Phục hồi chức năng tim mạch cho bệnh nhân nhồi máu cơ tim

ì không có lợi ích trong giảm tỉ lệ tử vong mọi nguyên nhân, tập vừa (4-6 MET) chỉ hơi thu được lợi ích, tập nặng (>6 MET) thì liên quan với giảm tỉ lệ tử vong Cường độ các bài tập cao hay thấp? Nghiên cứu của Yu và cộng sự (2003) gồm 2.512 nam từ 45-59 tuổi, theo dõi trong vòng 5 năm cũng cho kết quả tương tự Bài tập hiếu khí với cường độ thấp • Một số tác giả vẫn chưa chấp nhận cách tiếp cận này * Nhắc lại PP truyền thống: khởi đầu cường độ thấp (vd 50% HR max) → tăng dần cường độ (vd đến 80% - 90%) • Tuy nhiên chứng cứ xác nhận hiệu quả của PP này: – Hữu ích cho BN thể trạng yếu, RLCN thất (T) – Tập cường độ thấp + nhiều buổi tập ± thêm ngày tập – Có thể áp dụng thường nhật trong những hoạt động nhàn rỗi Ảnh hưởng của môi trường (Nhiệt độ không khí và điểm sương) Nhiệt độ không khí (air temperature) Nhiệt độ điểm sương (dew point temperature) Wet bulb globe temperature WBGT Khuyến cáo tập với ảnh hưởng của nhiệt độ & độ ẩm Tdp: Dew Point Temperature T air: Air Temperature WBGT WBGT Khuyến cáo tập dựa vào WBGT • < 80 0 F: Không bị ảnh hưởng của nhiệt • 80 0 – 85 0 F: ảnh hưởng của nhiệt thấp – Thông gió tốt, uống nhiều nước • 86 0 – 88 0 F: ảnh hưởng của nhiệt vừa – Tăng nguy cơ, cho nghỉ đủ, tránh tập cường độ cao • > 88 0 F: ảnh hưởng của nhiệt cao – Nguy cơ rất cao → ngừng tập C0 = (F0 – 32)/1,8 Vd: t0 không khí là 620 F, vậy C0 = (62 – 32)/1,8 = 16,6 0 Kết luận • PHCNTM cho bệnh nhân NMCT rất cần sự phối hợp đa chuyên ngành • Khi áp dụng PHCNTM tại Việt Nam cần chú trọng thêm sự tổ chức giai đoạn ngoại trú cũng như nhiệt độ và độ ẩm của khí hậu nước ta Cảm ơn đã lắng nghe Phục hồi chức năng tim mạch cho bệnh nhân suy tim Bác sĩ Nguyễn Đăng Khoa Khoa VLTL – PHCN BV Chợ Rẫy Mở đầu • PHCN cho BN suy tim ngày càng được quan tâm & áp dụng nhiều tại các nước tiên tiến • Các chứng cứ về lợi ích của PHCNTM ngày càng vững chắc Vấn đề: Tuy guideline PHCN Tim Mạch được khuyến cáo nhưng thực hành lâm sàng lại khó khăn ở các trung tâm không chuyên khoa & ngay tại các phòng khám chuyên về suy tim !!! Chọn lựa guideline • Hiện nay có nhiều guideline trên thế giới của PHCNTM cho BN suy tim • Guideline của hội PHCN TIM MẠCH – PHỔI Hoa Kỳ phổ biến nhất So sánh PHCNTM ở BN suy tim so với các BN khác Các giai đoạn PHCNTM đều giống nhau ● Giai đoạn nội trú (giám sát thật chặt) ● Giai đoạn chuyển tiếp ● BN ngoại trú (giám sát chặt → tối thiểu) ● Duy trì (tự tập & phòng ngừa) Vẫn áp dụng NP gắng sức như BN NMCT Khởi đầu cường độ tập thường thấp Chỉ định & nội dung • Lợi ích của PHCNTM cho suy tim NYHA II – III được nghiên cứu & chứng minh rõ ràng • Nội dung bao gồm: – Bài tập hiếu khí – Tập mạnh cơ (có kháng lực) – Bài tập dẻo – Tập thở • Các bài tập này có thể áp dụng ngay cả cho BN đang dùng dụng cụ hỗ trợ thất (T) Phân loại theo NYHA (the New York Heart Association Functional Classification) Chống chỉ định tập luyện ở bệnh nhân suy tim • Khi BN có dấu suy tim ứ huyết: ‗ Khó thở & mệt ‗ Nhịp nhanh ‗ Khó thở ngồi ‗ Phù ngoại biên ‗ Lạnh, tái, tím đầu chi ‗ Lên cân ‗ Gan to ‗ TM cổ nổi ‗ Rale phổi ‗ Âm thổi ống & HC đông đặc phổi ‗ Xuất hiện T3 ‗ Nhịp nhanh xoang Chỉ định bài tập hiếu khí cho bệnh nhân suy tim • Nhìn chung, tương tự so với nhóm BN khác (đã trình bày trong PHCNTM cho BN NMCT) • Tuy nhiên tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn Tiêu chuẩn tham gia bài tập hiếu khí của bệnh nhân suy tim • Khả năng nói chuyện mà không có triệu chứng hoặc dấu chứng khó thở • Nhìn chung BN chỉ mệt vừa • Rale nổ < ½ phổi • Nhịp tim khi nghỉ < 120 nhịp/ph • Chỉ số tim ≥ 2,0 l/phút/m2 • Áp lực TM trung tâm <12 mmHg Dấu hiệu phải thay đổi hoặc ngừng bài tập • Khó thở hoặc mệt nhiều • Nhịp thở > 40 nhịp thở/phút khi tập • Xuất hiện T3 hoặc rale phổi • Tăng rale phổi • Tăng nhiều cường độ tiếng T2 • Huyết áp kẹp (HATT – HATTg < 10 mmHg) Dấu hiệu phải thay đổi hoặc ngừng bài tập (TT) • Giảm nhịp tim > 10 nhịp/phút hoặc giảm HA > 10 mmHg trong lúc tập • Tăng ngoại tâm thu thất hoặc trên thất • Tăng > 10 mmHg HA động mạch phổi trung bình • Tăng hoặc giảm > 6mmHg HATM trung tâm • Xuất mồ hôi, tái xanh hoặc lơ mơ Bài tập giai đoạn nội trú • Chứng cứ cho thấy: BN suy tim tập trong giai đoạn này an toàn • Cải thiện chức năng: triệu chứng, dấu chứng • Các bài tập: Hiếu khí (đạp xe tại chỗ, đi treadmill), bài tập dẻo – Thời gian: 30 phút/ngày, 3-5 ngày/tuần/2-4 tuần – Cường độ: 50 – 70% so với cường độ đỉnh trong đạp xe gắng sức hoặc 2,4 mph trên treadmill Bài tập trong giai đoạn tại nhà • Chứng cứ cho thấy: BN suy tim tập tại nhà cũng an toàn • Cải thiện triệu chứng, HA, CL cuộc sống. • Các bài tập: Hiếu khí (đạp xe tại chỗ, đi bộ), bài tập dẻo – Thời gian: 20 - 60 phút/ngày, 3-7 ngày/tuần/2-6 tháng – Cường độ: 50 – 80% so với cường độ đỉnh trong đạp xe gắng sức hoặc mức tiêu thụ Oxy Bài tập trong giai đoạn ngoại trú • Đa số BN ST được huấn luyện bài tập hiếu khí có giám sát tại giai đoạn ngoại trú tại TT PHCNTM • Cải thiện triệu chứng, HA, NT, CL cuộc sống. • Các bài tập: Hiếu khí (đạp xe tại chỗ, đi bộ), bài tập dẻo, mạnh cơ có kháng lực, bài tập thở, tập với dụng cụ hỗ trợ thất – Thời gian: 20 - 60 phút/ngày, 3-7 ngày/tuần/1-57 tháng – Cường độ: 40 – 90% so với cường độ đỉnh trong đạp xe gắng sức hoặc mức tiêu thụ Oxy Nguyên tắc chung khi huấn luyện bài tập hiếu khí • BN yếu nhiều → khởi đầu bài tập cường độ thấp & tăng dần • BN khỏe hơn → khởi đầu bài tập cường độ cao hơn & tăng nhanh hơn Bài tập mạnh cơ có kháng lực • NC: tập mạnh cơ giúp ích & an toàn cho BN suy tim • NC: tập mạnh cơ + tập hiếu khí trong cùng một buổi tập thì an toàn • NC: cường độ 60% - 80% lực co cơ tối đa thì an toàn Bài tập thở • 5 NC: chứng minh hiệu quả của bài tập thở • 4 trong 5 NC trên: dùng dụng cụ tập mạnh cơ hô hấp – Thời khoảng tập: 15 – 30 phút – Cường độ tập: 15 % - 60 % áp lực qua đường miệng hít vào tối đa • 1 NC: cách thở Yoga tốt cho hiệu quả cấp & mạn Tập thở trên bệnh nhân suy tim PHCNTM trên bệnh nhân sử dụng dụng cụ hỗ trợ thất (T) • PHCNTM trên BN đang sử dụng DCHTT (T): an toàn • Khởi đầu cho BN đi khoảng ngắn → tăng dần cường độ → đi trên treadmill hoặc đạp xe tại chỗ Kết luận • PHCNTM trên bệnh nhân suy tim, tuy có những đặc thù riêng, cũng giống như bệnh nhân khác như NMCT • Lợi ích của PHCNTM trên bệnh nhân suy tim đã được chứng minh qua rất nhiều nghiên cứu • Các chứng cứ PHCNTM rõ nhất ở bệnh nhân suy tim với phân loại NYHA II, III Cảm ơn đã lắng nghe Trả lời câu hỏi PHCN NMCT Dew point temperature • Dew point temperature is defined as the temperature to which the air would have to cool (at constant pressure and constant water vapor content) in order to reach saturation. A state of saturation exists when the air is holding the maximum amount of water vapor possible at the existing temperature and pressure sử dụng các nhóm cơ lớn hoạt động ở mức độ thấp hoặc vừa phải đều đặn, lặp đi lặp lại Bài tập hiếu khí Bài tập hiếu khí & các nghiệm pháp gắng sức Tương quan giữa nhịp tim và V02 Mức ngưỡng: 40 - 50% V02 max ≈ 60% HR max Tối ưu: 55 - 65% V02 max ≈ 70% HR max Kịch trần: 80 - 90% V02 max ≈90% HR max Dựa vào nghiên cứu, nhịp tim tối đa được tính theo công thức: Nhịp tim tối đa (HR max) = 220 – tuổi Nhịp tim tỉ lệ thuận với V02 thực hành lâm sàng, người ta không bao giờ lấy 100 % của HR max làm mục tiêu tập luyện mà sẽ lựa chọn nhịp tim mục tiêu từ 60 % - 90 % max Nhịp tim mục tiêu 60% - 80% NTTĐ Nhịp tim tối đa 220 – tuổi V02 tối đa ≈ Chỉ những trung tâm nghiên cứu lớn mới có khả năng đo V02 trực tiếp Nhịp tim mục tiêu phản ảnh cường độ (intensity) tập luyện Nhịp tim tối đa phản ảnh V02 tối đa Warburton et al. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity 2010 7:39 Sự liên hệ giữa cường độ tập và nguy cơ mắc bệnh mãn tính Sự liên hệ giữa HR và V02 Victor M. Reis Roland et al. Higher Precision of Heart Rate Compared with VO2 to Predict Exercise Intensity in Endurance- Trained Runners Sự liên hệ giữa sự tiêu thụ 02 và cường độ tập Sự khác biệt giữa hoạt động thường ngày & bài tập hiếu khí Hoạt động thường ngày đôi lúc nâng nhịp tim quá cao qua ngưỡng yếm khí (khi qua ngưỡng là chuyển hóa yếm khí) và không đủ để nâng nhịp tim đạt mức cao liên tục trong giới hạn của chuyển hóa hiếu khí → do đó ích lợi lâu dài của hoạt động thường ngày sẽ không bằng bài tập hiếu khí Thời gian Thời gian Hoạt động thường ngày Bài tập hiếu khí Nhịp tim Nhịp tim Chuẩn bị thực hiện nghiệm pháp gắng sức