Ngân hàng tín dụng - Chương 7: Thị trường độc quyền hoàn toàn

1 CHƯƠNG 7. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN 2 I. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM • Thị trường chỉ có một doanh nghiệp và nhiều người mua. • Sản phẩm của doanh nghiệp không có hàng thay thế tốt. • Có những rào cản ngăn các doanh nghiệp khác gia nhập ngành. 3 1. Các nguyên nhân dẫn đến độc quyền a. Nguyên nhân kinh tế: - Nguồn lực phân bổ không đều giữa các vùng - Giảm phí sản xuất theo quy mô b. Nguyên nhân kỹ thuật: - Độc quyền sở hữu nguồn nguyên liệu - Phát minh, sáng chế c. Nguyên nhân pháp lý 4 Độc quyền tự nhiên P LAC Q Là trường hợp doanh nghiệp độc quyền có đường chi phí trung bình dài hạn giảm trên một khoảng sản lượng rất lớn. 5 2. Đường cầu và doanh thu biên của doanh nghiệp độc quyền P, MR Q TR Q MR D 0 A 0 QM QA QM |ED |=1 TR |ED |>1 |ED |<1 6 Mối quan hệ giữa MR, P và ED MR = dTR dQ d(P.Q) dQ dQ = = = P + dQ.P + dP.Q P.dQ P.dP.Q = P(1 + dQ dP P x Q 1 ) MR = P(1 + ED 1 ) 7 II. PHÂN TÍCH NGẮN HẠN 1. MỤC TIÊU TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN Điều kiện tối đa hóa lợi nhuận: MR = MC (với MC↑) 8 a. Xác định mức sản lượng tối ưu P, chi phí Q MR QE TR TR, TC Q TC QE TP MC D AC ACE PE QM QM TPmax 9 AC MC MR P DD Q QE PE TPmax AC1 PM QM 10 Nhận xét 1- Doanh nghiệp độc quyền là người ấn định giá 2- Tại QE: MR = MC MC > 0 MR > 0 → |ED| > 1 3- Tại QE: MR = MC MR < P P > MC Chỉ số Lerner: L = P - MC P (0 ≤ L < 1) 4- Không có đường cung trong độc quyền 11 Cùng một mức sản lượng có thể được bán với các mức giá khác nhau P, chi phí Q Q1 MC P1 = Q2 P2 MR1 MR2 D2 D1 12 Các mức sản lượng khác nhau có thể được bán với cùng mức giá P, chi phí Q Q1 MC P1 Q2 = P2 MR1 MR2 D2 D1 ●E2 ●E1 13 b. Hệ số định giá • Tại QE: MR = MC • Mặt khác: Suy ra: tại QE ta có MR = P(1 + ED 1 ) P = MC( ED ) ED +1 Chỉ số Lerner: L = - 1 ED 14 c. Phân chia sản lượng trong trường hợp doanh nghiệp độc quyền có nhiều cơ sở • MC1 = MC2 = = MCn = MC = MR (1) • Q1 + Q2 + + Qn = QE (2) 15 MC2 MC1 MCt P Q P Q Pe =MC2 MC1 q2 q1 Qe =q1 +q2 MC MR D 16 2. Các chiến thuật khác của doanh nghiệp độc quyền a. Mục tiêu tối đa hóa doanh thu • TR → max : MR = 0 17 Để đạt mục tiêu này doanh nghiệp sẽ sản xuất mức sản lượng thỏa mãn điều kiện Q → max và P = AC • Căn cứ vào điều kiện trên, mức giá và sản lượng được chọn là P2 và Q2. 1P 2P 1Q 2Q b. Tối đa hóa sản lượng với điều kiện không bị lỗ P, chi phí Q Q1 AC Q2 D1 P1 P2 18 c. Đạt tỷ lệ lợi nhuận định mức trên chi phí trung bình Gọi a là tỷ lệ lợi nhuận định mức trên chi phí trung bình: P = (1 + a) AC Trên đồ thị điểm A (Q1, P1) & B (Q2, P2) thỏa mãn mục tiêu. 2P 1P B A (1 )a AC+ Q1 Q2 P1 P2 P Q AC A B DD 19 d. Bán hàng trên nhiều thị trường Điều kiện bán hàng trên nhiều thị trường: MR1 = MR2 = ... = MRn = MR = MC (1) Q1 + Q2 + ... + Qn = Qe (2) 20 P1 MR1 D1 D2 MR1 MR2 MRT MC Q Q Q P P P Q1 P2 Q2 Qe Bán hàng trên nhiều thị trường MR=MC MR2 21 III. PHÂN TÍCH DÀI HẠN LAC LMC SAC1 SMC1 LMR P DD Q Q1 P1 TPmax AC1 Cân bằng dài hạn của doanh nghiệp độc quyền • Tại điểm cân bằng dài hạn: • LMR = LMC = SMC • SAC = LAC 22 23 IV. THIỆT HẠI XÃ HỘI VÀ ĐIỀU TIẾT ĐỘC QUYỀN 1. Thiệt hại xã hội do độc quyền P, chi phí Q MC PE MR D QE PC QC A B C ∆WL = - (B+C) Thiệt hại xã hội do độc quyền • Giá độc quyền cao hơn giá cạnh tranh. • Sản lượng độc quyền nhỏ hơn sản lượng cạnh tranh. • Giá cao mang lại lợi nhuận vượt trội cho doanh nghiệp độc quyền nhờ chiếm đoạt thặng dư của người tiêu dùng. • Độc quyền gây ra tổn thất vô ích cho xã hội. 24 25 2. Các chính sách của chính phủ đối với độc quyền • Mục đích: - Kéo giá độc quyền giảm xuống cho gần mức cạnh tranh. - Gia tăng sản lượng đến gần mức cạnh tranh. - Điều tiết lợi nhuận độc quyền. - Giảm tổn thất vô ích do độc quyền. 26 a. Quy định giá: Pmax < PE Mức giá lý tưởng cho xã hội là mức: Pmax = PC = MC 27 Điều tiết giá Q P MR DD Qe Pe Pmax=P1 Pc Qc Q1 Q3 Q2 MC P2 A 28 b. Tác động của thuế 1- Thuế theo sản lượng: TCt = TC + Q.t MCt = MC + t ACt = AC + t 29 Thuế theo sản lượng AC MC MR P DD Q Q0 P0 ACt MCt Q1 P1 30 2- Thuế không theo sản lượng AC MC MR P DD Q ACT T TPmax Q0 P0 Tác động của thuế • Thuế theo sản lượng làm tăng giá và giảm sản lượng của doanh nghiệp độc quyền. • Thuế không theo sản lượng không làm ảnh hưởng đến giá và sản lượng mà chỉ làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp độc quyền. 31 32 Điều tiết độc quyền tự nhiên MR P DD Q LAC LMC QE PE QC PC TPmax