Bài giảng Kế toán ngân hàng - Chương 2: Kế toán nghiệp vụ tiền mặt - Lương Huỳnh Anh Thư

17/04/2020 1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI KHOA KẾ TOÁN-TÀI CHÍNH KẾ TOÁN NGÂN HÀNG Giảng viên: ThS. Lương Huỳnh Anh Thư CHƯƠNG 2: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT 17/04/2020 2 MỤC TIÊU CHƯƠNG 3 Hiểu được quy trình nghiệp vụ kế toán chủ yếu liên quan đến thu, chi tiền mặt tại Ngân hàng Hiểu được quy trình nghiệp vụ xử lý thừa, thiếu tiền mặt tại Ngân hang. Ứng dụng các phương pháp kế toán liên quan quy trình nghiệp vụ kế toán tiền mặt tại Ngân hàng NỘI DUNG Khái quát về các nghiệp vụ tiền mặt. Nguyên tắc, báo cáo kế toán áp dụng. Phương pháp kế toán về nghiệp vụ tiền mặt. 17/04/2020 3 KHÁI QUÁT VỀ CÁC NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT Tiền mặt tại Ngân hàng bao gồm: Đồng Việt Nam.1 Tiền ngoại tệ.2 Việc quản lý tiền mặt sẽ được phân chia trách nhiệm: Theo dõi tình hình thu, chi, tồn quỹ tiền mặt; Bảo quản tiền tuyệt đối, đầy đủ và an toàn. KHÁI QUÁT VỀ CÁC NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT 17/04/2020 4 Để quản lý tiền mặt, kế toán phân chia trách nhiệm: Tiền mặt tại đơn vị Tiền đang chuyển KHÁI QUÁT VỀ CÁC NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT Hàng ngày thủ quỹ phải kiểm kê số tiền mặt tồn quỹ thực tế với sổ quỹ tiền mặt và sổ kế toán tiền mặt. Nếu có chênh lệch phải xử lý Tiền mặt tại đơn vị báo sổ Nguyên tắc kế toán và quy định liên quan NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ BÁO CÁO ÁP DỤNG TRONG NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT Báo cáo kế toán áp dụng 17/04/2020 5 Và các qui định chủ yếu sau:  Ghi nhân tiền mặt và tiền đang chuyển;  Chứng từ phải hợp lệ theo qui định;  Tồn quỹ tiền mặt phải khớp đúng;  Tiền mặt phải ánh đúng tiền Việt Nam và ngoại tệ. NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN Khoản mục tiền mặt tại ngân hang ghi nhận theo nguyên tắc giá gốc. NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN Ngân hàng chỉ phản ánh vào tài khoản tiền mặt số tiền mặt bằng đồng Việt Nam, ngoại tệ khi có thực tế thu chi tiền mặt. Đối với tiền mặt đang vận chuyển thì ghi vào tiền mặt đang vận chuyển Qui định thứ nhất: 17/04/2020 6 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN Chứng từ thu, chi tiền mặt phải có đầy đủ chữ ký của người nhận và người giao theo qui định về chứng từ kế toán. Kế toán phải có trách nhiệm ghi nhận liên tục theo trình tự phát sinh các khoản thu, chi tiền mặt, tồn quỹ trên sổ kế toán tiền mặt Qui định thứ hai: NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN Hàng ngày, tổng thu tiền mặt, tổng chi tiền mặt, tồn quỹ trên sổ quỹ tiền mặt phải bằng tổng số phát sinh bên nợ, tổng số phát sinh bên có và dư nợ tài khoản tiền mặt trên sổ kế toán chi tiết tiền mặt. Tồn quỹ TM trên sổ sách phải bằng thực tế. Nếu có chênh lệch phải tìm nguyên nhân và xử lý. Qui định thứ 3: 17/04/2020 7 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN Phản ánh bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ. Đối với ngoại tệ, khi lập báo cáo Ngân hàng quy đổi bằng Việt Nam đồng theo tỷ giá do NHNN công bố, số chênh lệch hạch toán vào tài khoản “Chênh lệch tỷ giá hối đoái”. Qui định thứ tư: BÁO CÁO KẾ TOÁN ÁP DỤNG .Khoản mục tiền mặt được trình bày trên Bảng cân đối kế toán bằng đồng Việt Nam và được thuyết minh trên BCTC chi tiết thành :  Tiền mặt bằng đồng Việt Nam;  Tiền mặt ngoại tệ đã qui đổi ra đồng Việt Nam 17/04/2020 8 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN VỀ NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT Tài khoản sử dụng Phương pháp kế toán nghiệp vụ tiền mặt Gồm tài khoản tiền mặt và các tài khoản liên quan đến thừa, thiếu tiền mặt. TÀI KHOẢN SỬ DỤNG 1 . 1.Tài khoản tiền mặt bằng đồng Việt Nam. 2.Tài khoản tiền mặt Tại Đơn vị. 3. Tài khoản tiền mặt tại Đơn vị hạch toán báo sổ. 4.Tài khoản tiền mặt không đủ tiêu chuẩn lưu thông chờ xử lý. 2 5.Tài khoản tiền mặt tại máy ATM. 6.Tài khoản tiền mặt đang vận chuyển. 7. Tài khoản tiền mặt ngoại tệ. 8.Tài khoản thừa quỹ, tài sản chờ xử lý. 3 9.Tài khoản tham ô, thiếu mất tiền, TS chờ xử lý. 10. Tài khoản các khoản bồi thường của CBCNV 11. Tài khoản các khoản chờ thanh toán khác. 12. Tài khoản thu nhập khác 17/04/2020 9 17 Số tiền mặt chi từ quỹ nghiệp vụ Số tiền mặt thu vào quỹ nghiệp vụ. NỢ TK 101:”Tiền mặt bằng đồng Việt Nam” CÓ Dư nợ: Phản ánh số tiền mặt hiện có tại quỹ nghiệp vụ của Ngân hàng TÀI KHOẢNTIỀN MẶT BẰNG ĐỒNG VN Phương pháp kế toàn tiền mặt Kế toán thu tiền mặt Kế toán ghi nhậnxử lý thừa, thiếu tiền mặt PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN TIỀN MẶT Kế toán chi tiền mặt 17/04/2020 10 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT Kế toán thu tiền mặt chủ yếu từ nguồn tiền mặt do khách hàng nộp vào tài khoản tiền gửi, trả nợ, trả lãi vay ngân hàng, nhận tiền mặt điều chuyển từ Ngân hàng khác hoặc từ tiền gửi tại NHNN. Khi khách hàng nộp tiền sau khi thu đủ tiền mặt, kế toán ghi: Nợ TK thích hợp (tiền mặt tại đơn vị) Có TK thích hợp (tiền gửi khách hàng) PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT 17/04/2020 11 Nợ TK tiền mặt (tiền niêm phong). Có TK các khoản chờ thanh toán. Khi khách hàng nộp túi niên phong PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT Kế toán ghi Nếu có chênh lệch giữa số tiền niêm phong với số tiền thực tế, NH hạch toán hủy bỏ bút toán niêm phong và ghi theo số tiền thực tế. PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT Ngân hàng kiểm đếm, không có chênh lệch:  Kế toán ghi: Nợ TK tiền mặt (Tiền đã kiểm) Có TK tiền mặt ( Tiền niêm phong) Đồng thời ghi có vào tài khoản của khách hàng: Nợ TK các khoản chờ thanh toán khác Có TK thích hợp ( Tiền niêm phong) 17/04/2020 12 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT  Khi khách hàng nhận được tiền mặt điều chuyển từ Ngân hàng khác: Nợ TK tiền mặt tại đơn vị Có TK thích hợp (Chuyển tiền, điều chuyển vốn). PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT  Khi Ngân hàng nhận được tiền mặt từ tiền gửi tại NHNN: Nợ TK tiền mặt tại đơn vị Có TK thích hợp (Tiền gửi tại NHNN) 17/04/2020 13 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT Kế toán hạch toán tiền mặt chủ yếu để: o Chi trả tiền gửi; o Tiền lãi cho người gửi tiền; o Cho vay khách hàng bằng tiền mặt; o Chi trả trong nội bộ; o Điều chuyển tiền mặt đến Ngân hàng khác; o Nộp tiền mặt vào tiền gửi tại NHNN Khi khách hàng có nhu cầu lĩnh tiền mặt, ngân hàng sẽ kiểm tr chứng từ (Séc kèm theo CMND, giấy lĩnh tiền) số dư tài khoản tiền gửi của khách hàng, nếu đủ điều kiện ghi: Nợ TK Tiền gửi khách hang Có TK thích hợp (Tiền mặt tại đơn vị) PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT 17/04/2020 14 Khi ngân hàng cho vay khách hàng bằng tiền mặt Nợ TK nợ trong hạn Có TK tiền mặt tại đơn vị PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT Khi ngân hàng điều chuyển tiền mặt đến Ngân hàng khác: Nợ TK thích hợp (TM đang vận chuyển, điều chuyển vốn) Có TK tiền mặt tại đơn vị PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT 17/04/2020 15 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT Khi tiền mặt đang chuyển đến NHNN Nợ TK Tiền mặt đang vận chuyển Có TK tiền mặt tại đơn vị Khi nhận báo có nội dung tiền mặt đã đến NHNN Nợ TK tiền gửi tại NHNN Có TK tiền mặt đang vận chuyển Khi Ngân hàng nộp tiền mặt vào tiền gửi tại NHNN PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT  Khi ngân hàng bổ sung tiền mặt vào máy ATM: Nợ TK tiền mặt tại máy ATM Có TK tiền mặt tại đơn vị 17/04/2020 16 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA, THIẾU TIỀN MẶT Phương pháp kế toán xử lý thừa tiền mặt • Phương pháp kế toán xử lý thiếu tiền mặt DiagramPHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT Thừa tiền mặt xảy ra khi số tiền mặt tồn quỹ thực tế lớn hơn tồn quỹ ghi trên sổ kế toán tiền mặt 17/04/2020 17 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT Khi phát hiện ra thừa tiền mặt, kế toán sẽ lập biên bản thừa tiền mặt có chữ ký những người có trách nhiệm tham gia đối chiếu (thủ quỹ, kế toán trưởng, Giám đốc): Nợ TK tiền mặt tại đơn vị Số tiền mặt Có TK thừa quỹ, tài sản chờ xử lý thừa PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT Nếu phát hiện nguyên nhân là do khách hàng nộp thừa tiền vào Ngân hàng thì sẽ được trả lại cho khách hàng: Nợ TK Thừa quỹ, tài sản chờ xử lý Có TK thích hợp ( Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng) 17/04/2020 18 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT Khi hội đồng Ngân hàng quyết định chuyển khoản thừa quỹ vào thu nhập ngân hàng do nguyên nhân khách quan, không có khách hang khiếu nại, không rõ nguyên nhân Nợ TK thừa quỹ, tài sản chờ xử lý Có TK thu nhập khác DiagramPHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT Thiếu tiền mặt xảy ra khi số tiền mặt tồn quỹ thực tế nhỏ hơn tồn quỹ ghi trên sổ kế toán tiền mặt 17/04/2020 19 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT Khi phát hiện ra thiếu tiền mặt, kế toán sẽ lập biên bản thiếu tiền mặt có chữ ký những người có trách nhiệm tham gia đối chiếu (thủ quỹ, kế toán trưởng, Giám đốc): Nợ TK tham ô, thiếu.. Số tiền mặt Có TK thừa quỹ, tài sản chờ xử lý thiếu PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT Khách hàng nộp tiền mặt do Ngân hàng đã chi thừa cho khách hàng, kế toán lập phiếu thu hạch toán Nợ TK tiền mặt tại đơn vị Có TK tham ô, thiếu mất tiền, TS chờ xử lý 17/04/2020 20 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT  Nếu Ngân hàng xử lý nhân viên Ngân hàng phải bồi hoàn tiền mặt bị thiếu: Nợ TK CB, NV bồi thường vật chất Có TK tham ô, thiếu mất tiền Sau đó nhân viên Ngân hàng nộp tiền mặt để bồi hoàn hoặc thu từ lương Nợ TK thích hợp (TM, Có TK CB, NV bồi thường vật chất PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT 17/04/2020 21