Kinh tế học - Chương 8: Điều tra chọn mẫu

21/01/2015 1 CHÖÔNG 8 ÑIEÀU TRA CHOÏN MAÃU 1 Nội dung  Khái niệm về điều tra chọn mẫu  Các bước của quá trình nghiên cứu mẫu  Các phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên  Các phương pháp chọn mẫu phi ngẫu nhiên 2 8.1 Khái niệm về điều tra chọn mẫu: 8.1.1 Khái niệm : Điều tra chọn mẫu là một loại điều tra không toàn bộ ,người ta chỉ chọn ra một số đơn vị từ tổng thể chung để điều tra thực tế,sau đó bằng các phương pháp khoa học , tính toán suy rộng cho toàn bộ tổng thể. 3 4 8.1.2 Ưu điểm và hạn chế của điều tra chọn mẫu Ưu điểm: -Tiết kiệm chi phí -Tiến độ nhanh -Số liệu điều tra chính xác hơn, hạn chế được sai số phi chọn mẫu. Hạn chế: -Kết quả suy rộng từ mẫu điều tra bao giờ cũng có sai số đại diện nhất định. Phạm vi ứng dụng: - Dùng để thay thế điều tra toàn bộ. - Dùng để tổng hợp nhanh tài liệu điều tra toàn bộ. - Được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực nghiên cứu kinh tế xã hội. 21/01/2015 2 8.1.3 Sai số trong điều tra chọn mẫu  Các loại sai số trong điều tra chọn mẫu:Sai số chọn mẫu và sai số phi chọn mẫu  Sai số chọn mẫu (sai số đại diện) là sự khác biệt giữa kết quả mẫu và tổng thể,vì từ kết quả mẫu suy rộng cho toàn bộ tổng thể => sự sai lệch nhất định. - Để giảm sai số chọn mẫu, tăng quy mô của mẫu.  Sai số phi chọn mẫu xuất hiện trong cả điều tra chọn mẫu và điều tra toàn bộ.  Một số nguyên nhân xuất hiện sai số phi chọn mẫu: - Do đơn vị điều tra trả lời sai - Do nhân viên điều tra ghi chép sai - Do tỷ lệ không trả lời quá cao hoặc do đo lường sai 5 8.2 Các bước của quá trình nghiên cứu mẫu: QUAÙ TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU MAÃU COÙ THEÅ ÑÖÔÏC MINH HOÏA BAÈNG SÔ ÑOÀ SAU : 6 2. XAÙC ÑÒNH TOÅNG THEÅ 1. XAÙC ÑÒNH MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU 6. KEÁT LUAÄN VEÀ TOÅNG THEÅ 3. XAÙC ÑÒNH KÍCH THÖÔÙC MAÃU 4. LÖÏA CHOÏN PHÖÔNG PHAÙP THU THAÄP THOÂNG TIN 5. SUY ROÄNG CAÙC ÑAËC TRÖNG CUÛA TOÅNG THEÅ 8.3 Các phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên • Chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản • Lấy mẫu hệ thống 7  Khi nhiệm vụ chọn mẫu là để ước lượng số trung bình về một tiêu thức nào đó sai số trung bình chọn mẫu sẽ là:  Khi nhiệm vụ chọn mẫu là để ước lượng tỷ lệ theo một tiêu thức nào đó, sai số trung bình chọn mẫu sẽ là (Nếu P chưa biết ta thay bằng ) 8 2 x n n      ˆ (1- ) p p p n   pˆ Cách xác định sai số trung bình chọn mẫu trong chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản 21/01/2015 3  GỌI LÀ PHẠM VI SAI SỐ CHỌN MẪU.  KHI NHIỆM VỤ CHỌN MẪU LÀ ĐỂ ƯỚC LƯỢNG SỐ TRUNG BÌNH VỀ MỘT TIÊU THỨC NÀO ĐÓ THÌ :  KHI NHIỆM VỤ CHỌN MẪU LÀ ĐỂ ƯỚC LƯỢNG TỶ LỆ THEO MỘT TIÊU THỨC NÀO ĐÓ THÌ : 9 /2 /2x x Z Z n       ˆ/2 /2 (1- ) x p p p Z Z n     x Cách xác định kích thước mẫu (cỡ mẫu) trong chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản KÍCH THƯỚC MẪU n PHỤ THUỘC VÀO CÁC YẾU TỐ SAU:  Phương pháp chọn mẫu nào sẽ được tiến hành theo phương pháo nào để sử dụng công thức xác định kích thước mẫu cho phù hợp.  Xác định phạm vi sai số có thể chấp nhận được.  Quy định độ tin cậy muốn có trong ước lượng.  Xác định hệ số tin cậy Z từ độ tin cậy mong muốn.  Ước tính độ lệch tiêu chuẩn của tổng thể. 10  XÁC ĐỊNH PHẠM VI SAI SỐ CÓ THỂ CHẤP NHẬN ĐƯỢC : ĐỘ LỚN CỦA PHẠM VI SAI SỐ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH CĂN CỨ VÀO MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỤ THỂ , KINH NGHIỆM NGHIÊN CỨU VÀ KHẢ NĂNG NGHIÊN CỨU.  XÁC ĐỊNH ĐỘ TIN CẬY MONG MUỐN TỪ ĐÓ XÁC ĐỊNH HỆ SỐ TIN CẬY TRONG THỰC TẾ ĐỘ TIN CẬY THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG LÀ 99%; 95% VÀ 90%. TRONG ĐÓ ĐỘ TIN CẬY 95% ĐƯỢC SỬ DỤNG PHỔ BIẾN NHẤT. TỪ ĐỘ TIN CẬY MONG MUỐN, TA XÁC ĐỊNH ĐƯỢC HỆ SỐ TIN CẬY z. 11  ÖÔÙC TÍNH ÑOÄ LEÄCH TIEÂU CHUAÅN :  SÖÛ DUÏNG ÑOÄ LEÄCH TIEÂU CHUAÅN CUÛA LAÀN ÑIEÀU TRA TRÖÔÙC. NEÁU TRÖÔÙC ÑAÂY ÑAÕ TIEÁN HAØNH NHIEÀU LAÀN ÑIEÀU TRA, COÙ THEÅ LAÁY ÑOÄ LEÄCH TIEÂU CHUAÅN LÔÙN NHAÁT.  TIEÁN HAØNH ÑIEÀU TRA THÍ ÑIEÅM ÑEÅ TÍNH ÑOÄ LEÄCH TIEÂU CHUAÅN.  NEÁU HIEÄN TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU COÙ PHAÂN PHOÁI CHUAÅN THÌ COÙ THEÅ ÖÔÙC TÍNH ÑOÄ LEÄCH TIEÂU CHUAÅN THEO KHOAÛNG BIEÁN THIEÂN R. TA COÙ : 12 ax min ax min ( 3 ) ( 3 ) 6 6 6 m m R x x x xR                  21/01/2015 4 8.4 Các phương pháp chọn mẫu phi ngẫu nhiên  Chọn mẫu thuận tiện  Chọn mẫu theo phỏng đoán  Chọn mẫu theo định mức 13  VÍ DỤ 1 : ĐỂ XÁC ĐỊNH THU NHẬP TRUNG BÌNH TRONG NĂM CỦA MỘT CÔNG NHÂN NGÀNH MAY, NGƯỜI TA TIẾN HÀNH ĐIỀU TRA CHỌN MẪU VỚI YÊU CẦU LÀ : PHẠM VI SAI SỐ là 40 NGÀN ĐỒNG, ĐỘ TIN CẬY 95%, ĐỘ LỆCH TIÊU CHUẨN VỀ THU NHẬP ƯỚC TÍNH ĐƯỢC LÀ 220 NGÀN ĐỒNG. HÃY XÁC ĐỊNH CỠ MẪU CẦN ĐIỀU TRA? 14  VÍ DỤ 2 : Ở MỘT TỈNH MIỀN NÚI, NGƯỜI TA TỔ CHỨC ĐIỀU TRA CHỌN MẪU ĐỂ XÁC ĐỊNH TỶ LỆ TRẺ EM Ở CẤP TIỂU HỌC BỎ HỌC, VỚI YÊU CẦU PHẠM VI SAI SỐ, ĐỘ TIN CẬY95%. Ở CUỘC ĐIỀU TRA NĂM TRƯỚC ĐÃ XÁC ĐỊNH TỶ LỆ TRẺ EM BỎ HỌC CỦA TỈNH LÀ 8%. HÃY XÁC ĐỊNH CỠ MẪU CẦN ĐIỀU TRA? 15 16 Ví dụ 3: Trong một xí nghiệp dệt gồm 4000 CN,người ta cần tính năng suất lao động bình quân một ngày bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn thuần chọn nhiều lần, yêu cầu độ tin cậy là 0.95 và sai số không vượt quá 2 mét, thực tế trong xí nghiệp cho thấy rằng ,nhìn chung mỗi ngày người kém nhất cũng dệt được 60 mét,người khá nhất dệt được không quá 90 mét.vậy cần phải chọn ra ít nhất bao nhiêu công nhân để điều tra thực tế? 21/01/2015 5 Ví dụ 4: Để kiểm tra trọng lượng lô hàng lớn với độ tin cậy 99%, độ dài khoảng ước lượng là D=0.05kg.Hãy xác định kích thước mẫu. Biết rằng điều tra sơ bộ 100 sản phẩm tính được phương sai hiệu chỉnh mẫu là 0.016. 17