Phát triển dịch vụ thông tin trong các thư viện đại học

i tiết giữa các thư viện thành viên và thống nhất tuân theo phương thức đã chuẩn hóa trong các thủ tục cho mượn liên thư viện. Bên cạnh đó cũng đòi hòi các thư viện cần phải xây dựng mục lục liên hợp. Đây được coi là cổng trao đổi thông tin chung giữa các thư viện trong hệ thống và giữa hệ thống với người dùng tin. Ưu điểm của dịch vụ là tiết kiệm chi phí, phát huy tối đa hiệu quả sử dụng của nguồn lực thông tin, đặc biệt là nguồn tài nguyên điện tử với những ưu điểm nổi trội nhtT không bị hao mòiì, khổng bị hạn chế bới vị trí địa lỷ, truy Cạp tiện lọ i— Tuy nhiên, để xây dựng được dịch vụ mượn liên thư viện trong hệ thống thư viện đại học cần phải đảm bảo: - Thống nhất về mặt chuyên môn, nghiệp vụ giữa các thư viện trong cùng hệ thống. Đây là cơ sở có tính chất nền tảng. Dù cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ nhưng không có tiếng nói chung về mặt chuyên môn thì các thư viện khó mà cùng nhau thiết lập thành một hệ thống nhất. - Cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin phải đảm bảo các yêu cầu về nghiệp vụ và khả năng liên kết. Đây là một trong những điều kiện “cần” đặc biệt quan trọng trong chiến lược liên kết các thư viện. 202 - Bên cạnh đó, để đảm bảo hệ thống vận hành được hiệu quả thì vấn đề tạo nguồn nhân lực tham gia vào hệ thống cũng cần được quan tâm đúng mức. Cán bộ phải là những chuyên gia trong lĩnh vực thông tin-tư liệu, quản lý tri thức với các kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng và trình độ tin học, ngoại ngữ đủ đê đảm đương công việc. Tính hiệu quả của hệ thống phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ tham gia vận hành nó. - Vấn đề giao kết trong việc chia sẻ nguồn lực giữa các thành viên tham gia cũng có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xây dựng hệ thống liên thư viện. Các thư viện tham gia phải xây dựng được chính sách mượn liên thư viện cụ thể, chi tiết, thống nhất. Đó là các quy định pháp lý về việc phối hợp hoạt động giữa các thư viện liên thông với nhau bao gồm những yếu tố như quy trình, hạn ngạch, nội dung chia sẻ, quyền lợi và trách nhiệm của các thư viện thành viên... Những quy định càng chặt chẽ, chi tiết thì hệ thống vận hành càng thuận lợi và hiệu quả. - Phải thành lập một ban chuyên môn để bảo trì hệ thống. - Cần có sự cam kết từ phía các cơ quan chủ quản, tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc để các thư viện có thể phát huy được hết tiềm lực của mình. Dịch vụ Đào tạo điện tử/Giáo dục điện tử (E-learning) Đây là một thuật ngữ dùng để mô tả việc học tập, đào tạo dựa trên công nghệ thông tin và truyền thông. Đe thực hiện được loại hình dịch vụ này, thư viện cần có sự hỗ trợ tích cực của hoạt động đào tạo và giảng dạy, đặc biệt là sự kết hợp của các Khoa/Viện/Bộ môn trong việc tổ chức phương pháp học e-leaming. - Thứ nhất là về xây dựng nguồn tài nguyên bài giảng. Bởi vì chất lượng nguồn tài nguyên bài giảng e-leaming là nhân tố quyết định đến số lượng người tham gia học. Để soạn bài giảng e-leaming có chất lượng đòi hỏi sự hợp tác tích cực của đội ngũ giảng viên, v ề phía người học, học tập theo phương pháp e-leaming đòi hỏi phải có tinh thần tự giác trong học tập. - Thứ hai là về cơ sở vật chất, đòi hỏi phải có hạ tầng công nghệ thông tin đủ mạnh, có đường truyền cáp quang, xây dựng website e-leaming hoàn chỉnh có chi phí cao. - Thứ ba là nhân lực phục vụ website e-leaming, cần có cán bộ chuyên trách đảm bảo hoạt động của hệ thống e-leaming nắm bắt công nghệ mạng, kĩ thuật đồ họa, kĩ thuật mô phỏng, công nghệ tính toán... - Muốn dịch vụ e-leaming hoạt động có hiệu quả cần có sự kết hợp giảng viên giỏi về chuyên môn và khả năng sư phạm với nhân viên thông tin có kỹ năng sử dụng công nghệ (ghi hình, thu âm, sử dụng phần mềm). Hiệu quả của e-leaming cao hơn so với cách học truyền thống do e-leaming có tính tương tác cao dựa trên công nghệ multimedia, tạo điều kiện cho người học trao đổi thông tin dễ dàng hơn, cũng như đưa ra nội dung học tập phù hợp với khả năng và sở thích của từng người. Người học có thể chủ động chọn khóa học, thời gian học thích hợp và có thể học ở bất cứ đâu, chi cần kết nối với internet. Dịch vụ hỗ trợ người dùng tin qua mạng 203 Dịch vụ hỗ trợ người dùng tin qua mạng Internet nói chung và các mạng xã hội nói riêng như íacebook, twitter, linkedin.. .đã trở nên rất phổ biến với thư viện các trường đại học trên thế giới và không còn quá xa lạ với các cơ quan thông tin-thư viện Việt Nam trong những năm gần đây. Với những ưu điểm nổi bật như trao đổi và phổ biến thông tin nhanh, không hạn chế truy cập, đơn giản, không phụ thuộc khoảng cách địa lý và nhiều tính năng mạnh mẽ đi kèm, mạng Internet đã thực sự trở thành phương tiện hữu hiệu giúp các thư viện rút ngắn khoảng cách về thời gian, không gian để tiếp cận tới người dùng tin. Chỉ cần một thiết bị điện tử có nối mạng (máy tính, ipad, điện thoại di động,..), người dùng tin có thể sử dụng rất nhiều dịch vụ tiện ích của thư viện ở bất kỳ đâu, vào bất kỳ thời gian nào như đặt mượn tài liệu, gia hạn tài liệu, tra cứu thông tin, hỏi đáp trực tuyến, nhận thông báo,... Chính vì vậy, dịch vụ hỗ trợ người dùng tin qua mạng là dịch vụ được người dùng tin quan tâm và mong muốn sử dụng. Bên cạnh đó, không chỉ hỗ trợ tích cực cho người dùng tin, đây còn là một trong những kênh quảng bá hữu hiệu cho công tác marketing sản phẩm - dịch vụ thông tin của thư viện. Nhờ đó, các thư viện đại học có thể quảng bá hình ảnh của mình tới đông đảo người dùng tin trong và ngoài trường. KẾT LUẬN Dịch vụ thông tin luôn đóng vai trò quan trọng trong các cơ quan thông tin - thư viện. Dịch vụ thông tin là cầu nối giữa người dùng tin và các nguồn thông tin. Chất lượng dịch vụ thông tin sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng hoạt động của thư viện. Chính vì vậy, việc phát triển các dịch vụ thông tin trong thư viện đại học đã, đang và sẽ luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu và cần sự đầu tư thích đáng. Việc đổi mới giáo dục đại học, sự tác động của khoa học công nghệ cùng với quá trình toàn cầu hóa, hội nhập đã đặt ra cho các thư viện đại học những yêu cầu mới trong hoạt động thông tin nói chung và phát triển dịch vụ thông tin nói riêng. Tác giả Shanon N. White đã từng nói: “Thư viện cỏ truyền thong là người giữ gìn quả khứ; nhưng ngày nay thư viện ngày mỗi ngày lại trở thành đường dan đến tương lai Do vậy, để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người dùng tin cũng như theo kịp xu thế phát triển của thế giới, các thư viện đại học cần có những định hướng rõ ràng trong việc nâng cao chất lượng và số lượng các dịch vụ thông tin trong thư viện mình. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Quy chế đào tạo đại học và cao đẳng hệ chính quy theo hệ thống tín chỉ, Hà Nội. 2. Bopp, Richard E (2001), Reference and information services:introduction, 3 ed, Libraries unlimited, Colorado. 3. Nguyễn Vĩnh Hà(2013). “Dịch vụ phổ biến thông tin có chọn lọc”, Bản tin liên hiệp thư viện, tr. 37-41 4. Học e-learmng như thế nào? truy cập ngày 11/7/2017 tại địa chỉ: 204 5. Hồ Thị Kim Liên, Phương pháp dạv học E-learning, truy cập ngày 11/7/2017 tại địa chỉ: https://sites.gooele.com/site/dayhocdientu/homepage/cool- technologvarchive /phuongphapdayhoce-learning 6. Thủ tướng Chính phủ (2012), Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020, Hà Nội. 7. Trần Mạnh Tuấn (2003), “Một số vấn đề về sự phát triển các sản phẩm và dịch vụ thông tin”, Thông tin & tư liệu, (4), tr. 15-21 8. Trần Mạnh Tuấn (2008), Sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện, Trung tâm Thông tin tư liệu khoa học và công nghệ quốc gia, Hà Nội. 9. Trần Mạnh Tuấn (2009), “Giới thiệu khái lược về dịch vụ tham khảo”, Tạp chí Thicviện, Số 1 (17), tr.27-34 205