Bài giảng Quản trị ngân hàng thương mại - Chương 1: Tổng quan quản trị kinh doanh ngân hàng thương mại

04/05/2018 1 Nội dung bài học I. Tổng quan về NHTM 1) Khái niệm ngân hàng 2) Các loại hình ngân hàng 3) Các nghiệp vụ của NHTM 4) Đặc điểm kinh doanh ngân hàng 5) Mô hình tổ chức của ngân hàng II. Tổng quan về hoạt động quản trị NHTM 1) Khái niệm quản trị 2) Sự cần thiết quản trị kinh doanh ngân hàng 3) Các nội dung quản trị kinh doanh ngân hàng 1. Khái niệm ngân hàng i) Theo Fitch (2012): Ngân hàng là tổ chức, thường là một công ty, nhận tiền gửi, thực hiện cho vay, thanh toán séc, và thực hiện các dịch vụ liên quan cho công chúng. ii) Theo Pháp lệnh ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng và Công ty tài chính (1990): NHTM là một tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện các nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán. 1. Khái niệm ngân hàng (tt) iii) Theo Luật các TCTD năm 2010: Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã. (Khoản 2, Điều 4) Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: a) Nhận tiền gửi; b) Cấp tín dụng; c) Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản. (Khoản 12, Điều 4) 1. Khái niệm ngân hàng (tt) iv) Theo Rose & Hudgins (2008): Ngân hàng là một loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất – đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức năm tài chính nhất so với bất kỳ tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế. Tóm lại, Ngân hàng là một tổ chức kinh doanh tiền tệ, cung cấp một danh mục dịch vụ tài chính tổng hợp, với ba loại hình chủ yếu là nhận tiền gửi, cấp tín dụng và làm dịch vụ thanh toán. 1. Khái niệm ngân hàng (tt) NHẬN XÉT: Phải có vốn ban đầu (vốn tự có) đạt mức tối thiểu theo quy định . Có cơ cấu bộ máy quản trị và điều hành. Tự chủ hoàn toàn trong hoạt động kinh doanh. Tìm kiếm lợi nhuận một cách hợp pháp. 1 NHTM là một loại hình DN 04/05/2018 2 1. Khái niệm ngân hàng (tt) Lĩnh vực kinh doanh tiền tệ - tín dụng và dịch vụ ngân hàng liên quan đến mọi ngành. Cơ cấu tài chính khác với các DN khác (chủ yếu là tài sản nợ). Tài sản có chủ yếu là tài sản vô hình (tín dụng, tài sản tài chính). Hoạt động của NHTM bị chi phối rất mạnh bởi chính sách tiền tệ của NHTW. 2 NHTM là một loại hình DN đặc biệt 1. Khái niệm ngân hàng (tt) 3 NHTM là một trung gian tín dụng Doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân Doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân Huy động vốn Cấp tín dụng 2. Các loại hình ngân hàng 2.1. Căn cứ vào tính chất và mục tiêu hoạt động Ngân hàng trung ương NH Chính sách xã hội NH Phát triển NH Đầu tư NH Thương mại NH Hợp tác 2. Các loại hình ngân hàng (tt) 2.2. Căn cứ vào hình thức sở hữu i) NHTM Nhà nước ii) NHTM cổ phần iii) NHTM liên doanh iv) Chi nhánh NHTM nước ngoài v) NHTM 100% vốn nước ngoài 2. Các loại hình ngân hàng (tt) 2012 2013 2014 2015 2016 NHTM Nhà nước 5 1 1 7 4 NHTM cổ phần 34 37 37 28 31 NHTM liên doanh 4 4 4 3 2 Chi nhánh NHNNg 50 51 51 50 51 NHTM 100% vốn nước ngoài 5 5 5 5 8 Tổng cộng 98 98 98 93 96 Nguồn: sbv.gov.vn 2. Các loại hình ngân hàng (tt) 2.3. Căn cứ vào tính đa dạng dịch vụ i) Ngân hàng đơn năng ii) Ngâng hàng đa năng iii) Ngân hàng bán buôn và bán lẻ 04/05/2018 3 2. Các loại hình ngân hàng (tt) Ngân hàng bán buôn và bán lẻ Tiêu chí Ngân hàng bán buôn Ngân hàng bán lẻ Số lượng và giá trị giao dịch Số lượng ít, nhưng giá trị lớn Số lượng lớn, nhưng giá trị nhỏ Đặc điểm khách hàng Khách hàng lớn, nhưng ít. Tập trung tại các trung tâm thương mại và công nghiệp Khách hàng nhỏ, nhưng nhiều. Phân tán rải rác ở mọi nơi Đặc điểm vốn Vốn lớn, tập trung Vốn nhỏ, phân tán Đơn vị cung cấp dịch vụ Thường là Hội sở Mạng lưới rộng khắp của ngân hàng Phạm vi dịch vụ Thường hẹp Đa dạng, phong phú Phương thức giao dịch Chủ yếu là theo phương thức truyền thống Phương thức giao dịch ngày càng hiện đại (E-banking..) 3. Các nghiệp vụ của NHTM 1 NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN 2 NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG 3 DỊCH VỤ THANH TOÁN & NGÂN QUỸ 4 HOẠT ĐỘNG KHÁC 3. Các nghiệp vụ của NHTM 1 NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN  Tiền gửi không kỳ hạn  Tiền gửi có kỳ hạn  Các loại tiền gửi khác  Chứng chỉ tiền gửi  Trái phiếu  Các giấy tờ có giá khác  Vay vốn các TCTD khác  Vay vốn ngắn hạn của NHNN 3. Các nghiệp vụ của NHTM  Cho vay  Bảo lãnh  Chiết khấu  Cho thuê tài chính  Bao thanh toán  Tài trợ xuất nhập khẩu  Cho vay đồng tài trợ 2 NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG 3. Các nghiệp vụ của NHTM  Cung cấp các phương tiện thanh toán  Thực hiện các dịch vụ thanh toán trong nước  Thực hiện dịch vụ thu và chi hộ  Thực hiện dịch vụ thu và phát tiền mặt  Tổ chức thanh toán nội bộ và tham gia hệ thống thanh toán liên ngân hàng  Tham gia hệ thống thanh toán quốc tế khi được NHNN cho phép 3 DỊCH VỤ THANH TOÁN & NGÂN QUỸ 3. Các nghiệp vụ của NHTM  Góp vốn và mua cổ phần  Tham gia thị trường tiền tệ  Kinh doanh ngoại hối  Uỷ thác và nhận uỷ thác  Cung ứng dịch vụ bảo hiểm  Tư vấn tài chính  Bảo quản vật quý giá 4 HOẠT ĐỘNG KHÁC 04/05/2018 4 4. Đặc điểm kinh doanh ngân hàng  Sản phẩm mang tính vô hình  Quan hệ khách hàng dựa trên quen biết  Không có sự bảo đảm cho đổi mới 4. Đặc điểm kinh doanh ngân hàng (tt)  Chịu sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước  Tổ chức cung cấp sản phẩm mang tính trực tiếp là chủ yếu  Chịu sự tác động lớn và nhạy cảm với kinh tế vĩ mô  Hoạt động ngân hàng chứa đựng nhiều rủi ro 4. Đặc điểm kinh doanh ngân hàng (tt) LỢI NHUẬN 1. Rủi ro tín dụng 2. Rủi ro thanh khoản CÁC LOẠI RỦI RO 3. Rủi ro lãi suất 4. Rủi ro ngoại hối 5. Rủi ro ngoại bảng 6. Rủi ro công nghệ &HĐ 7. Rủi ro quốc gia 8. Rủi ro khác 5. Mô hình tổ chức của ngân hàng 5. Mô hình tổ chức của ngân hàng (tt) Đại hội đồng cổ đông Hội đồng quản trị Tổng Giám đốc Khối Phát triển kinh doanh Khối Giám sát Điều hành Khối Quản trị Nguồn lực Khối CNTT Khối Ngân quỹ Khối Khách hàng Doanh nghiệp Khối Khách hàng Cá nhân Ban định giá tài sản Ban kiểm tra kiểm soát Ban đảm bảo chất lượng Ban chiến lược Phòng Quan hệ Quốc tế Ban chính sách và quản lý rủi ro tín dụng Sở giao dịch, trung tâm thẻ, các chi nhánh và phòng giao dịch; Các công ty trực thuộc: Công ty chứng khoán, Công ty Quản lý nợ và khai thác tài sản Ban kiểm soát Các Hội đồng Văn phòng HĐQT II. Quản trị kinh doanh ngân hàng 1) Khái niệm quản trị - Là sự tác động của chủ thể quản trị lên đối tượng quản trị. - Nhằm: + Làm cho hoạt động ngân hàng thích ứng với thay đổi môi trường. + Nâng cao hiệu quả của tổ chức + Đảm bảo an toàn cho ngân hàng + Đạt mục tiêu đề ra 04/05/2018 5 II. Quản trị kinh doanh ngân hàng (tt) Mâu thuẫn mục tiêu quản trị Lợi nhuận An toàn Thanh khoản II. Quản trị kinh doanh ngân hàng 2) Sự cần thiết quản trị kinh doanh ngân hàng - Do mục tiêu hoạt động của ngân hàng - Do đặc điểm kinh doanh ngân hàng - Do nhu cầu thị trường sản phẩm II. Quản trị kinh doanh ngân hàng 3) Các nội dung quản trị kinh doanh ngân hàng - Quản trị chiến lược - Quản trị tổ chức - Quản trị nhân lực - Quản trị Marketing - Quản trị tài chính II. Quản trị kinh doanh ngân hàng Các nội dung quản trị tài chính - Quản trị nguồn vốn huy động - Quản trị vốn tự có - Quản trị tín dụng - Quản trị đầu tư - Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng - Quản trị tài sản nợ - Tài sản có Tài liệu tham khảo [1] Fitch, T. P., (2012), Dictionary of Banking Terms, Barron's Educational Series; 6 edition (May 1, 2012). [2] Rose, P. S., & Hudgins, S. C, (2008), Bank Management & Financial Services, McGraw-Hill Education (Asia); 7 edition. [3] Trần Huy Hoàng (2011), Giáo trình quản trị ngân hàng thương mại, NXB Lao động Xã hội, Hà Nội. [4] Luật các tổ chức tín dụng, ngày 16 tháng 06 năm 2010 [5] Website Ngân hàng Nhà nước sbv.gov.vn