Tập hướng dẫn của beyondblue dành cho người chăm sóc

ành vi của cha mẹ chúng. Chúng có thể không biết chắc nên nói cho người khác biết như thế nào. Con cái cũng có thể lo lắng về việc liệu chúng cũng sẽ sẽ phát chứng rối loạn hay không. Bản thân chúng có thể không nhận ra điều này, và do đó thấy khó nói về nó. Anh chị em “Quý vị muốn con cái quý vị hợp nhau và quý vị nghĩ làm sao chúng có thể trở nên gần gũi với nhau được? Mỗi đứa chúng chỉ có một anh/em mà thôi, và quý vị muốn chúng chơi với nhau.” Anh chị em của trẻ bị một chứng bệnh tâm thần nào đó, như trầm cảm, có thể lo lắng – “Bệnh này sẽ xảy ra với cả mình nữa không?” Chúng có thể cảm thấy xấu hổ về tình trạng này và khép mình khỏi gia đình và anh chị em của chúng. Chúng có thể lo là chúng sẽ phần nào tác động đến hành vi ở anh/chị/em, và phẫn nộ về sự quan tâm mà anh/chị/em của chúng được dành cho, do có bệnh hay do không vui. Vietnamese 25 Người phối ngẫu “ tôi không có được một cuộc hôn nhân bình thường. Tôi là mẹ của anh ta hơn là vợ của anh ấy. Tôi là người chăm sóc. Có tình cảm, nhưng không có phương diện thể xác trong hôn nhân của chúng tôi, chuyện này chấm dứt chừng ba tháng sau khi chúng tôi lấy nhau.” Chăm sóc một người phối ngẫu bị bệnh tâm thần có thể là một việc rất mệt mỏi. Mối quan hệ có thể trở nên căng thẳng. Những người chăm sóc thường mô tả cảm giác bị mất mát khi sự gần gũi về tình cảm và thể xác thay đổi hay mất đi. Chẳng hạn, sự gần gũi có thể thay đổi do người này có cảm giác tự ti và độ tự tin thấp, hay do các tác dụng phụ của thuốc. Nhiều người chăm sóc nói, họ có cảm giác tiếc nuối và mất mát vì họ không còn có mối quan hệ với người phối ngẫu như họ vốn đã có nữa. Một số người phối ngẫu nghĩ đến việc ra đi khỏi mối quan hệ này. Điều này có thể làm cho người chăm sóc cảm thấy mặc cảm tội lỗi vì đã nghĩ đến chuyện bỏ rơi người phối ngẫu của mình trong giai đoạn khó khăn của người này. Điều quan trọng là quý vị cố tìm kiếm sự giúp đỡ và có thời gian được nghỉ ngơi để cho riêng mình. Cách này sẽ giúp quý vị cảm thấy thoải mái và lùi lại để nhìn nhận mối quan hệ và tình hình này một cách rõ ràng hơn. Dịch vụ tư vấn cho quý vị và/hoặc cho cả hai quý vị cũng có thể giúp quý vị ứng phó được. Bạn bè Bạn bè gánh vác vai trò chăm sóc có thể lo về việc trở thành tham gia quá sâu. Duy trì được tình bạn, đồng thời thúc giục người này hãy yêu cầu được giúp đỡ/điều trị có thể là việc khó khăn. Người này đang không khỏe, nên có thể thấy là quý vị đang gây phiền phức. Bạn bè có thể lo rằng sẽ chọc giận người mà họ chăm sóc, làm cho người này khép mình khỏi mối quan hệ bạn bè và trở thành, thậm chí càng khép mình hơn. Cũng thật khó khăn khi chỉ có một người trong nhóm bạn biết về vấn đề này mà lại không thể chia sẻ điều đó với những người bạn khác. Cố gắng luôn chuyện trò cởi mở với người này. Khuyến khích người này tìm đến biện pháp điều trị và sự hỗ trợ từ bạn bè, người nhà và/hoặc các nhóm giúp đỡ. Mặc dù quý vị có thể cảm thấy đó là một đặc ân khi bạn của quý vị đã cởi mở với quý vị, nhưng điều này lại có thể là điều khó nếu người này trở nên phụ thuộc chủ yếu vào quý vị. Tìm được sự cân bằng hợp lý “Chừng nào tôi còn có thể tránh được, thì tôi không muốn để mặc anh ta quá lâu trong tuần tôi không đi đâu cả.” Vietnamese 26 Một trong những khó khăn lớn cho người chăm sóc và người nhà là cố cân bằng các nhu cầu của người bệnh với các nhu cầu của gia đình. Các mối quan hệ gia đình có thể thay đổi khi quý vị cố giảm sự tác động đến những người khác và duy trì để mọi thứ trong tầm kiểm soát. Đôi khi, do quý vị thích nghi quá nhiều, nên quý vị bắt đầu thấy tình trạng này bình thường. Hành vi cũng như chất lượng cuộc sống của quý vị thường thay đổi do quý vị cố làm cho cuộc sống trở nên dễ dàng hơn cho người này. Nhiều người chăm sóc mô tả tình trạng này giống như “rón rén, gượng nhẹ”. Hãy nhớ là quý vị cũng có các nhu cầu. Đến một lúc nào đó, quý vị có thể phải đặt các nhu cầu này lên trên hết. Đôi khi, quý vị có thể cảm thấy cần làm chủ tình hình – đưa ra những gợi ý về các phương án và thay mặt người này, thực hiện những dàn xếp. Quý vị có thể cần quyết đoán bởi người bị bệnh này có thể chỉ tập trung đến bản thân mình mà thôi và có thể không còn hơi sức để gắn mình với thế giới bên ngoài. Nhiều người chăm sóc nói, điều quan trọng là có được sự giúp đỡ chuyên môn để giúp họ trong vai trò chăm sóc. Cách này có thể giúp làm quý vị vững tâm và trang bị cho quý vị một số chiến lược để ứng phó. “Cách duy nhất tôi có thể có được sự cân bằng hợp lý là nhờ sự hướng dẫn của một tâm lý gia, người đã giúp tôi học được những gì tôi cần phải biết, cũng như khi nào và bằng cách nào để ứng phó với những tình huống khác nhau.” Vietnamese 27 Chăm sóc bản thân quý vị “Tôi muốn được dừng lại không phải cứ lúc nào cũng nghĩ đến điều đó.” Chăm sóc một người bị vấn đề về sức khỏe tâm thần có thể là một việc làm kiệt sức. Nhiều người mô tả vai trò người chăm sóc của họ là “khắc nghiệt”. Nếu người chăm sóc sống cùng với người này, hay tình trạng bệnh là trầm trọng, thì vai trò chăm sóc có thể thậm chí còn vất vả hơn. Người chăm sóc có thể cảm thấy đơn độc, không chỉ trong cộng đồng của họ mà trong cả gia đình và bạn bè của chính họ nữa, bởi mọi người thường không hiểu về chứng trầm cảm/lo âu hay tính chất liên tục, lâu dài của việc chăm sóc mà các chứng bệnh này đòi hỏi. Tùy thuộc vào bệnh tâm thần, người chăm sóc có thể phải ứng phó với những hành vi thái quá,như người này hành động một cách bốc đồng, hoặc có tâm trạng rất trầm buồn hay rất hưng phấn. Các hành vi này có thể thậm chí làm cho người bị bệnh và người chăm sóc bị đơn độc hơn. Điều đặc biệt khó khăn là nếu người mà họ chăm sóc lại không muốn được giúp đỡ. Nếu người này lại có cả vấn đề về sức khỏe thể xác và cả vấn đề về sức khỏe tâm thần, thì việc này có thể là vô cùng khó khăn cho người chăm sóc. Điều quan trọng là tất cả các vấn đề về sức khỏe đều được nhận ra và được điều trị. Hy vọng “Tôi đã mất đến cả mười một năm để lại hy vọng được trở lại đó là cả một tiến trình.” Đối với nhiều người chăm sóc, cảm giác sợ, lo ngại và lo lắng là luôn hiện diện, tồn tại, ngay cả khi họ đang không ở bên cạnh với người mà họ chăm sóc. Họ thường tự hỏi sức khỏe của người này thế nào và liệu người này sẽ có khả năng bình phục được và trở lại được như trước kia hay không. Điều quan trọng là quý vị phải có hy vọng. Vietnamese 28 Vào những ngày khi khó có hy vọng, thì hãy nhớ là trong hầu hết các trường hợp, chứng trầm cảm, lo âu và các vấn đề về sức khỏe tâm thần có liên quan, là có thể điều trị và quản lý được. Có thể là những điều nhỏ nhặt làm cho quý vị có hy vọng, như khi người mà quý vị chăm sóc đi đến cuộc hẹn với bác sĩ, ra khỏi giường hay đi gặp một người bạn. Những việc làm được này đều có thể giúp làm cho quý vị không bỏ cuộc. Hãy ân cần với bản thân mình “Một trong những cách tốt nhất để chăm sóc được một ai khác là trước hết hãy chăm sóc bản thân quý vị.” Nhiều người chăm sóc lo lắng là họ nên làm nhiều hơn nữa cho người mà họ chăm sóc. Họ có thể cảm thấy là một số các vấn đề về sức khỏe tâm thần của người này là do lỗi của họ. Điều quan trọng cần nhớ là, đó không phải là lỗi của quý vị. Quý vị không làm cho người này bệnh, hay gây nên các vấn đề về sức khỏe tâm thần của người này. Đó không phải là lỗi của ai cả. Hãy nhắc nhở bản thân quý vị là mặc dù quý vị có thể không có được tất cả những lời giải đáp, nhưng quý vị đang làm hết khả năng của mình. Quý vị muốn điều tốt đẹp nhất cho người này, ngay cả vào những ngày khi quý vị cảm thấy vô cùng nản lòng. Khi người này cáu giận và bực bội với quý vị, thì hãy nhớ là khi người này có thể nhìn nhận được rõ ràng hơn, người này sẽ biết ơn là quý vị luôn ở bên. Người chăm sóc của người bị bệnh tâm thần thường nói là, điều quan trọng là hãy định ra ranh giới. Việc này có thể khó làm được, nhưng hãy dành thời gian để tập thể dục và thư giãn. Dành thời gian với bạn bè và duy trì các sở thích của quý vị. Hãy chăm sóc bản thân quý vị và cho bản thân quý vị được nghỉ ngơi. Cố chấp nhận mỗi ngày như nó đến với quý vị và hãy ân cần với bản thân mình. Biết được các nhu cầu của quý vị “Một cách nào đó, tôi không được phép căng thẳng hay trầm cảm hay bệnh, bởi điều đó làm anh ta lo lắng ... và rồi quý vị gặp khó khăn do không khỏe hay trầm cảm. Đôi khi, quý vị giả vờ ” Điều quan trọng là hãy hiểu khi nào quý vị cần được giúp đỡ thêm và được hỗ trợ thêm cho bản thân mình. Hãy theo dõi quý vị đang nghĩ những gì và quý vị đang cảm thấy như thế nào. Hãy để ý nếu quý vị đang bị đau đầu nhiều hơn, nếu quý vị đang bị cứng cơ, nếu quý vị đang ngủ không yên hay không tập trung được. Tất cả đều là các dấu hiệu của sự căng thẳng. Đây là một số gợi ý về các cách để chăm sóc bản thân quý vị và nơi để tìm kiếm giúp đỡ: • tìm hiểu về các chuyên viên tư vấn địa phương • sử dụng Chương trình Giúp đỡ Nhân viên (Employee Assistance Program) của quý vị (tư vấn miễn phí) tại chỗ làm của quý vị nếu có • mát-xa • tập thể dục tại hồ bơi hay trung tâm giải trí địa phương của quý vị • đi bộ đều đặn • ngủ đủ • ăn uống tốt. Vietnamese 29 Sự hỗ trợ thích hợp cho quý vị Phần lớn vai trò của quý vị là người chăm sóc, là việc giúp đỡ người có vấn đề về sức khỏe tâm thần – nhưng còn sự hỗ trợ cho quý vị thì sao? Khi đang ứng phó với bệnh tâm thần, nhiều người không muốn cho ai biết. Điều quan trọng là điều này không ngăn trở quý vị có được sự hỗ trợ cho chính bản thân mình. Đừng nghĩ là khi quý vị nói chuyện với ai đó về tình trạng này là quý vị đang phản bội người mà quý vị chăm sóc. Hãy nhớ là, quý vị cần phải khỏe mạnh về thể xác cũng như tâm thần để có thể giúp đỡ được những người khác. Gia đình và bạn bè Một số người chăm sóc nói là họ thích trông cậy vào gia đình và bạn bè để được giúp đỡ hơn. Tuy nhiên, có thể có những thời gian quý vị có thể cũng cần một người độc lập, như một chuyên viên tư vấn, nói chuyện, để chuyện trò với họ - ai đó mà quý vị có thể thực sự nói thật được hết. Việc này là đặc biệt quan trọng nếu quý vị đang bắt đầu cảm thấy phẫn nộ về tình trạng này hay đang nghĩ đến việc rời bỏ một mối quan hệ. Tư vấn, nói chuyện “Là người chăm sóc, tôi cần sự giúp đỡ, không phải là có chuyện gì với chồng tôi cả. Đó chỉ là tôi cần một nơi nào đó để tôi được hỗ trợ.” Một số người chăm sóc đã thấy là việc tư vấn, nói chuyện cá nhân giúp ích được, bởi họ có thể nói mà không bị ngắt lời. Đó là một nơi an toàn để nói về những lo lắng và sự bực bội của họ, mà không cảm thấy là họ sẽ xúc phạm hay làm tổn thương ai đó. Các nhóm hỗ trợ “Thông qua các nhóm hỗ trợ, tôi đã có được một số người bạn tốt nhất và sự hỗ trợ. Họ thật sự hiểu không chỉ những gì mà quý vị đang trải qua khi đó, mà thậm chí khi mọi thứ đã ổn rồi, họ vẫn luôn ở bên với quý vị.” Vietnamese 30 Các nhóm hỗ trợ có thể là hữu ích, bởi quý vị nói chuyện với những người ở vào tình trạng tương tự và biết những gì quý vị đang trải qua. Quý vị có thể tham dự nhóm hỗ trợ chừng nào mà quý vị thấy việc này còn giúp ích được quý vị. Ngay cả nếu quý vị không tham dự nữa, thì quý vị có thể gặp gỡ những người mà quý vị tiếp tục gặp ngoài nhóm này. Hãy ghé đến Trung tâm Y tế Cộng đồng (Community Health Centre), Trung tâm Cộng đồng (Community Centre) hay Nhà Láng giềng (Neighbourhood House) tại địa phương của quý vị để tìm hiểu xem có các nhóm hay các hoạt động hỗ trợ nào gần quý vị hay không. Có nhiều nhóm hỗ trợ khác nhau, trong đó có các nhóm dành riêng cho người chăm sóc. Điều quan trọng là tìm được một nhóm là quý vị cảm thấy thoải mái. Một số người chăm sóc nói là điều quan trọng nhất cần tìm hiểu về một nhóm nào đó là nhóm đó phải lạc quan, tích cực và nhìn về phía trước. Những gì sẽ có tác dụng đối với quý vị Để giúp quý vị quyết định xem loại hỗ trợ nào có tác dụng đối với quý vị, hãy nói chuyện với GP của quý vị về những lựa chọn của quý vị. Một số người chăm sóc thấy các nhóm hỗ trợ rất hữu ích, trong khi những người khác lại thích nói chuyện với một chuyên viên tư vấn hơn. Những người khác lại tìm thấy sự thoải mái trong việc hỗ trợ và tư vấn, nói chuyện về tâm linh. Quý vị cần chọn xem loại nào là tốt nhất đối với quý vị. Các tờ dữ kiện và tài nguyên thông tin của beyondblue đều có thể được yêu cầu hoặc tải xuống miễn phí tại trang mạng www.beyondblue.org.au hoặc bằng cách gọi đường dây thông tin của beyondblue ở số 1300 22 4636. Các tờ dữ kiện sẵn có bằng trên 20 ngôn ngữ, cũng như ở các định dạng là chữ nổi Braille và CD tiếng. Vietnamese 31 Thông tin thêm và sự hỗ trợ beyondblue www.beyondblue.org.au Đường dây thông tin của beyondblue 1300 22 4636 (cước phí bằng một cuộc gọi địa phương) Các thông tin về chứng trầm cảm, lo âu và các chứng rối loạn có liên quan, các biện pháp điều trị hiện có và tới đâu để được giúp đỡ Youthbeyondblue www.youthbeyondblue.com Trang mạng của beyondblue dành cho giới trẻ – thông tin về chứng trầm cảm, lo âu và nơi để tìm kiếm giúp đỡ. Lifeline 13 11 14 Dịch vụ hỗ trợ khi khủng hoảng, thông tin và giới thiệu (cước phí bằng một cuộc gọi địa phương) Suicide Call Back Service 1300 659 467 Dịch vụ hỗ trợ qua điện thoại dành cho những người đang có nguy cơ tự tử, những người chăm sóc những người này và những người chịu tang chế do việc tự tử. MensLine Australia 1300 78 99 78 hoặc www.mensline.org.au Dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp dành cho nam giới có các vấn đề về gia đình và quan hệ (cước phí bằng một cuộc gọi địa phương) Kids Helpline 1800 55 1800 Dịch vụ tư vấn dành cho trẻ em và những người trẻ, tuổi từ năm đến 25 tuổi. Post and Antenatal Depression Association (PANDA) 1300 726 306 Dịch vụ hỗ trợ và giới thiệu dành cho bất kỳ ai đang gặp phải chứng trầm cảm hậu sanh và tiền sanh, kể cả người phối ngẫu và gia đình, họ hàng Relationships Australia 1300 364 277 hoặc www.relationships.org.au Dịch vụ hỗ trợ và tư vấn, nói chuyện về các mối quan hệ CÁC TỔ CHỨC DÀNH CHO NGƯỜI CHĂM SÓC, BAO GỒM: ARAFMI Hiệp hội cho Họ hàng và Bạn bè của Bệnh nhân Tâm thần (Association for Relatives and Friends of the Mentally Ill - ARAFMI) cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau cho những người chăm sóc người bị bệnh tâm thần. Các dịch vụ này bao gồm các nhóm hỗ trợ, các tư liệu thông tin, thư viện, sự hỗ trợ vươn tới qua điện thoại và tại nhà. • New South Wales www.arafmi.org Sydney 02 9332 0700 Các khu vực miền quê của NSW – Số điện thoại miễn phí 1800 655 198 • Tasmania www.arafmitas.org.au Chi Nhánh Phía Bắc và Trụ Sở Chính 03 6331 4486 Chi Nhánh Phía Nam 03 6228 7448 • Queensland www.arafmiqld.org 07 3254 1881 • Victoria www.arafemi.org.au 03 9810 9300 • Western Australia www.arafmi.asn.au 08 9427 7100 Số điện thoại miễn phí của vùng nông thôn 1800 811 747 • Northern Territory www.arafmiaustralia.asn.au/northern- territory.html COPMI www.copmi.net.au Con cái của Bệnh nhân Tâm thần (Children of Parents with a Mental Illness - COPMI) cung cấp các nguồn hỗ trợ cho các nhân viên, cha mẹ và giới trẻ. Vietnamese 32 CARERS AUSTRALIA (HIỆP HỘI NGƯỜI CHĂM SÓC ÚC) www.carersaustralia.com.au Hiệp hội Người chăm sóc Úc (Carers Australia) là một tổ chức phi lợi nhuận, chuyên về việc cải thiện cuộc sống của những người chăm sóc. Hiệp Hội Người Chăm Sóc Úc là một tổ chức về người chăm sóc cấp cao nhất, trên toàn quốc, với tám tổ chức hội viên – Hiệp Hội Người Chăm Sóc tại mỗi tiểu bang và lãnh thổ. Hiệp Hội Người Chăm Sóc Úc làm việc để thúc đẩy vai trò quan trọng của người chăm sóc trong cộng đồng của chúng ta và để giúp họ có các thông tin và tài nguyên tốt hơn. Cùng với các hiệp hội tại mỗi tiểu bang và lãnh thổ, tổ chức này cung cấp các dịch vụ quan trọng như tư vấn, nói chuyện, cố vấn, quảng bá cũng như đào tạo và huấn luyện cho người chăm sóc. Để tìm các thông tin mới nhất về các dịch vụ và sự kiện, hãy tới trang mạng www.carersaustralia.com.au và nhắp chuột vào tiểu bang hay lãnh thổ của quý vị: • Người chăm sóc Bang NSW (Carers NSW) • Người chăm sóc Bang Victoria (Carers Victoria) • Người chăm sóc Bang Queensland (Carers Queensland) • Người chăm sóc Bang Tây Úc (Carers WA) • Người chăm sóc Bang Nam Úc (Carers SA) • Người chăm sóc Tasmania (Carers Tasmania) • Người chăm sóc Lãnh thổ Bắc Úc (Carers NT) • Người chăm sóc Lãnh thổ Thủ đô Úc (Carers ACT) Carer Advisory and Counselling Service (Dịch Vụ Tư Vấn, Nói Chuyện và Cố Vấn cho Người Chăm Sóc) Để có dịch vụ hỗ trợ và tư vấn, nói chuyện cho gia đình người chăm sóc, quý vị có thể liên hệ với Hiệp Hội Người Chăm Sóc của tiểu bang hay lãnh thổ của quý vị ở số 1800 242 636 (miễn phí nếu gọi từ điện thoại cố định) Commonwealth Respite and Carelink Centres Trung tâm Kết nối và Tạm thế Người chăm sóc Liên bang (Commonwealth Respite and Carelink Centres) hỗ trợ những người chăm sóc để tiếp cận được dịch vụ chăm sóc tạm thế hoặc ‘nghỉ ngơi’. Các Trung Tâm này có thể: • cung cấp thông tin và lời khuyên về các lựa chọn về dịch vụ chăm sóc tạm thế • giúp thu xếp dịch vụ chăm sóc tạm thế khẩn cấp hay có kế hoạch trước • mua hoặc trợ cấp dịch vụ chăm sóc tạm thế ngắn hạn hay khẩn cấp nếu cần. Gọi số 1800 052 222 để tìm Trung tâm Kết nối và Tạm thế Người chăm sóc (Respite and Carelink Centres) gần quý vị nhất. Mental Illness Fellowship of Australia 1800 985 944 hoặc www.mifellowshipaustralia.org.au Hội ái hữu Bệnh nhân Tâm thần của Úc (The Mental Illness Fellowship of Australia) là một tổ chức phi chính phủ, hoạt động dựa trên tư cách hội viên, có các chi nhánh tại mỗi tiểu bang và lãnh thổ. Tất cả các phân hội đều cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau cho người chăm sóc người bị bệnh tâm thần, kể cả thông tin, đào tạo (thông qua các chương trình như Wellways), quảng bá và hỗ trợ. Tất cả các hội viên đều có dịch vụ thông tin và hỗ trợ qua điện thoại và một số hội viên cung cấp dịch vụ vươn tới qua điện thoại và các dịch vụ chăm sóc tạm thế cho người chăm sóc. Vietnamese 33 Ghi chú Vietnamese 34 Vietnamese 35 beyondblue đường dây thông tin: 1300 22 4636 www.beyondblue.org.au © Beyond Blue Ltd Để biết thêm thông tin, www.beyondblue.org.au hoặc đường dây thông tin của beyondblue số 1300 22 4636 B L /0 85 7 09 /1 1