Công tác xã hội trong hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi hiện nay

PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - 134 - CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN CHO NGƯỜI CAO TUỔI HIỆN NAY ThS. Tạ Thị Thanh Thủy * ThS. Phạm Thị Tâm ** CN. Phan Thành Phúc *** TÓM TẮT Người cao tuổi đang phải đối mặt với các thách thức sức khỏe đặc biệt. Nhiều người già đang bị mất đi khả năng sống một cách độc lập vì họ bị hạn chế về vận động, yếu về thể chất hoặc các vấn đề về sức khỏe thể chất và tâm thần khác mà đòi hỏi phải có sự chăm sóc lâu dài. Bài viết tập trung vào những vấn đề sức khỏe tâm thần của người cao tuổi cũng như vai trò của công tác xã hội trong hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi hiện nay. Từ đó, nâng cao nhận thức của cộng đồng trong chăm sóc, giảm thiểu và phục hồi chức năng cho người cao tuổi. Từ khóa: người cao tuổi, công tác xã hội, sức khỏe tâm thần, chăm sóc điều trị ABSTRACT The elderly are faced with special health challenges. Many older people are losing the ability to live independently because they are limited in movement, weak physical or health problems and other mental physical which require long- term care. The paper focuses on the mental health problems of elderly people as well as the role of social work in health care for the elderly mentally present. From there, raising awareness of the community in the care, mitigation and rehabilitation for the elderly. Keywords: elderly, social work, mental health, care and treatment * Khoa Công tác xã hội, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn- ĐHQG- HCM ** Khoa Công tác xã hội, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn- ĐHQG- HCM *** Phòng Công tác xã hội, bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC: CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HÀNH ISBN: 978-604-73-4701-8 - 135 - I. ĐẶT VẤN ĐỀ Thế giới và Việt Nam đang đứng trước xu thế già hóa dân số với tỷ lệ người cao tuổi chiếm hơn 10% dân số cả nước. Riêng ở Việt Nam, tỷ lệ người cao tuổi tăng đột biến vào năm 2010 và có thể đạt tới 16,8% vào năm 2029 (Ủy ban Quốc gia về người cao tuổi -Diễn đàn Đông Nam Á, 2011). Đứng trước thực trạng trên việc chăm sóc đời sống vật chất và tinh thần cho người cao tuổi cần được quan tâm sâu sát và đồng thuận của toàn xã hội. Người cao tuổi theo quy định của pháp luật là công dân từ 60 tuổi trở lên. Đây là giai đoạn mà con người bước vào giai đoạn lão hóa nên không tránh khỏi những thay đổi đáng kể về tâm sinh lý. Từ 60 tuổi trở đi, các cơ quan nội tạng cũng như hệ thần kinh trung ương đã đi vào giai đoạn thoái hóa rõ rệt. Hoạt động của hệ tuần hoàn, hệ bài tiết, hệ hô hấp,... đều giảm sút và trì trệ. Ở tuổi già có những thay đổi thường thấy như bắp thịt teo nhỏ, da nhăn nheo, mô mỡ vùng bụng phát triển mạnh,...(Luật người cao tuổi, 2000). Nghiên cứu đặc điểm tâm lý của người cao tuổi, các tác giả cho thấy tuổi già có những biểu hiện tâm lý liên quan đến quá trình lão hóa. Do tuổi tác, người cao tuổi cần nhiều thời gian hơn để thực hiện các thao tác. Họ cũng gặp khó khăn trong việc tập trung chú ý , ghi nhớ, tái hiện, liên tưởng và suy tư; tốc độ xử l ý thông tin cũng suy giảm đáng kể. Nhiều người còn lẫn lộn về không gian và thời gian. Theo các nghiên cứu khác nhau năm 2004 (Mellisa M, 2000) cho thấy có tới 40-50% người già có rối loạn tâm thần phải nhập viện điều trị, 70% người già phải nằm trong các nhà điều dưỡng. Các rối loạn tâm thần quan trọng nhất ở người già là lo âu (5,5%), trầm cảm (10-15%) và sa sút trí tuệ (4%). Những biểu hiện đặc trưng của sa sút trí tuệ thường gặp ở người cao tuổi là rối loạn nhiều chức năng nhận thức, trong đó rối loạn trí nhớ là cơ bản nhất và rối loạn chức năng điều hành. Các rối loạn này gây ảnh hưởng đáng kể đến việc thực hiện các chức năng của người cao tuổi. PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - 136 - Do đó, người làm công tác chăm sóc người cao tuổi cần có sự hiểu biết nhất định về những thay đổi về mặt thể chất, những khó khăn trong việc thích nghi với đời sống mới của người cao tuổi để có cách tiếp cận và chữa trị các rối loạn tâm – sinh lý người cao tuổi nhằm đem lại hiệu quả trong việc đáp ứng những nhu cầu sức khỏe thể chất và tinh thần cho người cao tuổi trong cộng đồng. II. NỘI DUNG 1. Những vấn đề sức khỏe tâm thần của người cao tuổi hiện nay Theo Tổ chức Y tế Thế giới trên thế giới có 15% người cao tuổi có rối loạn tâm thần. Các rối loạn thường gặp nhất là trầm cảm, mất trí nhớ (sa sút trí tuệ), lo âu, lạm dụng chất gây nghiện. Vì vậy, đưa chăm sóc sức khỏe tâm thần vào hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu sẽ giúp nhiều người được tiếp cận điều trị, đặc biệt là người cao tuổi. Hội chứng sa sút trí tuệ là khái niệm tương đối mới đối với Việt Nam nhưng cũng đã bắt đầu được y học và xã hội quan tâm. Theo nghiên cứu tổng quan về hội chứng này ở Việt Nam do Hội Y tế công cộng Việt Nam tiến hành cho thấy, tỷ lệ mắc hội chứng sa sút trí tuệ ở người cao tuổi Việt Nam nằm trong khoảng từ 4 – 8% (Phương Vy, 2015). Việc chẩn đoán bệnh này khá phức tạp, chủ yếu dựa vào lâm sàng với chi phí tốn kém. Vì vậy, những nghiên cứu tổng hợp hay nghiên cứu dịch tễ tiến hành trên qui mô đại diện cho người cao tuổi Việt Nam để xác định tỷ lệ mắc bệnh còn quá ít, đòi hỏi phải có thời gian và sự đầu tư của nhà nước. Bên cạnh đó, các chương trình dịch vụ, can thiệp cho người mắc hội chứng sa sút trí tuệ và người chăm sóc đang rất thiếu tại cộng đồng. Việt Nam hiện chưa có chương trình phòng chống hội chứng sa sút trí tuệ riêng biệt. Hội chứng này hiện được đưa vào trong nội dung nhỏ của chương trình phòng chống bệnh tâm thần quốc gia và hầu như không có văn bản chính sách nào đề cập đến vấn đề này,... KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC: CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HÀNH ISBN: 978-604-73-4701-8 - 137 - Người cao tuổi đang phải đối mặt với các thách thức sức khỏe đặc biệt. Nhiều người già đang bị mất đi khả năng sống một cách độc lập vì họ bị hạn chế về vận động, yếu về thể chất hoặc các vấn đề về sức khỏe thể chất và tâm thần khác mà đòi hỏi phải có sự chăm sóc lâu dài. Các vấn đề sức khỏe tâm thần ở người cao tuổi thường không được xác định bởi các chuyên gia về y tế và bản thân họ, người cao tuổi thường miễn cưỡng tìm kiếm sự trợ giúp. Sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi có thể được cải thiện thông qua thúc đẩy sự lão hóa lành mạnh và tích cực và các yếu tố kinh tế xã hội, giải quyết các bất bình đẳng về y tế, bất bình đẳng giới. Các hình thức chống lại sự lão hóa tích cực được gọi là “chủ nghĩa tuổi tác” cần phải được thay đổi. Thái độ của “chủ nghĩa tuổi tác” coi người cao tuổi là dễ đổ vỡ, “quá hạn sử dụng”, không thể làm việc, yếu về thể lực, chậm về tâm thần, không có khả năng hoặc vô dụng. “Chủ nghĩa tuổi tác” đóng vai trò như rào cản phân chia giữa người trẻ và người cao tuổi và cản trở sự tham gia của người cao tuổi vào các hoạt động xã hội. Sự phân biệt đối xử do vấn đề tuổi tác có tác động tiêu cực đến phúc lợi của người cao tuổi. Sức khỏe tâm thần có một tác động lớn về sức khỏe thể chất. Ví dụ việc vừa bị đái đường, vừa bị trầm cảm có liên quan với việc giảm tuân thủ điều trị, giảm kiểm soát trao đổi chất, tỷ lệ biến chứng cao hơn, giảm chất lượng cuộc sống, tăng sử dụng dịch vụ y tế và các chi phí, gia tăng khiếm khuyết và giảm năng suất lao động, tăng nguy cơ tử vong. Người có các bệnh thực thể như bệnh tim mạch, đái đường, hen và khớp có tỷ lệ trầm cảm cao hơn ở những người khỏe mạnh. Các rối loạn tâm thần ở người cao tuổi Bệnh mất trí Mất trí là một hội chứng bao gồm giảm sút trí nhớ, suy nghĩ, hành vi và khả năng thực hiện các hoạt động hằng ngày như ăn, PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - 138 - mặc, vệ sinh cá nhân, đi toilet. Nhìn chung, bệnh có ảnh hưởng đến người cao tuổi, đây không phải là một phần bình thường của sự lão hóa,.. Tổng số người mắc bệnh mất trí được dự tính là gần gấp đôi cứ mỗi 20 năm, có nghĩa là có khoảng 65,7 triệu người bệnh vào năm 2030 và lên tới 115,4 triệu người bệnh vào năm 2050 (WHO, 2012) Trầm cảm Trầm cảm là phổ biến ở người cao tuổi. Theo dữ liệu 2010 của Viện đo lường và đánh giá sức khỏe (IHME), số năm sống điều chỉnh theo bệnh tật (DALYs) đối với trầm cảm (rối loạn trầm cảm điển hình và loạn khí sắc) ở nhóm hơn 60 tuổi chiếm 1,6% tổng số người cao tuổi ở nhóm tuổi này (IHME. Global Burden of Disease Study, 2010). Các triệu chứng trầm cảm ở người cao tuổi khác một phần với trầm cảm ở lứa tuổi sớm hơn. Họ có thể có nhiều biểu hiện thực thể hơn. Điều này, đi kèm với tỷ lệ cao của các bệnh kết hợp, có thể gây khó khăn trong việc chẩn đoán. Khi được đào tạo phù hợp, người cung cấp dịch vụ y tế không chuyên có thể phát hiện và điều trị trầm cảm cho người cao tuổi. Có các biện pháp điều trị hiệu quả bằng tâm lý và bằng thuốc đối với trầm cảm Các rối loạn tâm thần khác Lạm dụng chất thường được coi là vấn đề của giới trẻ, tuy nhiên không nên thờ ơ vấn đề này ở người cao tuổi. Các vấn đề lạm dụng chất ở người cao tuổi thường bị bỏ qua hoặc chẩn đoán nhầm (IHME. Global Burden of Disease Study, 2010). Tính sẵn có của điều trị duy trì và chăm sóc sức khỏe tốt có thể góp phần tăng số lượng sống sót ở những người cao tuổi có tiền sử sử dụng chất từ giai đoạn sớm. Các sự kiện căng thẳng trong cuộc sống như nghỉ hưu, hôn nhân tan vỡ hoặc người thân chết, cô lập xã hội, khó khăn về tài chính, các rối loạn tâm thần và một số bệnh thực thể mãn tính là các yếu tố chính góp phần dẫn đến lạm dụng chất. Các thay đổi KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC: CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HÀNH ISBN: 978-604-73-4701-8 - 139 - tâm lý đi kèm với sự lão hóa và gia tăng sử dụng các loại thuốc khác, đặc biệt là thuốc giảm đau, an thần có thể khiến uống rượu ở liều thấp cũng có hại đối với người cao tuổi vì làm tăng tổn thương gan và là nguyên nhân gây ra nhiều tai nạn và chấn thương. Mặc dù chúng ta cần nghiên cứu nhiều hơn về các khía cạnh sinh học, tâm lý và xã hội của vấn đề sức khỏe tâm thần người cao tuổi nhưng chúng ta có đủ kiến thức cần thiết để thấy rằng cần tạo ra sự thay đổi. Chúng ta cần cải thiện cách tiếp cận phúc lợi suốt đời nói chung bằng cách thúc đẩy lối sống lành mạnh. Chúng ta cần phát hiện và điều trị các rối loạn tâm thần ở nhóm tuổi này càng sớm càng tốt. Quan trọng là cải thiện vốn xã hội và huy động sự tham gia của cộng đồng và gia đình trong việc hỗ trợ người cao tuổi. Chúng ta cần hỗ trợ và lôi kéo các tổ chức phi lợi nhận, phi chính phủ và các nhóm đồng đẳng của người cao tuổi. Chúng ta cũng cần thiết lập mối quan hệ giữa lĩnh vực công và tư nhân để lấp đầy khoảng trống dịch vụ. Nhận thức về điều gì là hiệu quả là cực kỳ quan trọng. Chúng ta cần đấu tranh chống lại sự ngược đãi người cao tuổi và “chủ nghĩa tuổi tác” bằng cách mời người cao tuổi tham gia đầy đủ vào các hoạt động xã hội hàng ngày. Họ cần được khuyến khích và giáo dục để thực hiện hoạt động thể lực nhiều hơn, giữ các mối liên hệ xã hội, giữ cho não bộ tích cực, kiểm soát cân nặng, không hút thuốc, uống rượu, kiểm soát huyết áp, đường máu và nồng độ cholesterol. Hầu hết các yếu tố này là những can thiệp đáng tin cậy để cải thiện chất lượng cuộc sống của người cao tuổi trên toàn thế giới 2. Mối quan tâm của công tác xã hội y tế - bệnh viện trong hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi Ở Việt Nam trước nhu cầu ngày càng cao về chăm sóc sức tâm thần của nhân dân, nhằm giảm bớt gánh nặng do rối loạn tâm thần gây ra, việc hoàn thiện hành lang chính sách và luật pháp, cũng như tăng cường việc chỉ đạo điều hành trong công tác chăm sóc sức PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - 140 - khỏe là một trong những giải pháp quan trọng. Việt Nam đã xây dựng Chiến lược Quốc Gia về Chăm sóc Sức khỏe tâm thần cho giai đoạn 2016-2025 nhằm đưa ra định hướng cho công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần toàn diện, lồng ghép và dựa vào cộng đồng. Ngoài ra, việc xây dựng Luật Sức khỏe Tâm thần, thành lập Ủy ban Quốc gia về Sức khỏe Tâm thần để điều phối liên ngành hiệu quả và thiết lập đơn vị chuyên trách về sức khỏe tâm thần trong Bộ Y tế là những vấn đề cần được ưu tiên triển khai thực hiện trong giai đoạn tới. Là bệnh nhân, ai cũng cần ở người thầy thuốc sự trợ giúp về tâm lý, động viên, chia sẻ, tận tình chăm sóc. Tuy nhiên, do quá tải về số lượng bệnh nhân, áp lực công việc của người thầy thuốc đã khiến những “liều thuốc” tinh thần cho người bệnh bị hạn chế. Tình trạng bệnh tật gia tăng, nhu cầu khám chữa bệnh có chất lượng cao ngày càng lớn; trong khi đó, các dịch vụ y tế chưa được liên kết, bệnh nhân hiểu biết về bệnh tật còn hạn chế, các quy định, chế độ chính sách và cách giao tiếp, ứng xử đôi khi chưa đúng mực, đã gây nên những bức xúc, căng thẳng trong mối quan hệ giữa bệnh nhân, người nhà bệnh nhân với nhân viên y tế, cơ sở y tế. Đã có không ít vụ việc người nhà bệnh nhân không kiềm chế hành động vì cho rằng, các y, bác sĩ không tư vấn, điều trị kịp thời cho bệnh nhân, Nhưng thực tế, do hệ thống khám, chữa bệnh, nhất là tuyến trên thường trong tình trạng quá tải nên bác sĩ không còn sức để trả lời cho bệnh nhân về tình trạng bệnh của họ. Nhân viên y tế không có đủ thời gian và khả năng để giải quyết nhiều nhu cầu bức xúc của bệnh nhân như: Cung cấp thông tin về giá cả, chất lượng, địa điểm các loại dịch vụ, tư vấn về phác đồ điều trị, cách phòng ngừa, trấn an tinh thần cho người bệnh,Nhân viên công tác xã hội hỗ trợ về mặt tâm lý xã hội cho các bệnh nhân và gia đình trong việc đối mặt với các tác động của bệnh tật. Nhân viên công tác xã hội cũng đóng vai trò là cán bộ quản lý trường hợp để tìm kiếm dịch vụ cho người già cô đơn, giám sát những nhu cầu thay đổi của họ để tìm kiếm dịch vụ cần đáp ứng, can thiệp về mặt tâm lý xã hội với vai trò KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC: CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HÀNH ISBN: 978-604-73-4701-8 - 141 - là một phần của kế hoạch điều trị bệnh, kể cả việc tiếp tục hỗ trợ về mặt xã hội nếu cần các dịch vụ y tế tiếp theo. Trong một số trường hợp, nhân viên công tác xã hội có liên quan đến việc thiết lập, quản lý dịch vụ hoặc xây dựng chính sách để tạo ra những dịch vụ bảo đảm việc chăm sóc về sau cho người bệnh. Bên cạnh đó, nhân viên công tác xã hội còn hỗ trợ thầy thuốc giảm bớt áp lực công việc, nâng cao hiệu quả điều trị, chất lượng dịch vụ; đảm nhiệm vai trò cầu nối giữa người bệnh và bác sĩ, giúp người dân yên tâm, tăng sự hài lòng khi sử dụng dịch vụ y tế. Các bệnh nhân, đặc biệt là người cao tuổi khi đến bệnh viện thường gặp một số khó khăn về tài chính, tâm trạng lo lắng bệnh tật, thông tin về chính sách y tế hoặc giao tiếp với cán bộ y tế. Trong khi đó, các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi chưa thực sự mở rộng, chưa phong phú, tính chuyên nghiệp còn thấp và chưa thuận tiện trong tiếp cận. Trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh hiện chỉ có 4 bệnh viện đảm nhận chăm sóc và điều trị cho người cao tuổi gắn với hoạt động công tác xã hội bao gồm: bệnh viện Đại học Y Dược, bệnh viện Nguyễn Tri Phương, bệnh viện nhân dân Gia Định, bệnh viện Bưu Điện. Thành lập vào 03/2013, đơn vị Lão khoa – bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh phát triển với phương châm điều trị chuyên sâu về chẩn đoán, tăng cường chăm sóc và hiệu quả điều trị cho người cao tuổi. Đảm nhiệm chức năng hết sức quan trọng, đó là chăm sóc, điều trị cho các cán bộ trung cao, cán bộ lãnh đạo ngành Bưu chính Viễn thông trên phạm vi cả nước, khoa Nội – Lão- bệnh viện Bưu Điện được trang bị đầy đủ hệ thống máy móc tiên tiến nhằm hỗ trợ tối đa cho quá trình chẩn đoán và điều trị. Đặc biệt, đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, từng làm việc nhiều năm tại các bệnh viện lớn trong cả nước sẽ tư vấn tận tình, thăm khám kỹ lưỡng và chăm sóc tận tình cho bệnh nhân. PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - 142 - Khoa Lão khoa- bệnh viện Nguyễn Tri Phương và bệnh viện nhân dân Gia Định hiện đang triển khai hoạt động tư vấn chăm sóc điều trị cho người cao tuổi. Đối tượng phục vụ của khoa Lão khoa là những bệnh nhân đa bệnh lý, mắc nhiều bệnh mãn tính kéo dài gây suy yếu cần được kiểm soát bệnh và chăm sóc giảm nhẹ như như ung thư, alhzeimer, Bệnh nhân cao tuổi sau phẫu thuật cần được chăm sóc giảm nhẹ; người cao tuổi có nhu cầu cần kiểm soát nhiều bệnh,.. Các giải pháp được đưa ra nhằm đẩy mạnh các hoạt động công tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi cần được triển khai bao gồm Trước tình hình người làm công tác xã hội được đào tạo chưa thực sự gắn với thực hành và thực tiễn, công tác xã hội trong bệnh viện tại Việt Nam cần được triển khai mạnh mẽ nhằm nâng tính hữu hiệu của chăm sóc y tế đối với bệnh nhân; giúp bệnh nhân đạt được mục đích trong chữa trị y tế; giúp cải thiện mối quan hệ hài hòa giữa nhân viên y tế và bệnh nhân; giúp bản thên nhân viên y tế giảm áp lực công việc. Ở các bệnh viện, trung tâm chăm sóc sức khỏe tâm thần còn chưa có nhân viên công tác xã hội. Việc chăm sóc người bệnh chủ yếu do bác sỹ đảm nhận mà không có sự giúp đỡ của các nhân viên công tác xã hội. Cần nhận thức được rằng, công tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi đòi hỏi kiến thức, kỹ năng chuyên nghiệp, có môi trường xã hội quan tâm phòng ngừa, giảm thiểu và chăm sóc. Người làm công tác xã hội trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi phải nắm vững các tiến trình chăm sóc, từ dự phòng đến can thiệp, phục hồi chức năng,Họ phải là những người công tác xã hội chuyên nghiệp, được đào tạo bài bản chuyên ngành về chăm sóc sức khỏe tâm thần. Tất cả mọi người tham gia, tư hoạch định chính sách vĩ mô đến thực hiện ở cấp vi mô, cần có được kiến thức cơ bản về chăm sóc sức khỏe tâm KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC: CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HÀNH ISBN: 978-604-73-4701-8 - 143 - thần.Và do vậy, để có được đội ngũ người có nghề công tác xã hội phục vụ tiến trình chăm sóc sức khỏe tâm thần, đề án công tác xã hội cần đưa chăm sóc sức khỏe tâm thần vào làm một mục tiêu chính của công tác xã hội trong lĩnh vực y tế. III. KẾT LUẬN Công tác xã hội y tế bệnh viện trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi phát huy hiệu quả sẽ góp phần thay đổi nhận thức và thúc đẩy hành vi tích cực, ngăn ngừa, giảm thiểu những tác động tiêu cực ảnh hưởng tới các mối quan hệ, tạo điều kiện thuận lợi và nâng cao hiệu quả trong hoạt động khám, chữa bệnh cho nhân dân. Với những lời thăm hỏi ân cần, những lời khuyên hữu ích, nhân viên công tác xã hội sẽ giúp người bệnh giảm bớt cảm giác đau đớn, không bị rơi vào cảm giác bị bỏ rơi, xa lánh. Đây là một công việc nhỏ nhưng lại mang ý nghĩa xã hội lớn. Đồng thời coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành bởi người cao tuổi không phải là gánh nặng của xã hội hay của nền kinh tế. Cộng đồng hãy tạo điều kiện để người cao tuổi sống vui, sống khỏe, sống có ích. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Mellisa M. (2000), Chăm sóc dự phòng cho người lớn. Y học gia đình, NXB Y học 2. Daniel Oconnor, David Ames (2003), Tâm thần học tuổi già- Cơ sở lâm sàng tâm thần học, NXB Y học 3. Ủy ban Quốc gia về người cao tuổi -Diễn đàn Đông Nam Á, Chiến lược quốc gia về già hóa dân số và thiết lập các dịch vụ với người cao tuổi, Việt Nam, 2011. 4. Luật người cao tuổi năm 2000. 5. Hà Thị Thủ (2007), Giáo trình tâm lý học phát triển, NXB Hà Nội, tr. 75. PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG BỆNH VIỆN - 144 - 6. IHME. Global Burden of Disease Study 2010 (GBD 2010) Data Downloads diseasestudy-2010-gbd-2010-data-downloads Accessed 20 June 2013 7. WHO (2012), Care and independence in older age. 8. Phương Vy (2015), Đưa chăm sóc sức khỏe tâm thần vào hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu. Truy cập tại