Tích hợp giáo dục sức khỏe vị thành niên vào các chủ đề Sinh học 8

5) Tìm hiểu về cách sơ cứu, xử lí một số tai nạn thương tích thường gặp: Vì sao nói gãy xương liên quan đến lứa tuổi? Để bảo vệ xương, khi tham gia giao thông cần chú ý những điểm gì? Khi gặp người bị tai nạn gãy xương, có nên nắn lại chỗ xương gãy không? Vì sao? * Hoạt động thực hành: Sử dụng câu hỏi trong hệ thống câu hỏi kiểm tra, đánh giá ở bước 4 để yêu cầu HS thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi khắc sâu kiến thức và viết báo cáo. * Hoạt động tìm tòi, mở rộng: Tìm hiểu thêm về một số bệnh liên quan đến hệ cơ xương, khớp, nguyên nhân và cách phòng tránh. Xây dựng một kế hoạch tuyên truyền về an toàn giao thông để phòng tránh các tai nạn thương tích liên quan đến hệ vận động. Thông qua chủ đề về hệ vận động, HS có thể vận dụng các kiến thức để giải thích một số hiện tượng trong thực tế như: tại sao người già và trẻ em có nguy cơ gãy xương cao hơn?...; áp dụng để xây dựng một chế độ ăn và rèn luyện hợp lí để hệ vận động phát triển khỏe mạnh; biết cách sơ cứu và băng bó cho người bị gãy xương, xử lí tình huống chuột rút trong vận động. - Bước 4. Thiết kế bộ công cụ kiểm tra, đánh giá cho từng chủ đề Xây dựng bộ câu hỏi, các bài tập kiểm tra, đánh giá một cách có hệ thống thông qua mục tiêu cần đạt của chủ đề theo các mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao. Bộ câu hỏi kiểm tra, đánh giá có thể xây dựng bằng bộ câu hỏi tự luận, câu hỏi trắc nghiệm khách quan hoặc các bài tập thực hành,... Ví dụ: nếu kiểm tra bằng câu hỏi có thể sử dụng các câu như sau: 1) Phân biệt các loại khớp. Bệnh đau nhức xương khớp là hiện tượng thoái hóa xương khớp, thường gặp ở người già. Tuy nhiên, hiện nay bệnh đang gặp nhiều ở người trẻ. Nguyên nhân dẫn đến bệnh là gì? Để phòng chống bệnh, người trẻ cần có chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt như thế nào? 2) Ở tuổi thiếu niên, đặc biệt ở tuổi dậy thì, xương phát triển rất nhanh. Để xương phát triển tốt nhất cần có những lưu ý gì? 3) Hãy kể tên một số bệnh về cơ xương và nguyên nhân gây bệnh về cơ xương thường gặp. Để hệ cơ xương phát triển khỏe mạnh, cần lưu ý những điều gì? 4) Trình bày cách sơ cứu, băng bó cho người bị gãy xương cánh tay, xương đùi. Những lưu ý trong quá trình sơ cấp cứu người bị gãy xương là gì? Nội dung giáo dục SKVTN Mạch nội dung kiến thức chủ đề Một số bệnh thường gặp và nguyên nhân xuất hiện ở hệ vận động: Còi xương, loãng xương, giãn cơ, giãn dây chằng, mỏi cơ, khô dịch khớp (đau khớp), vẹo cột sống Chế độ dinh dưỡng và luyện tập để hệ vận động phát triển tốt nhất: bổ sung chất dinh dưỡng chứa nhiều prôtêin, canxi, vitamin D; tập thể dục đều đặn và đúng cách Xử lí một số thương tích liên quan đến hệ vận động: Gãy xương tay, chân; chuột rút 1) Bộ xương người - Thành phần chính của bộ xương - Các loại khớp xương x x x 2) Cấu tạo và tính chất của xương - Cấu tạo của xương - Sự to ra và dài ra của xương - Tính chất của xương x x x 3) Cấu tạo và tính chất của cơ - Cấu tạo của cơ - Tính chất của cơ - Hoạt động của cơ x x x 4) Tiến hóa của hệ vận động. Vệ sinh hệ vận động - Tiến hóa của hệ vận động - Vệ sinh hệ vận động x x 5) Thực hành sơ cứu một số tai nạn thương tích liên quan đến hệ vận động thường gặp - Sơ cứu băng bó gãy xương - Xử lí chuột rút và cách phòng tránh x x VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 219-224 224 Từ kết quả đánh giá, GV sẽ xác định được mức độ tiếp thu và vận dụng kiến thức của HS, từ đó điều chỉnh nội dung chủ đề cho phù hợp với cách tổ chức học tập và kết quả của từng HS. 3. Kết luận Việc xây dựng chủ đề tích hợp giáo dục SKVTN trong dạy học Sinh học 8 giúp tổ chức, sắp xếp lại nội dung kiến thức đã bị phân nhỏ trong các tiết dạy, bài học thành mảng kiến thức có ý nghĩa và có mối liên hệ với các mảng kiến thức khác trong cùng một môn học mà HS có thể vận dụng xem xét một số vấn đề trong bối cảnh thực gắn với cuộc sống, nhờ đó mà học tập trở nên có ý nghĩa với chủ thể và hình thành động cơ, hứng thú cho HS trong việc giải quyết vấn đề. Do vậy, rất cần những nghiên cứu đánh giá cụ thể các khía cạnh của dạy học theo chủ đề để GV được thuận tiện trong quá trình triển khai và đạt mục tiêu giáo dục. Hi vọng, quy trình và ví dụ minh họa mà chúng tôi đưa ra sẽ giúp cho GV thực hiện tốt Công văn số 5555/BGDĐT- GDTrH của Bộ GD-ĐT về việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; trong đó có yêu cầu xây dựng chủ đề dạy học. Tài liệu tham khảo [1] Nguyễn Kỳ Loan (2016). Giáo dục môi trường trong dạy học Sinh học 6 ở trường trung học cơ sở. Luận án tiến sĩ Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. [2] Lê Đình Trung - Nguyễn Thị Minh Nguyệt (2017). Tổ chức dạy học theo tiếp cận chủ đề phần Cơ thể người và vệ sinh ở trường trung học cơ sở. Tạp chí Giáo dục, số 417, tr 48-50. [3] Hoàng Phê (chủ biên, 2008). Từ điển Tiếng Việt. NXB Đà Nẵng. [4] Ngô Thị Ngọc Mai - Trần Trung Ninh (2014). Phát triển năng lực khoa học cho học sinh từ việc nâng cao năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên và sinh viên sư phạm Hóa học. Kỉ yếu Hội thảo quốc gia về Nâng cao năng lực đào tạo giáo viên dạy tích hợp môn Khoa học tự nhiên ở trường đại học sư phạm, tr 102-108. [5] Nguyễn Phương Chi - Nguyễn Thị Hồng Phương (2017). Quy trình xây dựng và tổ chức dạy học tích hợp theo chủ đề Toán học - Hóa học - Sinh học ở trường trung học phổ thông. Tạp chí Giáo dục, số 398, tr 53-57. [6] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2017). Chương trình giáo dục phổ thông - Chương trình tổng thể. [7] Phạm Minh Diệu (2016). Vận dụng quy trình bài học theo mô hình trường học mới ở Việt Nam (VNEN) vào việc thiết kế quy trình bài học ở đại học theo định hướng phát triển năng lực cho sinh viên. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt tháng 3, tr 168-169; 175. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ... (Tiếp theo trang 193) trong các buổi sinh hoạt ngoại khóa. Các SV khác trao đổi và rút ra bài học cho bản thân. Tuy nhiên, các nhà toán học rất ít đề cập về quá trình họ đã phát minh ra các thành tựu của mình như thế nào mà chỉ đưa ra kết quả sau khi đã hoàn chỉnh. Trong cuốn “Tâm lí học của sự phát minh sáng tạo trong lĩnh vực toán học”, Jacques Hadamard đã trình bày con đường dẫn tới những phát minh toán học với các dẫn chứng cụ thể, sinh động. Thông qua các hoạt động ngoại khóa, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về vai trò của toán học trong đời sống, các bài toán gắn với thực tiễn, hiểu thêm về lịch sử Toán học,... Các kiến thức cơ sở này sẽ giúp SV sư phạm biết hướng dẫn học sinh tiếp cận năng lực giải quyết các vấn đề, mô hình hóa toán học, phát triển tư duy, rèn kĩ năng giao tiếp toán học,... trong quá trình giảng dạy sau này. Bên cạnh đó, các hoạt động ngoại khóa giúp SV củng cố kiến thức đã học, nâng cao hiệu quả học tập cũng như tích cực tham gia các hoạt động khác. Ngoài ra, còn giúp SV phát triển được các kĩ năng mềm khác như: làm việc nhóm, thuyết trình, lãnh đạo và kĩ năng xử lí tình huống. 3. Kết luận Các biện pháp đã đề xuất ở trên có mối liên hệ mật thiết với nhau. GV cần thực hiện các biện pháp thường xuyên, liên tục tùy vào từng nội dung cụ thể để đạt được hiệu quả cao trong giảng dạy TCC. Tuy nhiên, cần kết hợp linh hoạt với các phương pháp dạy học khác, cũng như bổ sung hoặc điều chỉnh các biện pháp cho phù hợp với thực tiễn và trình độ của SV nhằm nâng cao hiệu quả dạy học TCC. Tài liệu tham khảo [1] David Tall (2002). Advanced mathematical thinking. Kluwer Academic Publishers. [2] Nguyễn Văn Giám - Mai Quý Năm - Nguyễn Hữu Quang - Nguyễn Sum - Ngô Sĩ Tùng (1998). Toán cao cấp (tập 1). Đại số tuyến tính. NXB Giáo dục (Chi nhánh Đà Nẵng). [3] Hoàng Xuân Sính (2003). Đại số đại cương. NXB Giáo dục. [4] Nguyễn Hữu Việt Hưng (1999). Đại số đại cương. NXB Giáo dục. [5] Nguyễn Hữu Việt Hưng (2001). Đại số tuyến tính. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. [6] Nguyễn Bá Kim (2006). Phương pháp dạy học môn Toán. NXB Đại học Sư phạm. [7] Lê Văn Hồng - Lê Ngọc Lan - Nguyễn Văn Thàng (2001). Tâm lí học lứa tuổi và tâm lí học sư phạm. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.