoâng chòu löïc khí theå. + Gugiong chòu löïc, (thaân xy lanh vaø hoäp truïc khuyûu rôøi ). Löïc khí theå hoaøn toaøn do gugiong chòu. 6 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC - Thaân maùy laø chi tieát raát phöùc taïp, treân ñoù boá trí caùc chi tieát cuûa cô caáu truïc khuyûu thanh truyeàn, cô caáu phoái khí, heä thoáng laøm maùt .. nhöng quan troïng nhaát laø xylanh cuûa ñoäng cô. Coù theå chia ra moät soá loaïi xy lanh nhö sau : + Xy lanh lieàn vôùi thaân maùy. Thaân maùy coù ñoä cöùng vöõng cao, ñöôïc laøm maùt toát do tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi nöôùc laøm maùt hay khoâng khí . Tuy nhieân, ñoái vôùi ñoäng cô laøm maùt baèng nöôùc, do keát caáu hoäp kín neân khoù ñuùc. Ngoaøi ra toaøn boä thaân maùy ñeàu duøng vaät lieäu toát nhö vaät lieäu xy lanh neân laõng phí. loaïi thaân maùy naøy ñöôïc duøng chuû yeáu trong ñoäng cô côõ nhoû coù aùp suaát vaø nhieät ñoä khoâng cao. 7 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC + Loùt xy lanh khoâ. Loùt xy lanh baèng vaät lieäu chaát löôïng cao ñöôïc eùp vaøo loã xylanh. Sau khi eùp coù gôø nhoâ leân ñeå khi laép vôùi ñeäm naép maùy seõ kín khít hôn. Phöông phaùp naøy khoâng laõng phí vaät lieäu, thaân maùy coù ñoä cöùng vöõng cao, nhöng truyeàn nhieät ra moâi chaát laøm maùt khoù khaên hôn. Ñeå tieát kieäm vaät lieäu hôn nöõa, moät soá ñoäng cô chæ coù loùt xylanh ôû phaàn treân (buoàng chaùy). + Loùt xylanh öôùt. Xylanh ñöôc cheá taïo rôøi roài laép vaøo thaân maùy. Gôø vai xylanh cuõng ñöôïc laép nhoâ leân nhö loaïi treân ñeå ñaûm baûo kín khít. Nöôùc laøm maùt bao quanh xylanh neân hieäu quaû laøm maùt toát. Do coù daïng hoäp roãng neân thaân maùy deã ñuùc. Tuy nhieân cuõng chính vì roãng hôû neân ñoä cöùng vöõng cuûa thaân maùy khoâng cao. Ngoaøi ra phaûi giaûi quyeát bao kín xylanh ñeå traùnh loït nöôùc laøm maùt xuoáng cacte daàu. 8 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.1.2 Naép xylanh (Naép maùy) 2.1.2.1 Vai troø - Naép xylanh ñaäy kín moät ñaàu xy lanh, cuøng vôùi piston, seùcmaêng vaø xylanh taïo thaønh buoàng chaùy. Nhieàu boä phaän cuûa ñoäng cô ñöôïc laép treân naép xylanh nhö bugi, voøi phun, cuïm xupap, cô caáu giaûm aùp hoã trôï khôûi ñoäng Ngoaøi ra, treân xylanh coøn boá trí caùc ñöôøng naïp, ñöôøng thaûi, ñöôøng nöôùc laøm maùt, ñöôøng daàu boâi trôn Do ñoù keát caáu cuûa naép xylanh raát phöùc taïp. 9 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.3.2.2 Ñieàu kieän laøm vieäc - Ñieàu kieän laøm vieäc cuûa naép xylanh raát khaéc nghieät nhö nhieät ñoä raát cao, aùp suaát khí theå raát lôùn vaø bò aên moøn hoaù hoïc bôûi caùc chaát aên moøn trong saûn phaåm chaùy. 2.3.2.3 Vaät lieäu - Naép xylanh ñoäng cô diesel laøm maùt baèng nöôùc ñeàu ñuùc baèng gang hôïp kim, duøng khuoân caùt. Coøn naép xylanh cuûa ñoäng cô laøm maùt baèng gioù thöôøng cheá taïo baèng hôïp kim nhoâm duøng phöông phaùp ñuùc hoaëc phöông phaùp reøn ñaäp (ví duï: naép xylanh ñoäng cô maùy bay). - Naép xylanh ñoäng cô xaêng thöôøng duøng hôïp kim nhoâm, coù öu ñieåm laø nheï, taûn nhieät toát, giaûm ñöôïc khaû naêng kích noå. Tuy nhieân söùc beàn cô vaø nhieät thaáp hôn so vôùi naép xylanh baèng gang. 10 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.3.2.4 Keát caáu * Naép xylanh ñoäng cô xaêng coù keát caáu tuøy thuoäc vaøo kieåu buoàng chaùy, soá xupap, caùch boá trí xupap vaø bugi, kieåu laøm maùt (baèng nöôùc hay baèng gioù) cuõng nhö kieåu boá trí ñöôøng naïp vaø ñöôøng thaûi. - Ñoäng cô duøng cô caáu phoái khí kieåu xupap treo coù xupap naïp hôi lôùn so vôùi xupap thaûi. Bugi ñaët beân hoâng buoàng chaùy, khoaûng caùch töø bugi ñeán ñieåm xa nhaát cuûa buoàng chaùy gaàn baèng ñöôøng kính xylanh. Vaùch buoàng chaùy ñöôïc laøm maùt toát baèng caùc khoang nöôùc ñeå traùnh kích noå. Ngoaøi ra, treân naép xylanh coøn coù khoang ñeå luoàn ñuõa ñaåy daãn ñoäng xupap vaø caùc loã nhoû ñeå daãn nöôùc laøm maùt öø thaân maùy leân cuõng nhö moät soá loã coù ñöôøng kính lôùn hôn ñeå laép gugiong naép maùy. Ñænh piston coù theå loài leân trong buoàng chaùy coù taùc duïng taïo xoaùy loác nheï trong quaù trình neùn taoï ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình sau naøy. 11 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC - Ñoäng cô duøng cô caáu phoái khí xupap ñaët. Toaøn boä chi tieát cuûa cô caáu phoái khí boá trí ôû thaân maùy neân naép maùy coù caáu taïo raát ñôn giaûn. Theo lyù thuyeát veà kích noå, thôøi gian lan traøn maøng löûa töø bugi ñeán nhöõng vuøng xa bugi nhaát laø daøi nhaát neân taïi nhöõng vuøng naøy deã phaùt sinh kích noå. Do ñoù nhöõng ñieåm xa nhaát cuûa buoàng chaùy ñöôïc boá trí caùch ñeàu taâm bugi (vôùi baùn kính R) cuõng coù taùc duïng giaûm xaùc suaát xaûy ra. Maët khaùc, noùi chung trong buoàng chaùy ñoäng cô, xupap thaûi laø nôi noùng nhaát neân deã laø nguyeân nhaân gaây kích noå, bugi boá trí gaàn xupap thaûi neân thôøi gian lan traøn maøng löûa töø bugi ñeán xupap thaûi ngaén hôn thôøi gian chaùy treã cuûa hoãn hôïp cuïc boä taïi ñaây, do ñoù coù taùc duïng choáng kích noå. Tuy nhieân, nhieät ñoä cuûa bugi raát cao. 12 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC * Naép xylanh ñoäng cô diesel so vôùi naép xylanh cuûa ñoäng cô xaêng noùi chung phöùc taïp hôn. Treân naép xylanh phaûi boá trí caùc ñöôøng naïp, thaûi, cuïm xupap cuûa cô caáu phoái khí xupap treo, ngoaøi ra coøn raát nhieàu chi tieát nhö voøi phun, buoàng chaùy phuï, van khí neùn, van giaûm aùp, bugi saáy - Noùi chung, keát caáu naép xylanh tuøy thuoäc vaøo töøng loaïi ñoäng cô cuï theå, tröôùc heát phuï thuoäc vaøo kieåu hình thaønh khí hoãn hôïp cuûa ñoäng cô hay kieåu buoàng chaùy cuûa ñoäng cô. - Ñieàu kieän laøm vieäc cuûa naép xylanh ñoäng cô diesel raát naëng neà, cuï theå laø nhieät ñoä cao, aùp suaát lôùn. Vì vaäy, ñoái vôùi ñoäng cô nhieàu xylanh, naép xylanh coù theå laøm rôøi cho töøng xylanh hoaëc chung cho moät vaøi xylanh ñeå taêng ñoä cöùng vöõng. 13 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC * Naép xylanh ñoäng cô laøm maùt baèng gioù: chòu öùng suaát nhieät lôùn nhaát. Cuõng gioáng nhö xylanh, naép xylanh ñeàu ñöôïc laøm rôøi vaø laép vôùi hoäp truïc khuyûu baèng caùc gugiong. Treân naép xylanh coù caùc gaân taûn nhieät vôùi chieàu cao khoaûng 14 - 20mm. Naép xylanh ñöôïc cheá taïo baèng hôïp kim nhoâm.` 14 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.2 NHOÙM CAÙC CHI TIEÁT CHUYEÅN ÑOÄNG 2.2.1 Piston 2.2.1.1 Vai troø - Vai troø chuû yeáu cuûa piston laø cuøng vôùi caùc chi tieát khaùc nhö xylanh, naép xylanh bao kín taïo thaønh buoàng chaùy, ñoàng thôøi truyeàn löïc cuûa khí theå cho thanh truyeàn cuõng nhö nhaän löïc töø thanh truyeàn ñeå neùn khí. Ngoaøi ra ôû moät soá ñoäng cô 2 kyø, piston coøn coù nhieäm vuï ñoùng môû caùc cöûa naïp vaø thaûi cuûa cô caáu phoái khí. 15 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.2.1.1 Ñieàu kieän laøm vieäc Ñieàu kieän laøm vieäc cuûa piston raát khaéc nghieät, cuï theå laø : * Taûi troïng cô hoïc lôùn vaø coù chu kyø : * Aùp suaát lôùn, coù theå ñeán 120 kg/cm2 * Taûi troïng nhieät cao : - Do tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi khí chaùy coù nhieät ñoä 2200 – 28000 K neân nhieät ñoä ñænh piston coù theå ñeán 500 – 8000 K. Do nhieät ñoä cao piston bò giaûm söùc beàn, boù keït, nöùt, laøm giaûm heä soá naïp, gaây kích noå * Ma saùt lôùn vaø aên moøn hoùa hoïc : Do coù löïc ngang N neân giöõa piston vaø xylanh coù ma saùt lôùn. Ñieàu kieän boâimtrôn taïi ñaây raát khoù khaên, thoâng thöôøng chi 3 baèng vung teù neân khoù baûo ñaûm boâi trôn hoaøn haûo. Maët khaùc do thöôøng xuyeân tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi saûn vaät chaùy coù caùc chaát aên moùn nhö caùc hôi axít neân piston coøn chòu aên moøn hoùa hoïc. 16 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.4.1.3 Vaät lieäu cheá taïo + Gang + Theùp + Hôïp kim nhoâm 2.4.1.4 Keát caáu - Ñeå thuaän lôïi phaân tích keát caáu, coù theå chia nhöõng piston thaønh nhöõng phaàn nhö ñænh, ñaàu, thaân vaø chaân piston, moãi phaàn ñeàu coù nhieäm vuï rieâng vaø nhöõng ñaëc ñieåm keát caáu rieâng. + Ñænh piston. Ñænh piston coù nhieäm vuï cuøng vôùi xylanh, naép xylanh taïo thaønh buoàng chaùy. Veà maët keát caáu coù caùc loaïi ñænh piston sau: 17 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 18 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC * Ñænh baèng (hình a), dieân tích chòu nhieät nhoû, keát caáu ñôn giaûn. Keát caáu naøy ñöôïc söû duïng trong ñoäng cô diesel buoàng chaùy döï bò vaø buoàng chaùy xoaùy loác . * Ñænh loài (hình b) coù söùc beàn lôùn. Ñænh moûng nheï nhöng dieän tích chòu nhieät lôùn. Loaïi dænh naøy thöôøng ñöôïc duøng trong ñoäng cô xaêng 4 kyøvaø 2 kyø xupap treo, buoàng chaùy choûm caàu. Coøn treân (hình d) theå hieän keát caáu ñænh piston ñoäng cô 2 kyø queùt voøng qua cöûa thaûi. Phía doác ñöùng ñöôïc laép veà phía cöûa queùt ñeå höôùng doøng khí queùt leân saùt naép xylanh roài voøng xuoáng ra cöûa thaûi, nhaèm muïc ñích queùt saïch buoàng chaùy. * Ñænh loõm : (hình c) coù theå taïo xoaùy loác nheï, taïo thuaän lôïi cho quaù trình hình thaønh khí hoãn hôïp vaø chaùy. Tuy nhieân söùc beàn keùm vaø dieän tích chòu nhieät lôùn hôn so vôùi ñænh baèng. Loaïi ñænh naøy ñöôïc duøng trong caû ñoäng cô diesel vaø ñoäng cô xaêng. * Ñænh chöùa buoàng chaùy : Thöôøng gaëp trong ñoäng cô diesel. Ñoái vôùi ñoäng cô diesel coù buoàng chaùy treân ñænh piston, keát caáâu buoàng chaùy phaûi thoûa maõn ccaùc yeâu caàu sau ñaây tuyø töøng tröôøng hôïp cuï theå 19 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC + Ñaàu piston . Ñöôøng kính ñaàu piston thöôøng nhoû hôn ñöôøng kính thaân vì thaân laø ñöôøng daãn höôùng cuûa piston . Keát caáu ñaàu piston phaûi baûo ñaûm nhöõng yeâu caàu sau : * Bao kín toát cho buoàng chaùy nhaèm ngaên khí chaùy loït xuoáng cacte daàu vaø daàu boâi trôn töø cacte suïc leân buoàng chaùy. Thoâng thöôøng ngöôøi ta duøng xecmaêng ñeå bao kín. Coù hai loaïi xecmaêng laø xecmang khí ñeå bao kín buoàng chaùy vaø xeùcmaêng daàu ñeå ngaên daàu suïc leân buoàng chaùy. Soá xecmaêng tuøy thuoäc vaøo loaïi ñoäng cô * Taûn nhieät toát cho piston vì phaàn lôùn nhieät cuûa piston truyeàn qua xecmaêng cho xylanh ñeán moâi chaát laøm maùt. Ñeå taûn nhieät toát thöôøng duøng caùc keát caáu ñaàu piston sau : - Phaàn chuyeån tieáp giöõa ñænh vaø ñaàu coù baùn kính R lôùn. - Duøng gaân taûn nhieät ôû döôùi ñænh piston. - Duøng raõnh ngaên nhieät ñeå giaûm löôïng nhieät truyeàn cho xecmaêng thöù nhaát. - Laøm maùt ñænh piston, trong nhöõng ñoäng cô côõ lôùn, ñænh piston roãng ñöôïc laøm maùt baèng daàu löu thoâng 20 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC * Söùc beàn cao. Ñeå taêng söùc beàn vaø ñoä cöùng vöõng cho beä choát piston ngöôøi ta thieát keá caùc gaân trôï löïc . - Thaân piston coù nhieäâm vuï daãn höôùng cho piston chuyeån ñoäng trong xylanh. * Chieàu cao h cuûa thaân ñöôïc quyeát ñònh bôûi ñieàu kieän aùp suaát tieáp xuùc, do löïc ngang N gaây ra, phaûi nhoû hôn aùp suaát tieáp xuùc cho pheùp * Vò trí taâm choát ñöôïc boá trí sao cho piston vaø xylanh moøn ñeàu, ñoàng thôøi giaûm va ñaäp vaø goõ khi piston ñoåi chieàu. Moät soá ñoäng cô coù taâm choát piston leäch vôùi taâm xylanh moät giaù trò e veà phía naøo ñoù sao cho löïc ngang Nmax giaûm ñeå hai beân chòu löïc N cuûa piston vaø xylanh moøn ñeàu. 21 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC * Choáng boù keït piston. Coù nhieàu nguyeân nhaân gaây boù keït piston trong xylanh cuï theå do : + löïc ngang N + löïc khí theå + kim loaïi giaõn nôû - Do nhöõng nguyeân nhaân treân piston thöôøng bò boù keït theo phöông taâm choát piston. Ñoái vôùi piston baèng hôïp kim nhoâm, heä soá giaõn nôû daøi lôùn neân caøng deã xaûy ra boù keït. 22 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC * Ñeå khaéc phuïc hieän töôïng boù keït piston ngöôøi ta söû duïng nhöõng bieän phaùp sau: + Cheá taïo thaân piston coù daïng oâvan, truïc ngaén truøng vôùi taâm choát . + Tieän vaùt hai maët ôû beä choát chæ ñeå laïi moät cung  = 90 - 1000 ñeå chòu löïc maø khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán phaân boá löïc. + Xeû raõnh giaõn nôû treân thaân piston. Khi xeû raõnh göôøi ta khoâng xeû heát ñeå ñaûm baûo ñoä cöùng vöõng caàn thieát vaø thöôøng xeû cheùo ñeå traùnh cho xylanh bò gôø xöôùc 23 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC + Chaân piston. Hình veõ beân laø moät keát caáu ñieån hình cuûa chaân piston. Theo keát caáu naøy, chaân coù vaønh ñai ñeå taêng ñoä cöùng vöõng. Maët truï a cuøng vôùi maët ñaàu chaân piston laø chuaån coâng ngheä khi gia coâng laø nôi ñieàu chænh troïng löôïng cuûa piston sao cho ñoàng ñeàu giöõa caùc xylanh. Ñoä sai leäch veà troïng löôïng ñoái vôùi ñoäng cô oâ toâ maùy keùo khoâng quaù 0,2 – 0,6% coøn ôû ñoäng cô tónh taïi vaø taøu thuûy giôùi haïn naøy laø 1 – 1,5%. 24 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.2.2 Choát piston 2.2.2.1 Vai troø - Choát piston laø chi tieát noái piston vaø thanh truyeàn. Tuy coù keát caáu ñôn giaûn nhöng choát piston coù vai troø raát quan troïng ñeå ñaûm baûo ñieàu kieän laøm vieäc bình thöôøng cuûa ñoäng cô. 2.2.2.2 Ñieàu kieän laøm vieäc - Choát piston chòu löïc va ñaäp, tuaàn hoaøn, nhieät ñoä cao vaø ñieàu kieän boâi trôn khoù khaên. 25 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 2.2.2.3 Vaät lieäu cheá taïo - Choát piston thöôøng ñöôïc cheá taïo töø theùp ít cacbon vaø theùp hôïp kim coù caùc thaønh phaàn hôïp kim nhö crom, maênggan vôùi thaønh phaàn cacbon thaáp. Ñeå taêng ñoä cöùng cho beà maët – taêng söùc beàn moûi – choát ñöôïc thaám than, xianua hoùa, hoaëc toâi cao taàn vaø ñöôïc maøi boùng. 2.2.2.4 Keát caáu vaø caùc kieåu laép gheùp - Ña soá caùc choát piston coù keát caáu ñôn giaûn nhö daïng truï roãng. Caùc moái gheùp giöõa choát piston vaø piston, thanh truyeàn theo heä tröïc ñeå ñaûm baûo laép gheùp deã daøng. Trong thöïc teá coù ba kieåu laép gheùp sau : 26 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC - Coá ñònh choát piston treân beä choát. Khi ñoù choát phaûi ñöôïc laép töï do treân thanh truyeàn. Cuõng gioáng nhö phöông phaùp treân, do khoâng phaûi boâi trôn cho beä choát neân coù theå ruùt ngaén chieàu daøi cuûa beä ñeå taêng chieàu roäng ñaàu nhoû thanh truyeàn , giaûm ñöôïc aùp suaát tieáp xuùc cuûa moái gheùp naøy. Tuy nhieân, maët phaûng chòu löc cuûa choát piston khoâng thay ñoåi neân tính chòu moûi cuûa choát keùm. 27 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC - Coá ñònh choát treân ñaàu nhoû thanh truyeàn . Khi ñoù choát piston phaûi ñöôïc laép töï do treân beä choát. Do khoâng phaûi giaûi quyeát vaán ñeà boâi trôn cuûa moái gheùp vôùi thanh truyeàn neân coù theå thu heïp beà roäng ñaàu thanh truyeàn vaø nhö vaäy taêng ñöôïc chieàu daøi cuûa beä choát, giaûm ñöôïc aùp suaát tieáp xuùc - moøn taïi ñaây. Tuy nhieân maët phaúng chòu löïc cuûa choát ít thay ñoåi neân tính chòu moûi keùm. 28 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC 29 CHÖÔNG II : CÔ CAÁU PHAÙT LÖÏC - Laép töï do ôû caû hai moái gheùp. Taïi hai moái gheùp ñeàu khoâng coù keát caáu haõm. Khi laép raùp, moái gheùp giöõa choát vaø baïc ñaàu nhoû thanh truyeàn laø moái gheùp loûng, coøn moái gheùp vôùi beä choát laø moái gheùp trung gian, coù ñoä doâi (0,01  0,02mm ñoái vôùi ñoäng cô oâ toâ maùy keùo). Trong quaù trình laøm vieäc, do nhieät ñoä cao, piston baèng hôïp kim nhoâm giaõn ra nhieàu hôn choát piston baèng theùp, taïo ra khe hôû ôû moái gheùp naøy neân choát piston coù theå töï xoay.Khi ñoù maët phaúng chòu löïc thay ñoåi neân choát piston moøn ñeàu hôn vaø chòu moûi toát hôn. Vì vaäy, phöông phaùp naøy ñöôïc duøng raát phoå bieán hieän nay. Tuy nhieân phaûi giaûi quyeát vaán ñeà boâi trôn ôû caû hai moái gheùp vaø phaûi coù keát caáu haïn cheá di chuyeån doïc truïc cuûa choát, thoâng thöôøng duøng voøng haõm hoaëc nuùt kim loaïi keàm coù maët caàu. Tröôùc khi laép choát vaøo beä choát neân ngaâm piston trong daàu hoaëc trong nöôùc noùng ñeå laép raùp deã daøng. 30 CHÖÔNG I : KHAÙI QUAÙT CHUNG VEÀ OÂTOÂ CUÛNG COÁ CAÂU 1 CAÂU 2 CAÂU 3 KQ Ñuùng XOÙA 3. Ñoäng cô Diesel thöôøng ñöôïc cheá taïo theo phöông phaùp naøo sau ñaây 31 CHÖÔNG I : KHAÙI QUAÙT CHUNG VEÀ OÂTOÂ 32