Lãnh đạo từlâu đã là chủ đềquan tâm của các nhà triết học, và lịch sửhọc, nhưng các
nghiên cứu khoa học thực sựvềlãnh đạo chỉmới bắt đầu từthếkỷ20. Các học giảvà các
nhà nghiên cứu trên thếgiới đã đưa ra hơn 350 định nghĩa khác nhau cho thuật ngữlãnh
đạo, tuy nhiênlãnh đạo vẫn là “một trong những hiện tượng ít được hiểu biết và quan sát
nhất”
Việc định nghĩa lãnh đạo đã là một vấn đềphức tạp và khó hiểu chủyếu bởi vì
lãnh đạo tựnó vốn đã rất phức tạp. Tuy nhiên, cho tới nay bản chất quan trọng của lãnh
đạo đã sáng tỏhơn nhiều, nó được xem nhưlà một sự ảnh hưởng mạnh mẽvà thực sự
trong các tổchức cũng nhưxã hội.
15 trang |
Chia sẻ: Mr Hưng | Lượt xem: 1051 | Lượt tải: 0
Nội dung tài liệu Bản chất của lãnh đạo, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
đón nhận các ý tưởng mới
chứ không phải là tâm hồn bảo thủ phê phán các ý tưởng mới. Những người lãnh đạo
quan tâm đến người khác và tạo dựng các liên kết cá nhân hơn là duy trì khoảng cách về
cảm xúc. Các nhà lãnh đạo lắng nghe và thấu hiểu những gì con người mong muốn và
cần thiết hơn là nói những lời khuyên và mệnh lệnh. Các nhà lãnh đạo sẵn lòng chấp
15 46
16 47
17 48
Khóa 31 tháng 8/2008
Trang 11
nhận trở thành những người không theo khuôn phép, không đồng ý và từ chối khi nó
phục vụ cho những lợi ích lớn hơn, và chấp nhận không theo lề thói với người khác hơn
là cố ép mọi người vào một quan điểm chung. Họ và những người khác vượt ra khỏi các
ranh giới và định kiến, chấp nhận rủi ro, và lỗi lầm để học tập và phát triển. Hơn nữa, các
nhà lãnh đạo thẳng thắn với bản thân và người khác đến mức có thể truyền cảm hứng về
sự tin cậy. Họ đặt các chuẩn mực cao về tinh thàn bằng cách làm những công việc đúng
chứ không phải theo các tiêu chuẩn được thiết lập bởi người khác. Lãnh đạo chấp nhận hạ
thấp cá nhân, bởi các nhà lãnh đạo có thể bị xúc phạm, chấp nhận rủi ro, khởi xướng thay
đổi nói chung sẽ chạm trán với sự chống đối.
Sáng tạo kết quả
Sự khác biệt cũng dễ nhận thấy giữa nhà quản trị và lãnh đạo là họ tạo ra hai kết quả khác
biệt nhau. Các nhà quản trị duy trì một mức độ ổn định, có thể dự đoán trước, và thứ bậc
thông qua một văn hóa hiệu quả. Các nhà quản trị tốt giúp cho tổ chức liên tục đạt được
các kết quả ngắn hạn và đáp ứng các kỳ vọng của các bên hữu quan khác nhau.
Trái lại, lãnh đạo tạo ra sự thay đổi trong một văn hóa có tính chính trực mà giúp cho tổ
chức thịnh vượng trên một đoạn đường dài bằng việc khuyến khích tính cởi mở, trung
thực, các quan hệ tích cực, và hướng vào dài hạn. Lãnh đạo khích lệ lòng can đảm để ra
những quyết định khó khăn và không theo thông lệ mà đôi khi phải hy sinh các kết quả
ngắn hạn. Lãnh đạo nghĩa là đòi hỏi và thách thức tình thế hiện tại, sao cho các chuẩn
mực lỗi thời, không hữu ích và không có trách nhiệm xã hội phải được thay thế để đáp
ứng với các thách thức mới. Lãnh đạo tốt có thể dẫn đến thay đổi cực kỳ giá trị, như sản
phẩm dịch vụ mới, giành khách hàng mới hay bành trướng thị trường. Như vậy mặc dù
quản trị tốt cần thiết để giúp tổ chức đáp ứng các cam kết hiện tại, nhưng lãnh đạo tốt lại
cần thiết để dịch chuyển tổ chức đến tương lai.
4. SỰ TIẾN TRIỂN CỦA LÝ THUYẾT LÃNH ĐẠO
Các lý thuyết lãnh đạo có thể phân thành 6 cách tiếp cận cơ bản được mô tả dưới đây.
Nhiều ý tưởng trong số này vẫn có thể ứng dụng cho các nghiên cứu lãnh đạo ngày nay.
4.1 Các lý thuyết vĩ nhân.
Đây là khởi tổ của quan niệm lãnh đạo. Các nghiên cứu cổ xưa nhất về lãnh đạo chấp
nhận niềm tin rằng các nhà lãnh đạo (luôn là đàn ông) được sinh ra với diện mạo anh
hùng quả cảm và các khả năng tự nhiên về sức mạnh và ảnh hưởng. Trong các tổ chức,
các hoạt động xã hội, tôn giáo, chính phủ và quân đội, lãnh đạo được quan niệm như là
một “Vĩ nhân”. Họ sắp đặt mọi thứ với nhau và ảnh hưởng đến những người khác để họ
phục tùng, và thường dựa trên sức mạnh của việc thừa kế, các phẩm chất và khả năng.
4.2Cách tiếp cận diện mạo.
Cách tiếp cận này cho rằng có những phẩm chất hơn người nằm bên trong những người
lãnh đạo. Các nghiên cứu từ những năm 1920 cố gắng tìm xem các nhà lãnh đạo có các
đặc tính hay diện mạo đặc biệt hay không, chẳng hạn như trí thông minh, chiều cao, nghị
lực, phân biệt họ với những người không lãnh đạo và đã thành công. Thiết nghĩ nếu diện
mạo có thể xác định, thì có thế sẽ dự kiến trước được người lãnh đạo, và thậm chí có thể
huấn luyện. Mặc dù, vẫn chưa rõ ràng trong việc chỉ ra danh mục các đặc tính, diện mạo
luôn bảo đảm cho thành công, song mối quan tâm về các đặc tính lãnh đạo vẫn tiếp tục
cho đến ngày nay.
Khóa 31 tháng 8/2008
Trang 12
4.3 Các tiếp cận hành vi.
Đầu những năm 1950, những thất bại trong việc nhận diện tập hợp các diện mạo chung
đã khiến các nhà nghiên cứu chuyển hướng tăng cường tìm kiếm các hành vi của nhà
lãnh đạo, xem họ đã làm gì hơn là xem họ là ai.18
Một hướng nghiên cứu tập trung vào những gì các nhà lãnh đạo làm việc với công việc,
liên quan đến các hoạt động quản trị, vai trò và trách nhiệm. Các nghiên cứu này đã được
mở rộng để cố xác định cách thức phân biệt các nhà lãnh đạo hữu hiệu với các nhà lãnh
đạo không hữu hiệu trên phương diện hành vi. Các nhà nghiên cứu quan sát cách thức mà
một người lãnh đạo làm với những người phục tùng – chẳng hạn họ độc đoán hay dân
chủ trong cách tiếp cận, và mối tương quan của cách tiếp cận này với các nhà lãnh đạo
hữu hiệu và không hữu hiệu.
4.4Cách tiếp cận Ngẫu nhiên
Một hướng nghiên cứu tiếp theo cách tiếp cận hành vi là xem xét các biến số bối cảnh và
tình huống có thể ảnh hưởng đến hành vi lãnh đạo. Ý tưởng cơ bản của các lý thuyết ngẫu
nhiên là các nhà lãnh đạo có thể phân tích tình thế của họ và điều chỉnh hành vi thích hợp
để cải thiện hiệu lực lãnh đạo. Các biến số tình huống bao gồm các đặc tính của những
người phục tùng, các đặc tính của môi trường làm việc và các nhiệm vụ người phục tùng,
cũng như môi trường bên ngoài. Thuyết ngẫu nhiên, đôi khi được gọi là thuyết tình thế,
nhấn mạnh rằng lãnh đạo không thể hiểu tách bạch với các yếu tố khác của nhóm hay của
tổ chức.
4.5 Các thuyết ảnh hưởng.
Các thuyết này xem xét các quá trình ảnh hưởng giữa lãnh đạo và người phục tùng. Chủ
đề chính của nghiên cứu là người lãnh đạo có uy tín, ám chỉ lãnh đạo không dựa trên
quyền lực chính thức hay cương vị mà đúng hơn là nhờ vào các phẩm chất, nhân cách uy
tín của nhà lãnh đạo. Các lý thuyết về uy tín lãnh đạo cố gắng chỉ ra cách thức hành xử
của nhà lãnh đạo, cách thức phân biệt họ với người khác, và các điều kiện tạo nên lãnh
đạo uy tín. Lĩnh vực liên quan của nghiên cứu là viễn cảnh lãnh đạo. Các nhà lãnh đạo
ảnh hưởng đến con người để thay đổi bằng việc cung cấp một viễn cảnh tương lai đầy
cảm hứng.
4.6Các lý thuyết quan hệ.
Từ cuối những năm 1970 nhiều ý tưởng về lãnh đạo đã tập trung vào khía cạnh hợp lý.
Đó là cách thức các nhà lãnh đạo và người phục tùng tương tác và gây ảnh hưởng lẫn
nhau. Không phải người lãnh đạo điều gì người phục tùng, mà lãnh đạo được xem như
một quá trình liên quan mà gắn bó đầy ý nghĩa giữa tất cả những người tham gia và cho
phép mỗi người đóng góp để đạt được viễn cảnh. Mối liên giữa con người được xem như
khía cạnh quan trọng nhất của hiệu lực lãnh đạo.19
Lý thuyết quan hệ quan trọng nhất là lãnh đạo chuyển hóa. Lãnh đạo chuyển hóa phát
triển những người phục tùng thành các nhà lãnh đạo và dẫn đến thay đổi quan trọng nhờ
18 49
19 50
Khóa 31 tháng 8/2008
Trang 13
nâng các nhà lãnh đạo và người phục tùng lên những mức độ động viên và đạo đức cao
hơn.20
Lý thuyết lãnh đạo đày tớ nghĩa là người lãnh đạo trước hết và trên hết là người phục vụ
người khác chứ không phải là quản lý, kiểm soát người khác. Người lãnh đạo đầy tớ đặt
mong muốn và lợi ích của người khác lên trên mong muốn và lợi ích của chính mình.21
Chủ đề quan hệ quan trọng khác bao gồm các phẩm chất cá nhân mà các nhà lãnh đạo
cần để tạo dựng các quan hệ hữu hiệu như trí tuệ xúc cảm, tư duy lãnh đạo, liêm chính,
các chuẩn mực cao về đạo đức, dũng khí cá nhân. Hơn nữa, các nhà lãnh đạo tạo dựng
quan hệ thông qua động viên, trao quyền, truyền thông lãnh đạo, lãnh đạo nhóm, bao quát
sự đa dạng
4.7 Các lý thuyết lãnh đạo mới phát sinh
Các yếu tố của mỗi cách tiếp cận chúng ta vừa thảo luận vẫn có thể áp dụng đến ngày
nay. Tuy nhiên, với sự quá độ đến mô hình mới như đã nói đến, các ý tưởng mới đang
phát sinh. Hiểu biết về thế giới như “sự hỗn loạn, luôn thay đổi, rủi ro và luôn thách
thức” đang được chuyển thành các quan niệm mới về ý nghĩa của người lãnh đạo. Trên
quan điểm này, thúc đẩy sự thay đổi là khía cạnh quan trọng của cương vị lãnh đạo. Lãnh
đạo sự thay đổi luôn là bộ phận chủ yếu của lãnh đạo, nhưng nhiều học thuyết trước đây
đã ít chú ý đến hành vi thay đổi. Với môi trường không thể dự kiến trước của thế kỷ 21,
sự chú ý đã chuyển sang cách thức mà những nhà lãnh đạo tạo ra sự thay đổi trong những
người phục tùng và tổ chức để đáp ứng và bắt kịp nhịp thay đổi của môi trường. Thích
nghi với một thế giới hỗn độn, các nhà lãnh đạo phấn đấu tạo ra những tổ chức trong đó
mỗi người gắn bó mật thiết vào việc nhận diện và giải quyết các vấn đề nhờ đó tổ chức
phát triển và thay đổi đáp ứng với các thách thức mới. Không phải là quản lý và kiểm
soát người khác, các nhà lãnh đạo làm việc với mọi người để tạo ra một viễn cảnh cùng
được chia sẻ, và định dạng các giá trị văn hóa cần thiết để đạt được viễn cảnh ấy. Cũng
không phải nhờ vào kiểm soát trực tuyến, các nhà lãnh đạo xây dựng toàn bộ tổ chức như
là các cộng đồng mục đích và định hướng được chia sẻ.
4.8 Lãnh đạo một nghệ thuật và khoa học
Chúng ta đã biết rằng khái niệm lãnh đạo đã tiến triển qua rất nhiều các quan niệm khác
nhau và liên tục thay đổi. Thực tiễn ngày nay cho thấy các cách thức cũ không còn tác
dụng nữa, trong khi những cách thức mới chỉ vừa phát sinh.
Có thể có một cuốn sách hay một lớp học nào giúp bạn trở thành nhà lãnh đạo tốt hơn
hay không? Câu trả lời là không. Bởi điều quan trọng cần nhớ là lãnh đạo vừa là một
khoa học vừa là một nghệ thuật. Nó là một nghệ thuật bởi nhiều kỹ năng và phẩm chất
lãnh đạo không thể học được từ một cuốn sách. Lãnh đạo lấy từ thực tế và trải nghiệm,
cũng như khai thác và phát triển cá nhân mãnh liệt. Tuy nhiên, lãnh đạo cũng là một khoa
học, bởi vì ngày càng nhiều các kiến thức và sự thật khách quan mô tả quá trình lãnh đạo
và cách thức sử dụng các kỹ năng lãnh đạo để đạt được mục tiêu tổ chức.
Kiến thức về nghiên cứu lãnh đạo giúp người ta phân tích các tình huống theo nhiều góc
độ khác nhau và học cách lãnh đạo hữu hiệu hơn. Bằng việc khai thác lãnh đạo trong cả
kinh doanh lẫn xã hội chúng ta sẽ nhận được một sự hiểu biết về tầm quan trọng của lãnh
20 51
21 52
Khóa 31 tháng 8/2008
Trang 14
đạo với thành công của một tổ chức, cũng như những khó và thách thức ở cương vị lãnh
đạo. Nghiên cứu lãnh đạo cúng có thể dấn đến sự khám phá các khả năng mà chính bạn
cũng chưa từng biết. Nghiên cứu lãnh đạo cho bạn kỹ năng để bạn có thể áp dụng trong
cuộc sống hàng ngày. Nhiều người chưa từng thử trở thành lãnh đạo bởi vì họ không có
hiểu biết về những gì người lãnh đạo phải làm. Bạn có thể ràn luyện để trở thành lãnh đạo
trên cả phương diện khoa học lẫn nghệ thuật.
Khóa 31 tháng 8/2008
Trang 15
ĐÁNH GÍA TIỀM NĂNG CUAE BẠN
Bạn có thể đánh giá tiềm năng lãnh đạo của chính bản thân mình bởi cách hoàn thành
bảng câu hỏi tự đánh giá của lãnh đạo.
Tiềm năng lãnh đạo của bạn
Các câu hỏi 1-6: Về bạn hiện nay
Câu 7-22 Bạn như thế nào nếu bạn đứng đầu một bộ phận lớn trong một công ty.
Câu trả lời đúng /không để cho biết mục mô tả bạn một cách chính xác hay bạn muốn cố thực hiện mỗi
hành động
Hiện nay
1. Khi bạn có một số công việc hay các bài tập về nhà, bạn có thiết lập các ưu tiên hay tổ chức công
việc để thực hiện đúng hạn không? .
2. Khi có những bất đồng nghiêm trọng, bạn có dừng lại đó và tranh luận đến khi nó được giải quyết
hoàn toàn không?
3. Bạn có thích ngồi trước máy tính hơn là bỏ nhiều thời gian cho mọi người không?........
4. Bạn có lôi kéo người khác trong các hành động hay khi có các tranh luận không?.....
5. Bạn có biết viễn cảnh dài hạn cho nghề nghiệp của mình, gia đình mình và các hoạt động khác?....
6. Khi giải quyết vấn đề bạn có thích phân tích mọi việc, và nhờ một nhóm người thực hiện nó hay
không?.......
Nếu đứng đầu bộ phận
7. Bạn có giúp các thuộc cấp làm rõ các mục tiêu và cách thức đạt được các mục tiêu đó không?.....
8. Bạn có cho mọi người thấy ý nghĩa của sứ mệnh hay mục đích cao hơn không?.....
9. Bạn có làm các công việc xảy ra đúng thời gian không?......
10. Bạn có theo dõi các cơ hội sản phẩm hay dịch vụ mới không?.......
11. Bạn có sử dụng các chính sách và thủ tục như là những chỉ dẫn để giải quyết vấn đề hay
không?....
12. Bạn có thúc đẩy các giá trị và niềm tin độc đáo không?......
13. Bạn có sử dụng các phần thưởng tiền bạc với các thành tích cao từ thuộc cấp không?......
14. Bạn có truyền cảm hứng tin cậy từ mọi người trong tổ chức không?.....
15. Bạn có một mình làm các công việc quan trọng không?.......
16. Bạn có gợi ra các cách thức mới và độc đáo để thực hiện các công việc không?.....
17. Bạn có tin cậy mọi người làm tốt công việc của họ không?.....
18. Bạn có diễn đạt bằng lời các giá trị cao hơn mà bạn và tổ chức theo đuổi không?.....
19. Bạn có thiết lập các thủ tục để giúp bộ phận mình làm việc trôi chảy không?.....
20. Bạn có đặt câu hỏi “tại sao” về mọi thứ để động viên người khác?......
21. Bạn có thiết lập các giới hạn hợp lý cho các tiếp cận mới không?......
22. Bạn có biểu thị sự không khuôn phép xã hội như là một cách để thúc đẩy thay đổi không?......
Tính điểm và giải thích.
Đếm các câu trả lời “có” cho các câu số chẵn và các câu hỏi lẻ. So sánh hai con số này.
Các câu chẵn thể hiện hành vi và hoạt động đặc trưng của lãnh đạo. các nhà lãnh đạo có những cá tính liên
quan đến ý tưởng, giá trị, viễn cảnh, và thay đổi. Họ thường sử dụng cách tiếp cận trực giác để phát triển
các ý tưởng mới mẻ và tìm kiếm các hướng mới cho bộ phận và tổ chức. Các câu lẻ được xem như là các
hoạt động đặc trưng quản trị hơn. Các nhà quản trị đáp ứng các vấn đề tổ chức theo cách vô tính hơn, ra
quyết định hợp lý và làm việc vì sự ổn định và hiểu quả.
Nếu bạn trả lời “có” nhiều hơn ở các câu chẵn bạn có các phẩm chất của nhà lãnh đạo tiềm tàng. Ngược lại
bạn sẽ có phẩm chất quản trị mạnh hơn. Các phẩm chất lãnh đạo có thể phát triển hay cải thiện với nhận
thức và kinh nghiệm.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- leadership_ch1_banchatlanhdao_100324060311_phpapp02_585.pdf