Đặc điểm phát triển thị trường Fintech tại Việt Nam

mất hoặc lộ thông tin. Các thông tin liên quan đến khách hàng mà các công ty Fintech đang nắm giữ trong quá trình cung cấp dịch vụ cho khách hàng là vô cùng đa dạng, có vai trò và ảnh hưởng lớn tới khách hàng, tổ chức. Các thông tin khách hàng là thông tin mang tính riêng tư, cần được bảo vệ và là trách nhiệm pháp lý của của các Fintech. Tuy nhiên, việc sử dụng rộng rãi các giải pháp công nghệ và kỹ thuật số của công ty Fintech (đặc biệt là bên thứ 3) trong quá trình truyền tải dữ liệu khách hàng, nếu không có giải pháp công nghệ hiện đại cũng như quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ để phòng ngừa các rủi ro công nghệ như tấn công mạng, xâm nhập trái phép cơ sở dữ liệu, sẽ làm gia tăng khả năng ảnh hưởng đến thị trường tài chính. Chẳng hạn, công nghệ Robot tư vấn và các công ty Fintech trong lĩnh vực cho vay phải dựa hoàn toàn vào một bên cung ứng dịch vụ dữ liệu thứ ba, hay như đối với việc triển khai Open API khi tổ chức tín dụng cho phép bên thứ ba truy cập, khai thác, sử dụng thông tin khách hàng trên hệ thống thông tin của tổ chức tín dụng. Việc này có thể dẫn đến rủi ro về an toàn thông tin khi dữ liệu được một bên thứ ba nắm giữ và có thể khai thác. Để bảo vệ quyền lợi của khách hàng, pháp luật cần ghi nhận quyền của khách hàng trong việc cho phép bên thứ ba khai thác, sử dụng thông tin khách hàng, được bên thứ ba bảo mật thông tin về khách hàng cũng như quyền được khiếu nại, khởi kiện bên thứ ba và yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại khi bên thứ ba vi phạm nghĩa vụ bảo mật thông tin và các nghĩa vụ khác liên quan tới việc truy cập, khai thác và sử dụng thông tin khách hàng. Thứ tư, bảo vệ người tiêu dùng Sự phát triển nhanh chóng của thị trường các công ty Fintech đã tạo ra nhiều thách thức đối việc bảo vệ quyền lợi người tiêu KIỀU HỮU THIỆN - PHẠM MẠNH HÙNG - NGÔ VĂN ĐỨC 9Số 234- Tháng 11. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng dùng trong lĩnh vực tài chính. Theo khảo sát của Ngân hàng Thế giới (WB) tại 6 quốc gia châu Á bao gồm Indonesia, Hàn Quốc, Thái Lan, Philippines, Malaysia và Việt Nam năm 2018, hoạt động bảo vệ khách hàng sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính ở Việt Nam được đánh giá là tương đối sơ sài, kém an toàn hơn so với các quốc gia còn lại. Cụ thể, trong 6 tiêu chí để đánh giá hoạt động bảo vệ người tiêu dùng trong lĩnh vực tài chính, Việt Nam chỉ đáp ứng được 2 yếu tố là có cơ quan quản lý khiếu nại và có hỗ trợ khách hàng bằng đường dây nóng. Các tiêu chí khác như phổ cập các chương trình về rủi ro tiêu dùng, xử lý trực tiếp khiếu nại, nhận báo cáo khiếu nại từ các tổ chức tài chính và kiểm soát chất lượng phục vụ đều đã được thiết lập tại các quốc gia khác, nhưng chưa được áp dụng tại Việt Nam (World Bank, 2018). Người tiêu dùng có thể gặp phải với những vấn đề kể trên khi sử dụng các dịch vụ tài chính truyền thống, tuy nhiên vấn đề này có thể trở nên nghiêm trọng hơn đối với việc sử dụng các sản phẩm Fintech (World Bank, 2018). Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng phải đối mặt với những thông tin không đầy đủ hoặc không rõ ràng về giá cả khi mua các sản phẩm Fintech. Các thông tin cần thiết để người tiêu dùng đưa ra những lựa chọn tốt nhất bao gồm tính năng sản phẩm, giao dịch có sẵn, điểm dịch vụ hay giới hạn giao dịch cũng không được cung cấp đầy đủ, từ đó khiến người dùng lựa chọn những sản phẩm không phù hợp. 4. Kết luận Sự phát triển của thị trường Fintech Việt Nam trong giai đoạn 2015 - 2020 được gắn liền với các đặc điểm nổi bật là: tốc độ phát triển nhanh, được dẫn dắt bởi hai lĩnh vực chủ đạo là thanh toán và cho vay ngang hàng, các công ty Fintech thường có sự hợp tác với ngân hàng tuy nhiên quy mô hoạt động còn tương đối khiêm tốn. Bên cạnh đó, thị trường Fintech ở Việt Nam hiện mới phát triển ở giai đoạn đầu do hệ sinh thái còn đang trong quá trình hoàn thiện, đồng thời lĩnh vực này cũng phải đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro. Trong đó, một số rủi ro nổi bật liên quan đến Fintech hiện nay gồm: lỗ hổng pháp lý, rủi ro bảo mật thông tin và gian lận cũng như vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Với những thuận lợi về đặc điểm nhân khẩu học của Việt Nam, Fintech được dự báo là lĩnh vực sẽ tiếp tục thu hút các nhà đầu tư và có bước phát triển đột phá trong tương lai gần. Về cơ bản, phát triển thị trường Fintech Việt Nam hiện nay đòi hỏi việc xây dựng không gian pháp lý giúp các doanh nghiệp Fintech yên tâm phát triển, cũng như có các chính sách khuyến khích phù hợp. Các cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ nhằm theo dõi và hiểu được các thay đổi của thị trường cũng như có các biện pháp giúp tạo không gian sáng tạo nhưng vẫn cân bằng được rủi ro và các yếu tố nguy cơ từ sự phát triển của Fintech mang lại ■ Tài liệu tham khảo Douglas W.A., Barberis, J, N., and Buckley, R, P., (2015). The Evolution of Fintech: A New Post-Crisis Paradigm? University of Hong Kong Faculty of Law Research Paper No. 2015/047, UNSW Law Research Paper No. 2016- 62, Dương Tấn Khoa (2019). Fintech trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam, Kỷ yếu Hội thảo khoa học Tương lai của Fintech và ngân hàng: Phát triển và đổi mới Findexable (2019). The Global Fintech Index 2020 - The Global Fintech Index City Rankings Report. Version 1.0 -December. Fintech Singapore (2020). A Review of Vietnam’s Fintech Industry in 2019. Available at https://fintechnews.sg/35968/ vietnam/a-review-of-vietnams-fintech-industry-in-2019/. Đặc điểm phát triển thị trường Fintech tại Việt Nam 10 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 234- Tháng 11. 2021 ISEV (2020). Fintech trong ASEAN: Từ khởi nghiệp đến lớn mạnh. Truy cập tại website fintech-trong-asean-tu-khoi-nghiep-den-lon-manh.htm. Mackenzie, A. (2015), “The Fintech Revolution”, London Business School Review, 28 September 2015, https://doi. org/10.1111/2057-1615.12059. Nghiêm Thanh Sơn và cộng sự, (2020), Hoàn thiện hệ sinh thái Công nghệ tài chính (Fintech) ở Việt Nam giai đoạn 2018-2025, Đề tài Nghiên cứu cấp Ngành Ngân hàng Nhà nước. NHNN (2019). Hoàn thiện chính sách quản lý Fintech: Đảm bảo lợi ích hợp pháp cho người dùng. Truy cập tại website https://www.sbv.gov.vn/. The Economist, (2021), Investment in fintech booms as upstarts go mainstream; Available at: https://www.economist. com/finance-and-economics/2021/07/15/investment-in-fintech-booms-as-upstarts-go-mainstream Nielsen (2017), Vietnam Smartphone Insight Report; Available at: https://www.nielsen.com/wp-content/uploads/ sites/3/2019/04/Web_Nielsen_Smartphones20Insights_EN.pdf. Patrick, S. (2017), “Taming the Beast: A Scientific Definition of Fintech”, Journal of Innovation Management, 4 (4): 32–54. ISSN 2183-0606. PricewaterhouseCoopers (PWC) (2017). The Global fintech report. Available at https://www.pwc.com/gx/en/industries/ financial-services/assets/pwc-global-fintech-report-2017.pdf Trần Trọng Triết ,(2020). Fintech và những tác động tới thị trường dịch vụ tài chính Việt Nam. Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ. Vũ Cẩm Nhung và Lại Cao Mai Phương, (2021), Fintech và xu hướng hợp tác với hệ thống ngân hàng thương mại tại Việt Nam, Tạp chí Thị trường Tài chính tiền tệ. Truy cập tại: https://thitruongtaichinhtiente.vn/fintech-va-xu- huong-hop-tac-voi-he-thong-ngan-hang-thuong-mai-tai-viet-nam-33443.html World Bank Group. (2018). Financial Consumer Protection and New Forms of Data Processing Beyond Credit Reporting. World Bank, Washington, DC. © World Bank. 11 © Học viện Ngân hàng ISSN 1859 - 011X Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 234- Tháng 11. 2021 Tiếp cận vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 tại Việt Nam Trần Thị Xuân Anh - Dương Ngân Hà Học viện Ngân hàng Nguyễn Thị Thuý Quỳnh - Vũ Thúy Nga Học viện Tài chính Ngày nhận: 30/07/2021 Ngày nhận bản sửa: 19/08/2021 Ngày duyệt đăng: 21/09/2021 Tóm tắt: Cách mạng công nghiệp 4.0 được xem là yếu tố xúc tác hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực tài chính và quan trọng hơn là mở ra nhiều kênh tiếp cận vốn khác nhau trên nền tảng công nghệ số như tài trợ chuỗi cung ứng, cho vay ngang hàng hay huy động vốn cộng đồng. Bài nghiên cứu này làm rõ nội dung về tiếp cận vốn doanh nghiệp nhỏ và vừa trong bối cảnh cách mạnh công nghiệp 4.0 dưới hai góc độ là cung và cầu về vốn trên cơ sở khung lý luận và phân Assess to finance for SMEs in Vietnam in the context of Industrial revolution 4.0 Abstract: Industrial revolution 4.0 is considered a catalyst to support small and medium enterprises to improve their financial capacities and more importantly, to open up many different channels of access to capital on a digital technology platform such as supply chain financing, peer-to-peer lending or crowdfunding. This study clarifies the content of SME capital access in the context of Industrial revolution 4.0 from two perspectives: capital supply and demand on the basis of theoretical framework and practical analysis in Vietnam. The research results show that although technology- based non-traditional capital mobilization channels bring a lot of conveniences to SMEs as well as financial institutions, in Vietnam, these mobilization channels have not yet developed and SMEs themselves are not really ready to approach and strongly apply technology in their business activities. Keywords: Industrial revolution 4.0, SMEs, Capital access Anh Thi Xuan Tran Email: anhttx@hvnh.edu.vn Banking Academy of Vietnam Quynh Thi Thuy Nguyen Email: nguyenthithuyquynh@hvnh.edu.vn Academy of Finance Ha Ngan Duong Email: hnd@hvnh.edu.vn Banking Academy of Vietnam Nga Thuy Vu Email: vuthuynga0601@gmail.com Academy of Finance