Yếu tố ảnh hưởng đến chi tiêu cho giáo dục tại 5 thành phố lớn

nh độ học vấn của chủ hộ và gia đình có nhận trợ cấp giáo dục hay không tương tự như các thông tin đã nêu ở Mục Thông tin về đối tượng khảo sát. Bảng 3: Thống kê mô tả các biến trong mô hình Nguồn: Điều tra mức sống dân cư 2016. Chú thích: Biến liên tục thể hiện giá trị trung bình và độ lệch chuẩn trong ngoặc kép, biến rời rạc thể hiện tỉ lệ phần trăm của từng mức độ. 3.3.2. Kết quả ước lượng mô hình nghiên cứu Theo kết quả xử lý hàm hồi quy kiểm duyệt được cho trong Bảng 4 cho thấy có tổng cộng 6 biến tác động đến chi tiêu cho giáo dục của người dân ở 5 thành phố lớn là: thu nhập bình quân, trình độ học vấn, trợ cấp giáo dục, số người đi học, tuổi chủ hộ, tỉnh. Kết quả ước lượng dấu của hệ số thu nhập bình quân là dương và phù hợp với kì vọng ban đầu với mức ý nghĩa là 1%, khi thu nhập của hộ gia đình tăng lên thì mức chi cho giáo dục cũng tăng lên. Yếu tố này cũng đã được sử dụng trong các nghiên cứu trước đây, nghiên cứu đầu tiên được thực hiện bởi Glewwe và Patrinos (1999) sử dụng dữ liệu khảo sát hộ gia đình trong giai đoạn 1992-1993 đã phát hiện ra rằng khi thu nhập của các hộ gia đình tăng lên, khả năng chi tiêu cho giáo dục sẽ tăng lên. Trình độ học vấn của chủ hộ ảnh hưởng đến mức chi cho giáo dục, các hệ số ước lượng dương, đúng theo dự đoán ban đầu với mức ý nghĩa 1% cho thấy nếu chủ hộ có trình độ cao đẳng, đại học hoặc trên đại học thì chi tiêu cho giáo dục nhiều hơn. Điều này cho thấy khi chủ hộ có trình độ càng cao thì việc đầu tư cho giáo dục sẽ được quan tâm, chú trọng nhiều hơn. Biến trợ cấp giáo dục cũng ảnh hưởng đến việc chi cho giáo dục, những hộ gia đình không có trợ cấp sẽ chi cho giáo dục nhiều hơn. Số người đi học trong gia đình cũng ảnh hưởng lớn đến 1463 INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2020 ICYREB 2020 Biến quan sát Thành phố Hà Nội Hải Phòng Đà Nẵng Hồ Chí Minh Cần Thơ Số hộ gia đình 411 122 122 343 138 Thu nhập bình quân đầu người (tháng/triệu đồng) 4351.36 (2914) 3894.75 (2443.13) 4585.65 (3705.01) 5111.17 (2926.17) 3142.82 (2339.08) Số người đi học 0.95 (0.97) 0.86 (0.85) 1.07 (1.03) 0.85 (0.91) 0.87 (0.84) Tuổi chủ hộ (năm) 54.75 (13.1) 54.46 (13.12) 54.49 (12.9) 52.12 (14.83) 51.74 (13.96) Trình độ học vấn (%) Không có 6.67 5.98 11.67 14.41 28.15 Tiểu học 19.01 17.39 25 25.53 38.52 Trung học cơ sở hoặc 55.56 68.48 50.83 42.94 22.96 Cao đẳng, đại học 18.77 8.15 12.5 17.12 10.37 Trợ cấp giáo dục (%) Có 24.09 27.57 23.77 26.24 31.88 Không 75.91 72.43 76.23 73.76 68.12 việc chi tiêu, gia đình càng nhiều người đi học thì chi càng nhiều. Với mức ý nghĩa 1% điều này hoàn toàn đúng với phỏng đoán ban đầu. Bảng 4: Kết quả ước lượng mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến chi tiêu cho giáo dục Nguồn: Tác giả tính toán từ Điều tra mức sống dân cư, 2016. Chú thích: *, ** và *** lần lượt biểu diễn các mức ý nghĩa 10%, 5% và 1% Biến tuổi chủ hộ cho thấy có ý nghĩa thống kê và hệ số mang giá trị dương, ngược lại biến tuổi chủ hộ bình phương hệ số mang dấu âm. Theo đó, tuổi chủ hộ càng cao thì mức chi cho giáo dục càng nhiều trong điều kiện các yếu tố khác không đổi. Tuy nhiên, mức chi này sẽ tăng đến mức cực đại, sau đó sẽ giảm xuống. Điều này có thể được giải thích là khi chủ hộ còn trẻ, trong gia đình có nhiều thành viên trong độ tuổi đến trường nên nhu cầu chi cho giáo dục nhiều hơn, và khi tuổi chủ hộ càng cao thì họ càng nhận thức được tầm quan trọng của đầu tư cho giáo dục. Tuy nhiên việc chi cho giáo dục chỉ tăng đến độ tuổi nhất định vì đến thời điểm số thành viên trong độ tuổi đến trường sẽ ít đi hoặc không có nên nhu cầu chi cho giáo dục sẽ giảm. Cuối cùng khi so sánh việc chi cho giáo dục giữa các tỉnh kết quả là so với tỉnh Cần Thơ việc chi cho giáo dục của các tỉnh Đà Nẵng, Hải Phòng, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh đều cao hơn Cần Thơ. Nguyên nhân có thể do chi phí ở Cần Thơ rẻ hơn, mặt khác chi tiêu của người dân Cần Thơ dành cho các cấp học cũng ít hơn so với các tỉnh khác chẳng hạn như việc chi cho học thêm ở Cần Thơ cũng chiếm tỷ lệ thấp nhất và chỉ cấp tiểu học, trung học có chi cho học thêm, còn đại học chi rất ít, các cấp khác thì không có. Các khoản chi cho giáo dục của Cần Thơ chủ yếu tập trung cho các khoản bắt buộc như chi cho học phí, đồng phục, sách giáo khoa, dụng cụ học tập. 1464 INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2020 ICYREB 2020 Biến số Hệ số hồi quy Sai số chuẩn Hằng số -30580.04*** -4639.48 Thu nhập bình quân 0.75*** -0.12 Trình độ học vấn Tiểu học 1160.24 -1266.51 Trung học cơ sở hoặc 2689.64** -1211.84 Cao đẳng, đại học 3808.44*** -1429.45 Trợ cấp giáo dục Không 3360.02*** -786.07 Số người đi học 13050.4*** -447.33 Tuổi chủ hộ Tuổi (năm) 374.55** -169.35 Tuổi bình phương -3.1** -1.53 Tỉnh (mặc định: Cần Đà Nẵng 3384.76** -1430.96 Hải Phòng 3644.64*** -1320.11 Hà Nội 2106.27* -1176.44 Tp Hồ Chí Minh 2641.99** -1193.31 Log(scale) 9.18*** -0.03 4. Kết luận Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù dữ liệu nghiên cứu ở các thành phố lớn nhưng trình độ học vấn của chủ hộ chưa cao. Đa số chủ hộ có trình độ tốt nghiệp trung học cơ sở và tốt nghiệp trung học phổ thông. Tỷ lệ chủ hộ tốt nghiệp cao đẳng, đại học và trên đại học còn thấp ( dưới 20%, thậm chí ở Cần Thơ là 10,37%). Chính vì vậy mà mức chi cho giáo dục ở các thành phố nhìn chung vẫn chưa nhiều, theo thống kê người dân Đà Nẵng chi nhiều nhất cho giáo dục khoảng 15.000.000 đồng/ năm và người dân Cần Thơ chi ít nhất cho giáo dục. Về việc phân bổ chi tiêu cho các cấp học thì ở 5 thành phố mức chi cho giáo dục đại học là nhiều nhất. Điều này có thể thấy rằng giáo dục nghề nghiệp cho thanh niên, phát triển giáo dục kỹ thuật – nghề nghiệp là vấn đề được người dân quan tâm. Các nhà hoạch định cần nghiên cứu mở rộng quy mô và đa dạng hóa giáo dục đại học, mở rộng thêm các hình thức đào tạo liên kết nhằm phát triển giáo dục theo hướng toàn cầu hóa, luôn cập nhật được xu hướng giáo dục của thế giới từ đó áp dụng vào Việt Nam để đi trước, đón đầu và đào tạo được nguồn nhân lực xã hội đang cần và sẽ cần. Một kết quả khác cũng khá thú vị là vấn đề học thêm, chủ yếu ở bậc tiểu học và trung học cơ sở người dân ở 5 thành phố chi nhiều cho học thêm, còn các cấp khác không phát sinh chi hoặc chi nhưng ít. Điều này cho thấy cấp tiểu học và trung học cơ sở vẫn là những cấp học còn gây áp lực nhiều đối với phụ huynh, học sinh. Vì vậy các nhà giáo dục học cũng cần nghiên cứu để đưa ra các giải pháp “ giảm tải ”, xây dựng được chương trình học phù hợp hơn nữa với các em học sinh, đặc biệt học sinh bậc tiểu học. Ngoài ra kết quả nghiên cứu của mô hình Tobit cho thấy rằng học vấn của chủ hộ càng cao thì càng tăng chi tiêu cho giáo dục, xu hướng này giống với thu nhập bình quân và số người đi học. Thu nhập bình quân càng cao hay số người đi học càng nhiều thì việc chi cho giáo dục sẽ càng tăng lên. Do đó, cần có chính sách cụ thể để đa dạng hóa thu nhập cho người dân đặc biệt người dân khu vực nông thôn góp phần cải thiện nguồn thu. Việc có hay không có trợ cấp cũng ảnh hưởng, không có trợ cấp sẽ chi nhiều hơn. Biến tuổi chủ hộ cũng ảnh hưởng đến việc chi tiêu cho giáo dục, tuổi chủ hộ càng cao thì mức chi cho giáo dục càng tăng tuy nhiên chỉ tăng đến độ tuổi nhất định rồi chi giảm xuống. Mô hình Tobit cũng cho thấy các tỉnh khác nhau thì chi cho giáo dục cũng khác nhau và so với thành phố Cần Thơ thì Hải Phòng, Hà Nội, Đà Nằng, Thành phố Hồ Chí Minh đều chi nhiều hơn. Như vậy chủ hộ có vai trò quyết định trong việc chi cho giáo dục , tuy nhiên trong nghiên cứu cho thấy chủ hộ đa số là người lớn tuổi (trung bình trên 50) do đó cần có các lớp tập huấn, đào tạo nâng cao nhận thức để từ đó nâng cao ý thức của họ về việc đầu tư cho giáo dục con em trong gia đình. TÀI LIỆU THAM KHẢO Deaton, A.S., Ruiz-Castillo, J. and Thomas, D., (1989), ‘The influence of household com- position on household expenditure patterns: theory and Spanish evidence’, Journal of political economy, 97(1), pp.179-200. Dang, H.A, (2007), ‘The determinants and impact of private tutoring classes in Vietnam’. Economics of Education Review, 26(6), 683-698. 1465 INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2020 ICYREB 2020 Huy, V. Q. (2012). Determinants of educational expenditure in Vietnam. International Jour- nal of Applied Economics, 9(1), 59-72. Kleiber, C. and Zeileis, A., (2008), ‘Applied econometrics with R’, Springer Science & Business Media. Tran, T. A., Tran T. Q., and Nguyen T. H. (2020), ‘The role of education in the livelihood of households in the Northwest region, Vietnam’, Educational Research for Policy and Prac- tice 19, no. 1: 63-88. Woolridge,J., M, (2009), ‘Introductory Econometrics: A Modern Approach’, 5th edition, Hardcover, South Western Educational Publishing, chap 17.2. Dũng K.T, và Thông L.P, (2014), ‘Các yếu tố ảnh hưởng đến chi tiêu cho giáo dục cho người dân ở đồng bằng sông Cửu Long’, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, số 31, 81-90. Sơn T.T, (2012), ‘Các nhân tố ảnh hưởng đến chi tiêu của hộ gia đình cho giáo dục: nghiên cứu ở vùng Đông Nam Bộ’. Kataoka S., Lê A. V., Sandhya K., Keiko I., ‘Vốn Nhân lực Việt Nam: Thành tựu Giáo dục và Thách thức trong Tương lai’, Ngân hàng thế giới (2020) Thủ tướng Chính phủ (2012), Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 về phê duyệt “Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020” Tổng cụ thống kê (2015), Quyết định số 1095/QĐ-TCTK ngày 18/11/2015 về việc tiến hành khảo sát mức sống dân cư năm 2016. Tổng cục thống kê (2020), Số liệu giáo dục. Truy xuất từ https://www.gso.gov.vn/giao- duc/. Tổng cụ thống kê (2016), Kết quả Khảo sát mức sống dân cư Việt Nam năm 2016. Nhà xuất bản thống kê 1466 INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2020 ICYREB 2020