Bài thuyết trình Soi cổ tử cung - Hồ Thị Hoa

SOI CỔ TỬ CUNG BS. CKI. HỒ THỊ HOA PTK KHÁM BỆNH – BỆNH VIỆN TỪ DŨ GIỚI THIỆU ĐƠN VỊ KỸ THUẬT CHẨN ĐOÁN Nhiệm vụ: Quản lý, theo dõi, điều trị Paps bất thường, tiền ung thư Huấn luyện đào tạo soi cổ tử cung hằng năm cho các bệnh viện tuyến huyện, tỉnh, phòng khám từ 50 – 60 học viên/năm Kết quả Paps bất thường từ các nơi chuyển về phòng soi cổ TC: Mỗi ngày khoảng 20 kết quả Hằng năm số lượt khám tại phòng soi khoảng 32.000 bệnh nhân Kết quả Paps tin cậy từ ĐH Y Dược, BV Hùng Vương, trung tâm pháp y,... Điển hình TTCSSKSS Bình Định, 2 kỹ thuật viên Lệ Thanh, Lệ Thủy được đào tạo liên tục với giáo sư người New Zealand Một số nơi có kết quả Paps bất thường khi cần hội chẩn lame theo quy trình thì không được đáp ứng do vỡ lame, mất lame, không lưu trữ. Điển hình Mong sự hợp tác của các nơi đọc kết quả tế bào để điều trị cho bệnh nhân tốt hơn CÁC PHƯƠNG PHÁP LẤY MẪU Hiện nay có 2 phương pháp lấy bệnh phẩm Phương pháp cổ điển Phương pháp nhúng dịch ĐIỀU KIỆN LẤY BỆNH PHẨM Không lấy bệnh phẩm khi đang hành kinh, rong huyết, sau nạo sinh thiết Không thụt rửa âm đạo, không đặt thuốc, không sử dụng các chất dùng trong thử nghiệm ở CTC trong vòng 48 giờ trước khi lấy bệnh phẩm Không sinh hoạt tình dục vào đêm hôm trước Không dùng thuốc nội tiết Không nhúng dầu vào mỏ vịt TÍNH CHẤT ĐẠT YÊU CẦU CỦA BỆNH PHẨM Bệnh phẩm đạt yêu cầu cần các yếu tố sau: Nhãn và thông tin phù hợp Thông tin lâm sàng thích đáng Đủ số lượng tết bào biểu mô gai được bảo quản tốt và được nhìn thấy rõ Đủ thành phần: vùng chuyển tiếp/ vùng cổ trong Không đạt yêu cầu chẩn đoán Không có yếu tố nhận diện bệnh nhân trên bệnh phẩm và/ hoặc không có phiếu yêu cầu xét nghiệm Lame bể hoặc không thể sửa chữa Thành phần tế bào biểu mô gai ít ( tế bào biểu mô gai được bảo quản tốt và được nhìn thấy rõ phủ < 10% bề mặt lame) Những yếu tố làm cho không thể chẩn đoán chiếm xấp xỉ ≥ 75% tế bào biểu mô. Một số hình ảnh điển hình trên soi cổ TC HÓA CHẤT SOI CTC CỔTỬ CUNG BÌNH THƯỜNG CỔ TỬ CUNG LỘ TUYẾN CỔ TỬ CUNG TÁI TẠO NANG NABOTH DẠNG POLYPE SANG THƯƠNG MỒNG GÀ TỔN THƯƠNG TIỀN UNG THƯ UNG THƯ CỔ TỬ CUNG DỤNG CỤ ĐỐT LẠNH CTC DỤNG CỤ KHOÉT CHÓP CTC Các phương pháp sàng lọc 1. Phết TB CTC (Pap smear) 2. VIA 3. VILI 4. Test HPV 5 yêu cầu của test sàng lọc (WHO) 1. Đơn giản (dễ thực hiện) 2. Cho kết quả nhanh 3. Tin cậy 4. Hiệu suất cao ( có thể sử dụng rộng rãi) 5. Rẻ tiền (hiệu suất kinh tế) QUAN SÁT BẰNG MẮT VỚI ACID ACETIC VIA: kiểm tra bằng mắt mặt ngoài, vùng chuyển tiếp (TZ) và vùng kênh CTC với mắt thường (không phóng đại) sau khi bôi acid acetic Cho phép xác định vùng trắng để tiến hành các can thiệp xa hơn VIA được hứa hẹn như là 1 test sàng lọc thay thế cho pap smear VIA laø duøng maét thöôøng quan saùt CTC, phaùt hieän veát traéng ôû CTC sau khi boâi A. Acetic (Dấm) VIA döông tính VIA döông tính LỢI ÍCH CỦA VIA Phù hợp triển khai ở tuyến cơ sở Đơn giản, dễ thực hiện: Chỉ cần mỏ vịt, acid acetic và 1 nguồn sáng (đèn pin), y tá hay NHS có thể làm được Thời gian đào tạo ngắn Rẻ tiền Cho kết quả ngay tức thời: giảm thiểu nguy cơ mát theo dõi Có thể tin cậy tương đương Pap sear Có thể test VIA để theo dõi QUAN SÁT BẰNG MẮT VỚI LUGOL IODINE Sau khi CTC được test bằng VIA, CTC sẽ được bôi với Lugol iodine và đánh giá lại bằng mắt thường VIA là bước đầu tiên để xác định mốc ranh giới (nơi tiếp giáp BM trụ-lát (SCJ), TZ) và bất kỳ vùng trắng nào trên CTC VILI cho nhiều hứa hẹn và có thể trở thành phương pháp đánh giá bằng mắt chuẩ, dùng đơn thuần hoặc sau VIA Lợi ích VILI VILI kết hợp VIA cung cấp kết quả chính xác hơn so với chỉ dùng VIA Kết quả có ngay lập tức Y tá hoặc NHS có thể thực hiện được VILI laø duøng maét thöôøng quan saùt CTC, phaùt hieän vùng màu vàng (không có màu nâu) ôû CTC sau khi boâi Lugol SƠ LƯỢC VỀ HPV Human Papilloma Viruses: DNA virus Nhiễm vào tế bào da/niêm (biểu mô) Đã biết hơn 100 type HPV Biết ít nhất 13 type HPV gây ung thư Thường gặp nhất trong K CTC: HPV16 và 18 HPV >150 týp đã được xác định # 30–40 là hậu môn sinh dục #15–20 nguy cơ cao HPV 16 và HPV 18 là nguyên nhân chính của ung thư cổ tử cung. Týp nguy cơ thấp HPV 6 và11 thường gây ra mụn cóc hậu môn sinh dục. HPV có thể gây ra những căn bệnh nguy hiểm nào? • Ung thư vòm họng • Ung thư dương vật Nhiễm HPV ở mắt, HPV 6, 11 Các Loại Mụn Cóc khác Epidermodysplasia HPV 5, HPV 8 Các Loại Mụn Cóc khác Meat Handlers’ Warts, HPV 7 Mồng Gà ở quanh hậu môn • HPV 6,11 chiu trách nhiêm >90% Mồng Gà hâu môn, sinh duc 1. Jansen KU, Shaw AR. Annu Rev Med. 2004;55:319–331. 2. Koutsky L. Am J Med. 1997;102:3–8. 3. Franco EL, Villa LL, Richardson H, Rohan TE, Ferenczy A. In: Franco EL, Monsonego J, eds. Oxford, UK: Blackwell Science; 1997:14–22. 4. Tortolero-Luna G. Hematol Oncol Clin North Am. 1999;13:245–257, x. Perianal warts HPV và mụn cóc hậu môn sinh dục HPV 6 và 11 gây ra hơn 90% mụn cóc hậu môn sinh dục Biểu hiện lâm sàng ~1% dân số Mỹ trưởng thành Nguy cơ mắc mụn cóc sinh dục trong đời ~10% CƠ CHẾ LÂY TRUYỀN HPV CÔ CHEÁ LAÂY TRUYEÀN HPV HPV KHOÂNG LAÂY TRUYEÀN QUA TINH DÒCH HAY CAÙC DÒCH TIEÁT CUÛA CÔ THEÅ, MAØ QUA ÑÖÔØNG TIEÁP XUÙC DA VÔÙI DA. QUAN HEÄ TÌNH DUÏC  Giao hôïp  Sinh duïc – sinh duïc, Tay – sinh duïc, mieäng – sinh duïc.  Dung bao cao su coù theå giaûm nguy cô nhöng khoâng baûo veä hoaøn toaøn. ÑÖÔØNG KHOÂNG TÌNH DUÏC  Meï sang con  Vaät duïng (ñoà loùt, gaêng tay, dung cuï khaùm, . v. v.) Ña soá ngöôøi nhieãm beänh ñeàu khoâng hay bieát vaø voâ tình truyeàn beänh cho ngöôøi khaùc. DIEÃN TIEÁN TÖÏ NHIEÂN CUÛA NHIEÃM HPV SINH DUÏC Haàu heát ngöôøi nhiễm HPV sinh duïc qua laây truyeàn vaø khoâng coù trieäu chöùng. 70% HPV môùi nhieãm töï nhieân heát nhieãm trong 1 naêm. 91% nhieãm HPV töï nhieân heát nhieãm trong 2 naêm. Thôøi gian trung bình cho nhieãm HPV môùi laø 8 thaùng. HPV 16 coù thôøi gian nhieãm keùo daøi hôn nhöõng tyùp khaùc, nhöng phaàn lôùn nhöõng ngöôøi nhieãm HPV 16 khoâng ñöôïc phaùt hieän trong 2 naêm ñaàu. Chæ coù 10% phuï nöõ nhieãm HPV keùo daøi vaø toàn taïi sau nhieàu naêm coù nguy cô phaùt trieån thaønh toån thöông möùc ñoä cao (HSIL) hay laø ung thö. Thay ñoåi CTC khi nhieãm HPV Cổ tử cung bình thường Nhiễm HPV / CIN1 CIN 2 / CIN 3 / Ung thư CTC Adapted from Goodman A, Wilbur DC. N Engl J Med. 2003;349:1555–1564. Copyright © 2003 Massachusetts Medical Society. All rights reserved. Adapted with permission. Cô Cheá Sinh Beänh 0–1 Năm 0–5 Năm 1–20 Năm Ung thư cổ tử cung xâm lấn Tự khỏi CIN 1 Nhiễm HPV lần đầu Nhiễm tiếp tục CIN 2/3 Bệnh sử tự nhiên của nhiễm HPV và khả năng tiến triển thành ung thư cổ tử cung Normal Infection HPV-infected Progression Precancer Invasion Cancer Cervix Clearance Cervix Regression Ung thư cổ tử cung căn bệnh nguy hiểm có thể phòng ngừa • Tiêm vaccin phòng ngừa HPV được xem là phương pháp ngừa ung thư cổ tử cung. Liều khuyến cáo* • Đối tượng chủng ngừa: bé gái và phụ nữ từ 9-26 tuổi Liều thứ nhất: Hôm nay 1 Liều thứ hai: 2 tháng sau liều thứ nhất 2 Liều thứ ba: 6 tháng sau liều thứ nhất 3 Lịch tiêm có thể linh động trong thời gian 1 năm • Taàm soaùt ñeå phaùt hieän vaø ñieàu trò laø raát caàn thieát. • Phaùt hieän sôùm vaø ñieàu trò nhöõng toån thöông tieàn ung thö (CIN) laø vieäc caàn phaûi laøm. TAÀM SOAÙT K CTC BAÈNG XEÙT NGHIEÄM Xét nghiệm HPV • Duøng kyõ thuaät phaân töû tìm DNA cuûa HPV trong teá baøo laáy töø keânh CTC hay AÂÑ. • Coù theå laø xeùt nghieâm ñaàu tieân hay keá tieáp. • Keát quaû: Ñònh tính hay ñònh danh type. 1. Döông tính 2. AÂm tính 3. Döông tính vôùi type. .. . . Cobas HPV DNA: 14 typ HPV nguy cơ cao 1. Phát hiện các trường hợp bệnh bị bỏ sót bởi xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung đơn độc Gần 1/7 phụ nữ với kết quả Pap bình thường và thường bị bỏ sót có HPV 16 dương tính và thường có bệnh lý tân sinh trong biểu mô cổ tử cung mức độ cao 52 2. Phát hiện sớm phụ nữ có nguy cơ cao bị ung thư cổ tử cung 53 3. Phụ nữ có kết quả âm tính với HPV nguy cơ cao có thể yên tâm quay trở lại tầm soát thường quy, (3-5 năm) 4. Giảm sự can thiệp không cần thiết BỘ ĐÔI XÉT NGHIỆM PAP VÀ HPV Giúp tăng hiệu quả trong sàng lọc ung thư cổ tử cung: Giúp phát hiện sớm, giảm bỏ sót bệnh, giảm xử trí không cần thiết và được các hướng dẫn quốc tế khuyên dùng Xét nghiệm Pap và HPV cùng âm tính thì 5 năm sau bệnh nhân mới cần làm xét nghiệm lại  Ung thư CTC là dạng ung thư phổ biến ở Việt Nam  Hơn 99% ung thư CTC là do HPV. Trong đó HPV 16 và 18 chiếm 70% các trường hợp  Ung thư cổ tử cung có thể phòng ngừa  Phát hiện bệnh càng sớm, điều trị càng hiệu quả và ít tốn kém, ít ảnh hưởng chức năng sinh sản  Phát hiện các trường hợp bị bỏ sót bởi xét nghiệm Pap đơn độc • Dự phòng ung thư CTC • Chích ngừa HPV • Chương trình tầm soát: Pap, VIA, VILI, HPV • Pap’s là xét nghiệm sàng lọc có đến 33% bn bị bỏ sót • Xét nghiệm HPV: Xét nghiệm sàng lọc tin cậy • Phát hiện các trường hợp bị bỏ sót bởi xét nghiệm Pap đơn độc • Phát hiện sớm phụ nữ có nguy cơ cao bị ung thư cổ tử cung • Phụ nữ có kết quả âm tính với HPV nguy cơ cao có thể yên tâm quay trở lại sàng lọc (3-5 năm) ả Ơ