Bài giảng Quản trị ngân hàng thương mại - Chương 5: Quản trị tài sản của ngân hàng thương mại

12/10/2017 1 ĐẠI HỌC VĂN HIẾN KHOA KINH TẾ Nội dung bài học 5.1. Tổng quan về quản trị tài sản của NHTM 5.2. Các thành phần của tài sản 5.3. Các phương pháp quản trị tài sản 5.3. Quản trị hoạt động tín dụng 5.4. Quản trị hoạt động đầu tư chứng khoán 5.1. Tổng quan về tài sản của NHTM 1. Khái niệm về tài sản có và quản trị tài sản 1.1. Tài sản - Phạm trù kinh tế: Là giá trị tiền tệ của các tài sản mà ngân hàng có quyền sở hữu (bao gồm các quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt) một cách hợp pháp. - Tài sản là kết quả của việc sử dụng vốn của ngân hàng, là những tài sản được hình thành từ các nguồn vốn của ngân hàng trong quá trình hoạt động 5.1. Tổng quan về tài sản của NHTM 1. Khái niệm về tài sản có và quản trị tài sản 1.1. Tài sản Phân loại tài sản của ngân hàng - Căn cứ vào hình thức tồn tại - Căn cứ vào nguồn gốc hình thành - Căn cứ vào vị trí trong bảng tổng kết tài sản 5.1. Tổng quan về tài sản của NHTM 1. Khái niệm về tài sản có và quản trị tài sản 1.2. Quản trị tài sản Là việc quản lý các danh mục sử dụng vốn của ngân hàng nhằm tạo một cơ cấu tài sản thích hợp bao gồm: ngân quỹ, tín dụng, đầu tư và các tài sản khác đảm bảo ngân hàng hoạt động kinh doanh an toàn và có lãi. 5.1. Tổng quan về tài sản của NHTM 2. Các yếu tố tác động đến quản trị tài sản - Các quy định của pháp luật - Mối liên hệ tương hỗ giữa ngân hàng với khách hàng - Lợi nhuận mà ngân hàng đạt được trong kinh doanh và nhu cầu tăng cổ tức của các cổ đông. - Hiệu quả và sự an toàn của ngân hàng 12/10/2017 2 5.1. Tổng quan về tài sản của NHTM 3. Các nguyên tắc quản trị tài sản - Đa dạng hoà các khoản mục tài sản để phân tán rủi ro - Thanh khoản  Khả năng sinh lời - Phải đảm bảo chuyển hoá một cách linh hoạt về mặt giá trị giữa các danh mục tài sản. 5.1. Tổng quan về tài sản của NHTM 4. Mục tiêu của chiến lược quản trị tài sản - Tối đa hoá lợi nhuận - Tối thiểu rủi ro - Đảm bảo nhu cầu thanh khoản và khả năng sinh lời 5.2. Các thành phần của tài sản 1. Ngân quỹ Là khoản tài sản có tính thanh khoản cao mà ngân hàng phải duy trì để đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh, bao gồm: Tiền mặt tại quỹ và tiền gửi tại các TCTD khác. Tính bình quân hiện nay, ngân quỹ chiếm 10% trong tổng tài sản có của các ngân hàng và có xu hướng giảm. 5.2. Các thành phần của tài sản 2. Danh mục đầu tư (Đầu tư chứng khoán) 2.1. Mục đích đầu tư của ngân hàng - Ổn định hoá thu nhập - Bù trừ rủi ro tín dụng trong danh mục cho vay - Cung cấp nguồn thanh khoản dự phòng cho ngân hàng - Giúp cho ngân hàng giảm số thuế phải nộp - Tạo ra sự phòng vệ cho ngân hàng 5.2. Các thành phần của tài sản 2. Danh mục đầu tư (Đầu tư chứng khoán) 2.2. Hình thức đầu tư - Đầu tư trực tiếp Hùn vốn, mua cổ phần, liên doanh liên kết, thành lập công ty trực thuộc - Đầu tư gián tiếp (là hình thức đầu tư chủ yếu) + Chênh lệch giá khi chứng khoán đầu tư tăng giá trên thị trường. + Được hưởng lãi khi chứng khoán này đến hạn thanh toán. 5.2. Các thành phần của tài sản 2. Danh mục đầu tư (Đầu tư chứng khoán) 2.3. Chứng khoán đầu tư 2.3.1. Các công cụ của thị trường tiền tệ Lợi tức thấp, ngày đáo hạn dưới 1 năm, dễ mua bán trên thị trường, mức độ rủi ro thấp - Trái phiếu ngắn hạn của doanh nghiệp - Trái phiếu đô thị - Các hối phiếu, kỳ phiếu thương mại - Tín phiếu kho bạc - Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước - Chứng chỉ tiền gửi 12/10/2017 3 5.2. Các thành phần của tài sản 2. Danh mục đầu tư (Đầu tư chứng khoán) 2.3. Chứng khoán đầu tư 2.3.2. Các công cụ của thị trường vốn Lợi tức cao, ngày đáo hạn trên 1 năm, tính khả mại thấp, có nhiều rủi ro - Trái phiếu Chính phủ - Trái phiếu đô thị - Kỳ phiếu ngân hàng - Trái phiếu dài hạn của doanh nghiệp - Công trái 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng Chiếm 60-70%, mang lại 2/3 tổng thu nhập - Đặc điểm thị trường - Quy mô của ngân hàng - Kinh nghiệm và trình độ quản lý - Lợi nhuận mong đợi của một khoản tín dụng 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng 3.1. Cho vay trực tiếp (Loans) NGÂN HÀNG KHÁCH HÀNG (1) Cấp vốn (2) Thanh toán nợ 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng 3.1. Cho vay trực tiếp (Loans) - Căn cứ vào thời hạn - Căn cứ vào tính chất bảo đảm của khoản vay - Căn cứ vào tính chất sử dụng vốn 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng 3.2. Cho vay gián tiếp 3.2.1. Chiết khấu thương phiếu và chứng từ có giá 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng 3.2. Cho vay gián tiếp 3.2.1. Chiết khấu thương phiếu và chứng từ có giá 12/10/2017 4 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng 3.2. Cho vay gián tiếp 3.2.2. Bao thanh toán (Factoring) 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng 3.2. Cho vay gián tiếp 3.2.3. Cho thuê tài chính (Financial Leasing) 5.2. Các thành phần của tài sản 3. Danh mục tín dụng 3.2. Cho vay gián tiếp 3.2.4. Bảo lãnh ngân hàng (Bank Guarantee)  Thöïc chaát, baûo laõnh ngaân haøng laø tín duïng baèng chöõ kyù. Nhôø chöùng thö baûo laõnh cuûa nhaø ngaân haøng, maø ngöôøi ñöôïc baûo laõnh coù theå kyù keát vaø thöïc hieän caùc hôïp ñoàng kinh teá, thöông maïi, hôïp ñoàng taøi chính moät caùch thuaän lôïi.  Tuy baûo laõnh laø nghieäp vuï tín duïng khoâng xuaát voán, nhöng laïi coù ruûi ro, vì ngaân haøng baûo laõnh buoäc phaûi thöïc hieän cam keát baûo laõnh khi ngöôøi baûo laõnh vì lyù do naøo ñoù ñaõ khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng nghóa vuï cuûa mình, nghóa laø ngaân haøng baûo laõnh phaûi ñöùng ra traû tieàn thay cho ngöôøi ñöôïc baûo laõnh. 5.2. Các thành phần của tài sản 4. Danh mục tài sản khác - Tài sản cố định - Các khoản phải thu - Chi phí chờ phân bổ - Tạm ứng - Phải thu khác 5.3. Các phương pháp quản trị tài sản 1. Phân bổ nguồn vốn một cách hợp lý 1.1. Căn cứ vào thứ tự ưu tiên của các khoản mục tài sản (tính thanh khoản) a) Dự trữ sơ cấp: Bao gồm tiền mặt + TG NH khác; DTBB+DT vượt trội. Tài sản chức năng: Đáp ứng những nhu cầu thanh toán thường xuyên, hàng ngày tại ngân hàng - Tuyến phòng thủ thứ nhất của ngân hàng. b) Döï tröõ thöù caáp (caùc khoaûn döï phoøng): Taøi saûn chöùc naêng- Tuyeán phoøng thuû thöù 2 cuûa NH Nhöõng chöùng khoaùn naøy phaûi thoûa maõn ñoàng thôøi ba ñieàu kieän: + An toaøn: Chöùng khoaùn phaûi chaéc chaén ñöôïc thanh toaùn khi ñeán haïn (traùi phieáu chính phuû, tín phieáu NHNN, traùi phieáu KB) . + Thôøi gian ñaùo haïn ngaén (thôøi haïn ban ñaàu, t/h coøn laïi döôùi moät naêm). + Coù tính thanh khoaûn cao, deã mua baùn, deã chuyeån ñoåi ra tieàn (chieát khaáu, taùi chieát khaáu, baùn treân thò tröôøng) vôiù CP thaáp. DTTC naèm trong khoaûn muïc ñaàu tö. Döï tröõ thöù caáp = Tyû leä döï tröõ  Khoaûn thöù caáp muïc ñaàu tö Hoaëc Döï tröõ = (Tyû leä thanh khoaûn  Möùc huy ñoäng thöù caáp cuûa nguoàn voán thöù i nguoàn voán thöù i) Döï tröõ TC = Tyû leä thanh khoaûn  Toång nguoàn voán huy ñoäng 12/10/2017 5 c) Ñaàu tö: Neáu muïc ñích ñaàu tö vì thanh khoaûn thì ñoù laø döï tröõ thöù caáp nhö ñaõ neâu treân, coøn neáu muïc ñích ñaàu tö vì lôïi töùc thì chính laø caùc traùi phieáu coâng ty, xí nghieäp coù thôøi haïn daøi, lôïi töùc cao. d) Tín duïng e) Taøi saûn coù khaùc. 5.3. Các phương pháp quản trị tài sản 1. Phân bổ nguồn vốn một cách hợp lý 1.2. Căn cứ vào đặc điểm và tính chất của nguồn hình thành tài sản NÔÏ NGAÉN HAÏN TIEÀN GÖÛI LINH HOAÏT TKIEÄM KHOÂNG KYØ HAÏN VAY QUA ÑEÂM VAY MARKET TIEÀN TEÄ. TAØI SAÛN NGAÉN HAÏN TIEÀN MAËT TG TAÏI CAÙC TCHÖÙC TD CHÖÙNG KHOAÙN NG/HAÏN CAÙC KHOAÛN TD NG/HAÏN NÔÏ DAØI HAÏN TIEÀN GÖÛI ÑÒNH KYØ TIEÁT KIEÄM COÙ KYØ HAÏN CDs DAØI HAÏN VAY DHAÏN. VOÁN TÖÏ COÙ. TAØI SAÛN DAØI HAÏN CAÙC KHOAÛN TD DHAÏN. CHÖÙNG KHOÙAN KHO BAÏC DHAÏN GNÔÏ VAØ TRPHIEÁU CTY. 5.3. Các phương pháp quản trị tài sản 1.3. Phương pháp tập trung quỹ TIEÀN GÖÛI COÙ KYøHAÏN VOÁN VAY VOÁN TÖÏ COÙ QUYÕ TAÄP TRUNG DTTC CHO VAY ÑAÀU TÖ TSCÑ TIEÀN GÖÛI KHOÂNG KYØ HAÏN DTSC 5.3. Các phương pháp quản trị tài sản 1.4. Thiết lập các trung tâm TIEÀN GÖÛI COÙ KYøHAÏN VOÁN VAY VOÁN TÖÏ COÙ DTTC ÑAÀU TÖ CHO VAY TSCÑ TIEÀN GÖÛI KHOÂNG KYØ HAÏN DTSC 5.3. Các phương pháp quản trị tài sản 1.5. Phương pháp mô hình lập trình tuyến tính Khoaûn muïc Tyû suaát sinh lôïi (%) Gía trò 1.Döï tröõ sô caáp 2.Döï tröõ thöù caáp 3.Tín duïng 4.Ñaàu tö 5.Taøi saûn khaùc 2 4 8 6 1 X 1 X 2 X 3 X 4 X 5 F(x) = 2X 1 +4X 2 +8X 3 +6X 4 + X 5 -> Max 12/10/2017 6 5.3. Các phương pháp quản trị tài sản 2. Quản trị dự trữ 2.1. Mục đích dự trữ của ngân hàng 2.2. Các hình thức dự trữ của ngân hàng - Dự trự pháp định (bắt buộc), dự trữ thặng dư (vượt mức) - Dự trữ sơ cấp, dự trự thứ cấp - TM , TG TCTD khác và CK có tính thanh khoản cao 2.3. Tài sản dự trữ và nhu cầu dự trữ 5.4. Quản trị danh mục tín dụng 5.4.1. Khái niệm 5.4.2. Mục đích và ý nghĩa của chính sách tín dụng 5.4.3. Nội dung của chính sách tín dụng 5.4.4. Phân tích tín dụng 5.4.5. Hợp đồng tín dụng 5.4.6. Giám sát và theo dõi nợ vay 5.4.7. Phương pháp và quy trình quản lý các khoản vay có vấn đề 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến chính sách đầu tư của ngân hàng a) Tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng: laø tyû suaát lôïi nhuaän maø ngaân haøng mong muoán seõ ñaït ñöôïc töø chöùng khoaùn ñaàu tö khi chuùng ñaùo haïn, bao goàm laõi phaùt sinh töø chöùng khoaùn, khaû naêng coù ñöôïc thu nhaäp hoaëc loã veà voán goác cuûa chöùng khoaùn. Ta xaùc ñònh tyû leä thu nhaäp ñaùo haïn cuaû chöùng khoaùn ñaàu tö (YTM: Yield to maturity C1 C2 Cn+F P = ———— + ————— + ........+ ———— (1+YTM) 1 (1+ YTM) 2 (1+ YTM) n  Trong ñoù:  P: thò giaù hieän haønh cuûa chöùng khoaùn ñaàu tö  Ci: lôïi töùc haøng naêm mang laïi töø chöùng khoaùn  YTM: lôïi suaát ôû thôøi ñieåm ñaùo haïn cuûa traùi phieáu  n: kyø haïn cuoái cuøng cuûa chöùng khoaùn  F: meänh giaù cuûa chöùng khoaùn đđược thanh toán khi đến hạn 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến chính sách đầu tư của ngân hàng a) Tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng: Tyû leä thu nhaäp trong thôøi gian naém giöõ chöùng khoaùn (HPY: holding period yield): laø tyû leä thu nhaäp maø taïi ñoù giaù mua moät chöùng khoaùn baèng giaù trò doøng tieàn maø ngaân haøng nhaän ñöôïc töø chöùng khoaùn cho ñeán luùc chöùng khoaùn ñöôïc baùn. Ví duï: Cũng tín phieáu kho baïc treân ñöôïc baùn ôû cuoái naêm thöù 2 vôùi giaù $ 950 thì coù neân baùn hay khoâng? 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến chính sách đầu tư của ngân hàng b) Khả năng chịu thuế c) Các nhân tố rủi ro: Lãi suất, tín dụng, thanh khoản (chiết khấu, cầm cố, bán trên thị trường), lạm phát, thu hồi chứng khoán trước hạn, kỳ hạn nắm giữ chứng khoán. 12/10/2017 7 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.2. Chính sách đầu tư của ngân hàng _ Neâu roõ muïc tieâu hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa ngaân haøng, thoâng thöôøng laø ñeå caân baèng giöõa tính thanh khoaûn vaø tính sinh lôøi cuûa chöùng khoaùn. Neáu ngaân haøng coù nguoàn voán huy ñoäng oån ñònh thì trong ñaàu tö chöùng khoaùn thöôøng chuù troïng ñeán tính sinh lôøi vaø ngöôïc laïi. _ Xaùc ñònh cô caáu danh muïc chöùng khoaùn theo nhoùm thanh khoaûn vaø nhoùm ñaàu tö taïo thu nhaäp. ( loaïi chöùng khoaùn naøo, tyû troïng laø bao nhieâu?) 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.2. Chính sách đầu tư của ngân hàng _ Xaùc ñònh tyû troïng cuûa khoaûn muïc ñaàu tö chöùng khoaùn trong toång taøi saûn coù cuûa ngaân haøng. _ Xaùc ñònh roõ khaû naêng caàm coá chöùng khoaùn, chieát khaáu hoaëc taùi chieát khaáu khi nhu caàu voán phaùt sinh. _Chaát lưôïng chöùng khoùan hoaëc möùc ruûi ro vôõ nôï NH saún saøng chaáp nhaän _ Mức ñoä ña daïng hoùa nhaèm haïn cheá ruûi ro  Nhaø quaûn trò seõ ñoái chieáu danh muïc ñaàu tư vôùi CS Đầu Tư: Phuø hôïp khoâng? Coù daáu hieäu ñaàu cơ khoâng? 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.3. Chiến lược về kỳ hạn đầu tư a) Chiến lược đầu tư bậc thang (kỳ hạn đều) oån ñònh thanh khoaûn vaø thu nhaäp. 0 5 10 15 20 Nam 1 Nam 2 Nam 3 Nam 4 Nam 5 Von dau tu 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.3. Chiến lược về kỳ hạn đầu tư b) Chiến lược đầu tư chuyển đáo hạn về phía trước (kỳ hạn ngắn) Thanh khoản, tránh tổn thất khi lãi suất tăng 0 10 20 30 40 50 Nam 1 Nam 2 Nam 3 Nam 4 Nam 5 Von dau tu 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.3. Chiến lược về kỳ hạn đầu tư c) Chiến lược đầu tư chuyển đáo hạn về phía sau (kỳ hạn dài) Tăng thu nhập khi lãi suất giảm 0 10 20 30 40 50 Nam 1 Nam 2 Nam 3 Nam 4 Nam 5 Von dau tu 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.3. Chiến lược về kỳ hạn đầu tư d) Kết hợp chuyển đáo hạn về phía trước và chuyển đáo hạn về phía sau (Barbell) Thanh khoản, thu nhập 0 5 10 15 20 25 Nam 1 Nam 2 Nam 3 Nam 4 Nam 5 Nam 6 Von dau tu 12/10/2017 8 5.5. Quản trị danh mục đầu tư 5.5.3. Chiến lược về kỳ hạn đầu tư e) Chiến lược tiếp cận tỷ lệ thu nhập mong đợi Ngaân haøng phaûi lieân tuïc dòch chuyeån kyø haïn cuûa danh muïc chöùng khoaùn ñaàu tö treân cô sôû döï baùo laõi suaát vaø tình hình phaùt trieån kinh teá: Khi döï baùo laõi suaát thò tröôøng coù xu höôùng taêng thì ngaân haøng neân chuyeån dòch danh muïc ñaàu tö veà caùc chöùng khoaùn coù kyø haïn ngaén vaø ngöôïc laïi, dòch chuyeån veà caùc chöùng khoaùn daøi haïn khi döï baùo laõi suaát thò tröôøng coù xu höôùng giaûm. Ưu ñiểm: Tối ña hoùa thu nhập tiềm năng