Đề tài Phân loại bệnh thần kinh trung ương

PHÂN LOẠI BỆNH THẦN KINH TW PHÂN LOẠI BỆNH THẦN KINH TW (Hệ thống phân loại quốc tế) 1- Loạn tâm thần a. Tâm thần do tổn thương ở não - Nhiễm khuẩn, nhiễm độc - Tai nạn (chiến tranh, lao động) - Rối loạn chuyển hoá, sinh lý: Nội tiết, thai nghén… b. Loạn trí tuổi già: Tế bào não thoái hoá (bệnh Alzheimer) c. Tâm thần phân liệt: Thường xảy ra ở tuổi trẻ. d. Các trạng thái tâm thần không đặc hiệu khác. Triệu chứng cảm xúc loạn tâm thần: - Sầu uất trầm cảm (TT trầm cảm) - Lạc quan hưng cảm (TT hưng cảm) - Tâm thần hưng- trầm cảm luân phiên 2- Loạn thần kinh - Rối loạn nhân cách - Lệch lạc tình dục - Nghiện rượu quá mức - Nghiện ma tuý - Rối loạn thể chất do tâm lý - Loạn thần kinh đặc biệt: Đái dầm, rối loạn ngủ - Rối loạn thần kinh tạm thời do hoàn cảnh 3- Tâm thần trì độn (thiểu năng tâm thần) TÂM THẦN HƯNG CẢM * TRIỆU CHỨNG ĐIỂN HÌNH 1- Xúc cảm hưng (khoái cảm) - Khí sắc nâng cao: Mắt long lanh, tươi vui một chiều, nói nhanh không logic, tự cảm thấy luôn có sức lực dồi dào. - Lạc quan bao trùm: nhìn mọi sự kiện màu hồng… 2- Hoang tưởng - Các dạng hoang tưởng: phát minh cải cách, ghen tuông, yêu đương, tố cáo kiện tụng, xuất thân cao sang, bệnh tật, bị hại… - Giải thích các sự kiện chủ quan, định kiến, phiến diện - Bác bỏ mọi giải thích trái hoang tưởng (tranh luận bất tận) - Không tự nhận bị bệnh tâm thần. Bảng 2-LTT/dh 3- Các loại ảo giác: Ảo thị, ảo thanh, ảo khứu, ảo vị, ảo xúc giác, ảo phức hợp... * CHẨN ĐOÁN Chủ yếu bằng đối thoại, phỏng vấn: - Với người nhà: Tìm hiểu bệnh sử và tiến triển - Với người bệnh: Phỏng vấn độc lập để phát hiện, khẳng định. * QUẢN LÝ Trong bệnh viện tâm thần. Hưởng chế độ miễn phí. * ĐIỀU TRỊ 1- Giải pháp dùng thuốc (hóa trị liệu) 2- Giải pháp tâm lý cư xử 3- Lao động phục hồi Ghi chú: Không cúng bái cầu lành. * THUỐC ĐIỀU TRỊ TÂM THẦN HƯNG CẢM Phân loại: Theo cấu trúc hoá học 1- Dẫn chất phenothiazin 2- Dẫn chất thioxanthen 3- Dẫn chất butyrophenone 4- Dẫn chất benzamid và thuốc cấu trúc khác 5- Lithi carbonat A. Dẫn chất phenothiazin Cấu trúc chung: 109 8 7 6 5 4 3 2 1 R2 R1 N S Phân nhóm: Theo cấu trúc nhóm thế R1 (1). R1 là mạch thẳng 3 C, amin III ở cuối mạch: Thuốc: Clopromazin, Triflupromazin ... (2). R1 là dẫn chất piperazin: Thuốc: Fluphenazin, Perphenazin, Trifluoperazin... Bảng 3-TT hưng/dh (3). R1 là dẫn chất piperidin: Kiểu: (a) : Piperacetazin (b) : Thioridazin, Mesoridazin N NY X R N NY X N X Y R2 = -F > -COCH3 > -S-CH3 > -CN > -Cl > -H Đặc điểm tác dụng: - Khi R2 = H : Trội về tác dụng kháng histamin - R2  H: Trội về tác dụng liệt thần. Lý tính chung: - Hầu hết dùng dạng muối với acid vô cơ, hữu cơ. - Dạng muối hydroclorid (B. HCl); dễ tan / nước. Bột màu trắng; dễ biến màu / ánh sáng, không khí; vị đắng nhẹ. - Kích ứng da và niêm mạc. Hoá tính: - Tính khử: Gặp các chất oxy hoá mạnh như H2SO4, HNO3 (đặc), bị oxy hoá nhanh, cho sản phẩm phân huỷ có màu xanh, hồng. - Tính base: Do chứa nhóm amin III. + Dung dịch cho kết tủa với thuốc thử chung alcaloid: Với dung dịch Iod cho tủa màu nâu. Với dung dịch acid silicotungstic cho tủa màu trắng v.v... + Dễ tan trong dung dịch acid vô cơ loãng (tạo muối). Các phương pháp vật lý định tính: - Phổ IR hoặc Sắc ký lớp mỏng, so với chất chuẩn. - Xác định: Nhiệt độ chảy, góc quay cực riêng… Định lượng: Cấu trúc B. HA 1- Acid-base/ acid acetic khan; HClO4 0,1 M; đo thế. (phần B) 2- Acid-base / ethanol 96%; NaOH 0,1 M; đo thế. (B. HCl) 3- Phương pháp hóa lý: Phổ UV; HPLC Tác dụng: Giảm dẫn truyền TKTW. - Liệt thần: Cải thiện triệu chứng tâm thần hưng cảm. - An thần, gây ngủ (nhẹ); kháng histamin (nhẹ). Cấu trúc R1 liên quan tác dụng: R1 = mạch thẳng: trội về an thần R1 = dẫn chất piperazin, piperidin: trội hơn về liệt thần. Bảng 4 -D/c phenothiazin/dh Tác dụng KMM: - Phản ứng ngoại tháp, biểu hiện: + Run tay kiểu parkinson (liệt rung) + Vận động cơ vân tự động (vẹo cổ, máy cơ, làm xấu…) + Bồn chồn, đứng ngồi không yên - Tạo giấc ngủ lơ mơ; Hạ HA, rung tâm thất. - Khô miệng, bí đái, giảm thị lực (đối kháng cholinergic). Chỉ định: Tâm thần hưng cảm (điều trị triệu chứng). Chú ý: Giảm dần liều, theo tiến triển bệnh và mức độ tác dụng phụ. Chống chỉ định: Parkinson; đang dùng thuốc ức chế TKTW. Bảo quản: Tránh ánh sáng; tránh tiếp xúc với da và niêm mạc. Quản lý theo chế độ thuốc hướng thần. Bảng 3.1. Thuốc d/c phenothiazin chống tâm thần hưng cảm Đường dùng Liều dùng (NL) _R1 = Mạch thẳng Clopromazine Uống, IM, truyền 25-100 mg/lần Levomepromazine Uống, tiêm 25-50 mg/24 h Triflupromazine Uống 60-150 mg/24 h R1 = Dẫn chất piperazin Fluphenazine IM, d. da 2,5-10 mg/24 h Perphenazine Uống, IM, IV 4 mg/lần Prochlorperazine Uống 12,5 mg/lần Thioproperazine Uống 5-40 mg/24 h Trifluoperazine Uống, IM 2-5 mg/lần R1 = Dẫn chất piperidin Mesoridazine Uống, IM 50 mg/lần Thioridazine Uống 50-300 mg/24 h Piperacetazine Không sử dụng cho người CLOPROMAZIN HYDROCLORID Biệt dược: Aminazin Công thức: C17H19ClN2S .HCl Ptl: 355,3 Bảng 5-d/c phenothiazin/dh Clopromazin-tiếp TKH: 2-Cloro 10- (3-dimethylaminopropyl) phenothiazin hydroclorid Điều chế: Qua các giai đoạn: (xem HD I) - Chế tạo nhân 2-clorophenothiazin . HCl CH2 CH2 7 2 110 N S CH2 CH3 CH3 N Cl - Chế tạo mạch thẳng dimethylaminopropyl - Gắn nhân mạch thẳng; Tạo muối hydroclorid. Tính chất: Bột màu trắng, vị đắng kèm kích ứng niêm mạc miệng Bị biến màu khi phơi trần ngoài không khí, ánh sáng Dễ tan trong nước; khó tan trong nhiều dung môi hữu cơ Hoá tính, định tính, định lượng: Như nói ở phần chung. Tác dụng: Liệt thần; gây ngủ và chống dị ứng nhẹ. Hấp thu tốt ở đường tiêu hoá; khi cần dung dịch tiêm pha sẵn. Chỉ định: Tâm thần hưng cảm (chủ yếu). Dị ứng, co giật nhẹ (thứ yếu) NL: Uống: 25-50 mg/lần  2-3 lần/24 h; Cấp: Tiêm IM 25-50 mg /lần/ 24 h; Dạng bào chế: Viên 10; 25; 50; 100 và 200 mg; Siro 10; 25 và 100 mg/5 ml; Ống tiêm 25 mg/ml. Chú ý : Luôn theo dõi tiến triển bệnh và mức độ tác dụng phụ để điều chỉnh liều dùng giảm dần, phù hợp cho từng bệnh nhân. Bảo quản: Tránh ánh sáng. Quản lý theo chế độ thuốc hướng thần. * Chế phẩm tương tự: Clopromazin embonate THIORIDAZIN HYDROCLORID Công thức: (R1 là d/c piperidin) C21H26N2S2 .HCl Ptl: 407,0 Tên khoa học: 10-[2-(1-methyl 2-piperidinyl)ethyl] 2-methylthio- -10H-phenothiazin hydroclorid Tính chất: Bột màu trắng ánh vàng, vị đắng. F  160o C. Bị biến màu khi tiếp xúc với không khí, ánh sáng. Dễ tan trong nước, ethanol; khó tan trong dung môi hữu cơ. Định tính: Phản ứng hoá học, phổ IR hoặc SKLM (phần chung). Bảng 6 -D/c phenothiazin/dh Thioridazin-tiếp N S 10 1 2 7 N . HCl CH2 CH2 H3C SCH3 Định lượng: Bằng các phương pháp chung. Tác dụng: Liệt thần. Chỉ định: Tâm thần hưng cảm. + Người lớn, uống: 25-100 mg/lần  2-3 lần/24 h + Trẻ em < 12 tuổi, uống tối đa 3 mg/kg/24 h. Dạng bào chế: Viên bao tan trong ruột 10; 25; 50 và 100 mg. Chú ý: Theo dõi hiệu quả và tác dụng phụ để điều chỉnh liều dùng. Tác dụng phụ: Như nói ở phần chung Bảo quản: Tránh ánh sáng. Quản lý theo chế độ thuốc hướng thần. LEVOMEPROMAZINE MALEATE Biệt dược: Levazin; Tisersin Công thức: C19H24N2OS .C4H4O4 Ptl: 444,5 Tên KH: N S OMe CH2CHCH2 Me N(Me)2 1 2 45 9 108 . HC HC COOH COOH 3-(2-Methoxyphenothiazin-10-yl)-2-methylpropyldimethylamine maleate Tính chất: Bột kết tinh màu trắng-vàng nhạt; biến màu/ánh sáng, không khí. Tan ít trong nước, ethanol. Tác dụng: Liệt thần, kháng histamin, giảm đau. Sinh khả dụng uống khoảng 50%. t1/2 16-78 h. Chỉ định: - Loạn tâm thần hỗn hợp: NL, uống 25-50 mg/24 h; chia 2 lần, liều cao hơn vào buổi tối. TE > 10 tuổi, uống 12,5-25 mg/24 h. - Đau (sau giảm đau nặng), nôn, buồn nôn: NL, uống 12,5-50 mg/8 h. Dạng bào chế: Viên 12,5 và 25 mg. Tác dụng KMM: Tương tự clopromazin hydroclorid. Levomepromazine hay gây hạ HA thế đứng. Trẻ em nhạy cảm với hoạt tính hạ HA và an thần. Bảo quản: Tránh ánh sáng. * Thuốc tiêm pha từ levomepromazine hydrochloride. NL, tiêm IM, IV liều như uống. Truyền dưới da liên tục 25-200 mg/24 h, pha trong NaCl 0,9%. Tiền mê: Tiêm IM như liều uống. Bảng 7 – TT hưng/dh B. Dẫn chất thioxanthen Cấu trúc chung: Đặc điểm cấu trúc: - So với nhân phenothiazin : N đã thay bằng C - Nhân nối R1 ở C9 qua dây   đồng phân cis và trans. - R1: + Mạch 3 C, nhóm amin III ở cuối mạch. + Dẫn chất piperazin : Bảng 3.2. Danh mục thuốc d/c thioxanhen chống TT hưng cảm 9 5 8 7 6 4 3 2 1 10 S R1 R2 . . . . N NCH2CH Z Tên chất R1 R2 Liều dùng Cloprothixene =CH-CH2CH2-N(CH3)2 -Cl 15-50 mg/lần Thiothixene -SO2- N(CH3)2 ≥ 2 mg/lần Flupentixol (decanoate) -CF3 3-9 mg/lần Zuclopenthixol Tương tự flupentixol -Cl 20-30 mg/24 h Hoá tính: Tính base do amin III / nhóm thế R1 Nhân thioxanthen không bền với tác nhân oxy hoá ( phenothiazin). CH2CH CH2 CH3N N CH2CH CH2 N N( )2 CH2OH Định lượng: Áp dụng các phương pháp như với d/c phenothizin. Chỉ định: Tâm thần hưng cảm. Tác dụng, tác dụng phụ: Tương tự chất phenothiazin. Bảo quản: Tránh ánh sáng. Thuốc hướng thần. CLOPROTHIXEN HYDROCLORID Công thức: C18H18ClNS .HCl Ptl: 352,3 Bảng 8 -TT hưng/dh Tên KH: 2-Cloro N,N-dimethylthioxanthen- 9- -propylamin hydroclorid Tính chất: Bột kết tinh màu trắng đục, mùi nhẹ, vị đắng. Biến màu khi tiếp xúc lâu với không khí, ánh sáng. Dễ tan / nước; tan / ethanol; khó tan / cloroform, ether… Định tính: CH3 CH CH2 CH2 CH3 N Cl S 10 1 27 . HCl 9 + Phản ứng màu: 20 mg chất thử/2 ml HNO3 đặc  màu đỏ sáng. Thêm 5 ml nước; soi dưới đèn UV 365: huỳnh quang xanh lục. + Dung dịch cho phản ứng của ion Cl-. + Phổ IR hoặc SKLM, so với chất chuẩn. Định lượng: Acid-base/ethanol 96%; NaOH 0,1 M; đo thế. Tác dụng, chỉ định, tác dụng phụ: Tương tự clopromazin. HCl Khác clopromazin: Ngoại tháp yếu hơn, ít gây ngủ; kháng histamin thấp. Liều dùng: NL, uống: 15-50 mg/lần x 3-4 lần/24 h. Tối đa 600 mg/24 h Trẻ em 6-12 tuổi, uống 1/2 liều người lớn. Dạng bào chế: Viên 10 và 25 mg. Bảo quản: Tránh ánh sáng; thuốc hướng thần. Tự đọc: 1. ZUCLOPENTHIXOL HYDROCLORID Công thức: C22H25ClN2OS S N NCH CH2CH2 CH2CH2OH Cl . HCl2 Ptl : 473,9 (Mart. p. 730) Tên KH: (Z)-2-4-[3-(2-Chlorothioxanthene-9-ylidene)propyl] piperazin-1- -ylethanol dihydrochloride Tính chất: Bột màu trắng. Dễ tan trong nước; khó tan trong dung môi hữu cơ. Định tính: Hấp thụ UV: MAX 230 và 268 nm (ethanol 96%). Phổ IR hoặc sắc ký, so với chất chuẩn. Phản ứng ion Cl-. Định lượng: Acid-base/ethanol 96%; NaOH 0,1 M; đo thế. Tác dụng: Thuốc d/c thioxanthen, tác dụng liệt thần ( clopromazin .HCl). Uống dễ hấp thu; t1/2  1 ngày. Chỉ định: Các dạng tâm thần hưng cảm, kích động, bồn chồn. Người lớn: uống, tiêm IM liều đầu 20-30 mg base/24 h; chia 2 lần. Duy trì: 20-50 mg/24 h. (11,8 mg zuclopenthixol .HCl  10 mg zuclopenthixol base). Dạng bào chế: Viên 25 mg; thuốc tiêm. Bảng 9-LTT/dh Zuclopenthixol-tiếp Tác dụng KMM: Tương tự clopromazin .HCl. Không dùng thuốc cho bệnh nhân trạng thái lãnh đạm, thờ ơ. Bảo quản: Tránh ánh sáng. * Zuclopenthixol tác dụng kéo dài: Ester của zuclopenthixol với acid. - Zuclopenthixol acetat: Chất lỏng dầu. Không tan trong nước; tan trong dầu thực vật. Cách dùng: Tiêm IM sâu 50-150 mg/lần/2-3 ngày. - Zuclopenthixol decanoat: Chất lỏng dầu. Không tan trong nước; tan trong dầu thực vật. Cách dùng: Tiêm IM sâu 100-500 mg/lần/1-4 tuần. 2. Thiothixen .HCl ; Flupentixol decanoate (D/c thioxanthen) C. Dẫn chất buterophenone CH2 CH2 ZY C O * Công thức chung: Y và Z là các nhóm thế. So sánh tác dụng với thuốc d/c phenothiazin: + Liệt thần: Haloperidol > d/c phenothiazin. + Chống nôn: Ưu thế hơn dẫn chất phenothiazin + Ngoại tháp thường xuyên hơn; + Gây ngủ: nhẹ hơn phenothiazin Thuốc dùng phổ biến và ổn định: Haloperidol. Bảng 3.3. Thuốc d/c buterophenone chống TT hưng cảm Tên thuốc Đường dùng Liều dùng (NL) Benperidol Uống, tiêm 0,25-1,5 mg/24 h Droperidol Tiêm IM, IV Chống nôn: 2,5 mg/lần Haloperidol Uống, tiêm IM 5-100 mg/24 h Pipamperone Uống 20-360 mg/24 h Trifluperidol Đang dùng thử HALOPERIDOL Công thức: C21H23ClFNO2 Ptl: 375,9 Tên KH: 4-[4-(p-Clorophenyl) 4-hydroxypiperidino] 4-fluorobuterophenon Bảng 10-TT hưng/dh Haloperidol-tiếp Tính chất: Bột kết tinh màu trắng, không mùi; biến màu do ánh sáng. Khó tan / nước, thêm acid lactic tăng độ tan; khó tan / HCl. Định tính: Hấp thụ UV: MAX ở 245 nm (0,002%/HCl) CH2CH2 CH2 ClC O NF OH - Chất thử/ethanol; thêm dinitrobenzen + KOH: Màu tím chuyển đỏ. - Phổ IR hoặc SKLM, so với haloperidol chuẩn. Định lượng: Acid-base / acid acetic khan; HClO4 0,1 M; đo thế. Chỉ định: Tâm thần hưng. Đặc điểm: Hiệu lực cao. Cắt hoang tưởng nhanh và nhẹ nhàng. NL, uống 5-100 mg/lần  2 lần/24 h. TE, uống: 25-50 g/kg/24 h. Dạng bào chế: Viên 0,5; 1; 1,5; 2;5; 10 và 20 mg; Thuốc tiêm 5 mg/ml. Bảo quản: Tránh ánh sáng; thuốc hướng thần. D. Thuốc trị tâm thần hưng cấu trúc khác Bảng 3.4. Thuốc chống TT hưng cảm khác Tên chất Công thức Chỉ định Liều dùng Loxapine (succinat) - Tâm thần hưng (Cơ chế chưa rõ) Uống: 10 mg x 2 lần/24 h. N N N O CH3 Cl Tối đa: 250 mg/24 h Clozapine - Tâm thần hưng không đặc hiệu Uống :25- 200 mg/24 h; chia nhiều lần Olanzapine - Tâm thần hưng. Uống: 10-20 mg/24 h. Điều chỉnh liều thích hợp. Risperidone (Bd: RISPERDAL ) Uống : 1-3 mg/lần x 2 lần/24 h . N N N N CH3 H Cl CH3 H . N N N N S CH3 NCH2CH2 H CH3 N N N O O F Phân loại: - D/c dibenzoxazepine: Loxapine (hydroclorid, succinate...) - D/c benzodiazepine: Olanzapine - D/c dibenzodiazepine: Clozapine ......... Bảng 11-TT hưng cảm/dh Chỉ định: Dấu hiệu rối loạn tâm thần hưng cảm không ổn định. Phối hợp, thay thế thuốc đặc hiệu khi cần. LOXAPINE SUCCINATE Biệt dược: Loxapac; Loxitan Công thức: (D/c dibenzoxazepin) C18H18ClN3O .C4H4O4 Ptl: 445,9 Cl O N N CH3 N COOH COOH . H2C H2C Tên KH: 2-Cloro -11-(4-methylpiperazin-1-yl) dibenz[b,f][1,4] oxazepin succinat (1:1) Tính chất: Bột kết tinh màu trắng; tan trong nước và ethanol. Tác dụng: Liệt thần không điển hình. Cơ chế tác dụng chưa xác định chắc chắn. Hấp thu tốt khi uống; kéo dài tác dụng khoảng 12 h. Chỉ định: Tâm thần phân liệt + tâm thần hưng không ổn định. NL, uống 10-25 mg/lần  2 lần/24 h; tối đa 250 mg/24 h. Cấp: Tiêm bắp 12,5-50 mg/4-6 h. Giảm liều cho người cao tuổi. Dạng bào chế: Viên 10 và 25 mg; ống tiêm 25 mg/ml. Tác dụng KMM:  dẫn chất phenothiazin; mức độ thấp hơn. Thuốc làm hạ thấp ngưỡng co cơ. Thận trọng: Động kinh, thiểu năng tim; phụ nữ mang thai và trẻ em. Hạ huyết áp (cấp cứu bằng nor-adrenalin hoặc angiotensin). Bảo quản: Tránh ánh sáng; quản lý theo chế độ thuốc hướng thần. Tự đọc: RISPERIDONE Biệt dược: Risperdal Công thức: Xem bảng. C23H27FN4O2 ptl: 410,5 Tính chất: Bột màu trắng. Dễ tan trong methanol, acid hydrcloric. Tác dụng: Đối kháng dopamin D2 và serotonin (5-HT2) gây ức chế dẫn truyền thần kinh trung ương. Thuốc chống tâm thần hưng cảm không điển hình. Dược động học: Hấp thụ tốt khi uống; thức ăn không ảnh hưởng hấp thu. Chuyển hóa nhiều trong gan thành chất 9-hydroxy risperidon hoạt tính. t1/2 20-24 h. Bảng 12-LTT/dh Risperidone-tiếp Chỉ định, cách dùng và liều dùng: Tâm thần hưng cảm . Uống thuốc ở giai đoạn duy trì, thay thuốc đặc hiệu. Người lớn, uống 2-6 mg/24 h, chia 2 lần. Dạng bào chế: Viên 1; 2; 3 và 4 mg. Tác dụng không mong muốn: Lo âu, triệu chứng ngoại tháp nhẹ, chóng mặt, táo bón, buồn nôn, khó tiêu, viêm mũi và nhịp tim nhanh. Bảo quản: Tránh ánh sáng. Thuốc hướng thần. E. Dẫn chất benzamid (amid của acid benzoic) Công thức chung: Tác dụng: Phong bế thụ thể dopaminic (D2, D3, D4) TKTW. Tác dụng 2 cực (bipolar): Liều cao chống hưng cảm; liều thấp chống trầm cảm. Chỉ định chung: Tâm thần phân liệt; rối loạn hành vi. Bồn chồn, lo lắng (an thần); chóng mặt. Bảng 3.5. Thuốc d/c benzamid chống rối loạn tâm thần OCH3 CONH R1 SO2R2 R3R4 Tên chất t1/2 (h) Liều dùng (NL) Amisulpride 12 - Cấp: uống 0,4-0,8 g/24 h - Thể ẩn: uống 50-300 mg/24 h Sulpiride 6-9 Uống: 0,2-0,4 g/lần; 2 lần/24 h. Sultopride .HCl Uống, tiêm IM: 0,4-0,8 g/24 h Tiapride .HCl 3,8 Uống: 0,3-0,4 g/24 h Veralipride Uống: 0,1 g/24 h; đợt 20 ngày Thuốc dùng phổ biến: Sulpiride. SULPIRIDE Công thức: C15H23N3O4S Ptl : 341,4 OCH3 CONH SO2 CH2 N H2N C2H5 Tên KH: N-(1-Ethylpyrrolidin-2-ylmethyl)-2-methoxy-5-sulphamoylbenzamide Bảng 13-TT hưng/dh Sulpiride-tiếp Tính chất: Bột kết tinh màu trắng. Khó tan trong nước, methanol; tan vừa trong ethanol; tan trong acid và kiềm loãng. Tác dụng: Tác dụng 2 cực. Đối kháng chọn lọc thụ thể dopaminic (D2, D3, D4) TKTW. Hấp thu tốt ở đường tiêu hóa; t1/2 (HT) 6-9 h; Thuốc thâm nhập nhau thai và sữa mẹ. Chỉ định: Tâm thần phân liệt; lo lắng, căng thẳng. NL, uống 0,2-0,4 g/lần  2 lần/24 h; Có thể tăng dần liều tới tối đa 2,4 g/24 h; chia 2 lần. Tiêm IM 0,2-0,8 g/24 h. TE > 14 tuổi, người già, uống 3-5 mg/kg/24 h. Tác dụng KMM: Qúa liều: Kích thích qúa mức, rối loạn ngủ; hạ HA Ngoại tháp: mức trung bình so với thuốc d/c phenothiazin. Chống CĐ, thận trọng: Phụ nữ mang thai, kỳ cho bú. Người biểu cảm bất thường (gây nặng thêm). Bảo quản: Tránh ẩm, ánh sáng. LITHI CARBONAT Công thức: Li2CO3 ptl : 73,89 Chế tạo: 2 LiCl + Na2CO3  Li2CO3 + 2 NaCl Tính chất: Bột màu trắng. Tan trong acid; khó tan trong nước, ethanol. Tác dụng: Vào cơ thể phân bố trong mọi tổ chức (tương tự Na+); Li+ làm chậm dẫn truyền TKTW (≠ Na+). Lithi carbonat coi là thuốc 2 cực (bipolar); tác dụng cả hai pha hưng và trầm cảm. Cơ chế chưa rõ. Nồng độ Li+ trong não bằng 1/2 trong huyết tương. Thải trừ nhanh, nhưng tái hấp thu ở thận  tăng nguy cơ ngộ độc. Nồng độ điều trị: 0,7-1,3 mmol/1 lít HT; Nồng độ ngộ độc: 1,5-2 mmol/lít HT. Nồng độ điều trị sát với nồng độ ngộ độc + tái hấp thu: khó sử dụng. Chỉ định: Tâm thần hưng cảm, hưng-trầm cảm luân phiên. Liều dùng: NL, uống: Điều trị: 450-675 mg/lần  2 lần/24 h. Phòng: 450 mg/lần  2 lần/24 h. Thường xuyên xác định nồng độ Li+/máu trong điều trị; Duy trì nồng độ Li+ / máu khoảng 0,4-1,0 mmol/lít. Dạng bào chế: Viên nén hoặc nang 200; 250; 300 và 400 mg. Triệu chứng ngộ độc: Buồn nôn, nôn, tiêu chảy; vận động khó khăn, mệt mỏi... Giải độc: Truyền dung dịch NaCl 0,9% thúc thải nhanh Li+. Bảo quản: Thuốc hướng thần.