Giáo trình Tài chính doanh nghiệp 2 - Nghề: Kế toán doanh nghiệp

loại sản phẩm Gọi q : Là sản lượng tiêu thụ trong kỳ qo : Là sản lượng hoà vốn F : Tổng chi phí cố định v : Chi phí biến đổi đơn vị sản phẩm s : Giá bán đơn vị sản phẩm Doanh thu = qo x s (1) Chi phí = F + q x v (2) Điểm hoà vốn là điểm mà tại đó doanh thu = chi phí đã bỏ ra Từ (1) và (2) àDOANH THU = CP qo x s = F + q x v qo x (s - v) = F qo = F s - v Kết luận: Nếu q > qo à doanh nghiệp có lãi Nếu q = qo à doanh nghiệp hoà vốn Nếu q < qo à doanh nghiệp lỗ 2.3. Cách xác định doanh thu hoà vốn nếu doanh nghiệp sản xuấtkd nhiều loại sản phẩm Gọi S : Tổng doanh thu F : Tổng chi phí cố định V : Tổng chi phí biến đổi So : Doanh thu hoà vốn Từ công thức qo = F s - v doanh thu hoà vốn So = qo x s (2) Từ (1) và (2)à So = F x s s - v = F x s 1 - v/s mà V = q x v S = q x s à V/S = v/s thay vào (3) à So = F 1 - v/s 2.4. Xác định sản lượng tiêu thụ để đạt lợi nhuận dự kiến Gọi Pf : Lợi nhuận cần đạt được(LN trước lãi vay và trước thuế) qf : Sản lượng cần tiêu thụ để đạt được Phương pháp trực tiếp Ta có lợi nhuận = doanh thu - chi phí Pf = s x qf - (F + v x qf) qf = Pf + F s - v 2.5. Xác định công suất hòa vốn Công suất hoà vốn cho biết doanh nghiệp cần phải huy động bao nhiêu % công suất sẽ đạt được điểm hoà vốn q x s = F + q x v à F = q x ( s - v ) Tại điểm hoà vốn thì chênh lệch giữa tổng doanh thu bán hàng và tổng chi phí bến đổi bằng tổng chi phí cố định Vậy khi huy động 100% công suất đạt sản lượng là q thì chêch lệch giữa tổng doanh thu bán hàng với tổng chi phí biến đổi là q x (s - v) Vậy nếu huy động với công suất là h% để chênh lệch đố bù đắp chi phí cố định F = q x (s - v) 100 x h% à h% = F q x (s - v) x 100 à h% = qo q x 100 Nếu h% > 1 à doanh nghiệp không đạt điểm hoà vốn trong kỳ (lỗ) Nếu h% < 1 à doanh nghiệp đạt được điểm hoà vốn (lãi), h% càng nhỏ hơn 1 càng tốt và gọi chênh lệch này là khoảng cách an toàn về công suất (1 - h%) 2.6. Xác định thời gian đạt điểm hoà vốn Gọi To : Thời gian đạt điểm hoà vốn trong kỳ(theo tháng) T : Thời gian 1 năm( 12 tháng) So : Doanh thu hoà vốn S : Tổng doanh thu To = T x So S 3. CÁC QUỸ CHUYÊN DÙNG CỦA DOANH NGHIỆP 3.1 Quỹ đầu tư phát triển - Bổ xung vào vốn kinh doanh của nhà nước + Để đầu tư hoạt động kinh doanh + Góp vốn liên doanh, mua chứng khoán theo quy định hiện hành Trích lập quỹ đầu tư phát triển của tổng công ty nhhà nước theo tỷ lệ do hội đồng quản trị tổng công ty quyết định hàng năm 3.2. Quỹ dự phòng tài chính - Dùng để bù đắp những tổn thất, thiệt hại về tài sản, công nợ không đòi được xảy ra trong quá trình kinh doanh. - Dùng để bù đắp khoản lỗ của công ty theo quyết định của Hội đồng quản trị hoặc đại diện chủ sở hữu. 3.3. Quỹ khen thưởng - Thưởng cuối năm hoặc thưởng thường kỳ trên cơ sở năng suất lao động và thành tích công tác của mỗi cán bộ, công nhân viên trong doanh nghiệp. - Thưởng đột xuất cho những cá nhân, tập thể trong doanh nghiệp. - Thưởng cho những cá nhân và đơn vị bên ngoài doanh nghiệp có đóng góp nhiều cho hoạt động kinh doanh, công tác quản lý của doanh nghiệp. 3.4. Quỹ phúc lợi - Đầu tư xây dựng hoặc sửa chữa bổ các công trình phúc lợi của donh nghiệp. - Chi hoạt động thể thao, văn hoá phúc lợi công cộng của tập thể công nhân viên trong doanh nghiệp. - Đóng góp một phần vốn để xây dựng các công trình phúc lợi chung trong ngành, hoặc các đơn vị khác theo hợp đồng. - Trợ cấp khó khăn đột xuất cho những người lao động kể cả những trường hợp về hưu, về mất sức, lâm vào hoàn cảnh khó khăn, không nơi nương tựa, hoặc làm công tác từ thiện xã hội. 3.5 Quỹ dự phòng trợ cấp mất việc làm - Dùng để trợ cấp cho người lao động đã làm việc tại doanh nghiệp từ 1 năm trở lên bị mất việc làm tạm thời theo quy định của nhà nước. - Trích nộp để hình thành quỹ dự phòng trợ cấp mất viêc làm của Tổng công ty do HĐQT tổng công ty quyết định hàng năm. CÂU HỎI ÔN TẬP Câu 1. Trình bày khái niệm, nội dung lợi nhuận của doanh nghiệp. Câu 2. Trình bày các chỉ tiêu lợi nhuận của doanh nghiệp. Câu 3. Trình bày các phương pháp lập kế hoạch lợi nhuận của doanh nghiệp. Câu 4. Trình bày các phương pháp tăng lợi nhuận. Câu 5. Nêu cách xác định sản lượng hòa vốn. CHƯƠNG 3. KẾ HOẠCH HOÁ TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP Mã chương: TCDN 203 Giới thiệu: Kế hoạch hóa trong doanh nghiệp có vai trò quan trọng giúp cho doanh nghiệp hoạt động một cách tuần tự hợp lý và chặt chẽ. Nền kinh tế thị trường với những biến đổi không ngừng diễn ra một cách liên tục mạnh mẽ, trong đó môi trường cạnh tranh rất gay gắt, với sự tiến bộ của khoa học công nghệ làm cho công nghệ sản xuất trở lên nhanh chóng bị lạc hậu. Từ đó nó làm cho công tác quản lý doanh nghiệp trở lên khó khăn phức tạp. Các doanh nghiệp luôn phải đương đầu với nhưng rủi ro của thị trường do vậy đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược và kế hoạch để xác định những định hướng và mục tiêu cho tương lai. Do đó trong doanh nghiệp không thể thiếu được công tác kế hoạch hóa. Mục tiêu: - Trình bày được vị trí, ý nghĩa của kế hoạch hóa tài chính trong doanh nghiệp; - Trình bày được nhiệm vụ công tác kế hoạch hóa tài chính trong doanh nghiệp; - Tính được các hệ số tài chính đặc trưng của doanh nghiệp; - Làm các bài tập thực hành lập bảng cân đối tài sản theo các chỉ tiêu tài chính đặc trưng; - Lập được các kế hoạch tài chính doanh nghiệp; - Tuân thủ theo đúng chế độ tài chính; - Có thái độ nghiêm túc trong học tập, xác định đúng đắn động cơ và mục đích học tập. Nội dung chính 1. VỊ TRÍ, Ý NGHĨA VÀ NỘI DUNG KẾ HOẠCH HOÁ TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Vị trí và ý nghĩa 1.1.1. Vị trí: Là một bộ phận quan trọng của kế hoạch sản xuất kỹ thuật tài chính bao quát việc tổ chức nguồn vốn, tổ chức sử dụng vốn và việc phân phối sử dụng các nguồn tài chính đã hình thành trong doanh nghiệp nhằm đạt hiệu quả cao trong sản xuất kinh doanh. 1.1.2. Ý nghĩa - Kế hoạch hoá tài chính là hoạt động hình thành nên những dự định về tổ chức nguồn vốn trong kinh doanh - Kế hoạch hoá tài chính hình thành nên dự định phân phối và sử dụng các nguồn tài chính sẽ có trong tương lai - Kế hoạch hoá tài chính là quá trình chuẩn bị các căn cứ và các biện pháp để thực hiện các quyết định tài chính 1.2. Nhiệm vụ công tác kế hoạch hoá tài chính trong doanh nghiệp - Lập các kế hoạch tài chính trong doanh nghiệp - Tổ chức việc thực hiện kế hoạch tài chính - Căn cứ vào đặc điểm của các chỉ tiêu tài chính và chức năng nhiệm vụ từng bộ phận quản lý tài chính mà phân công quản lý các chỉ tiêu sao cho có hiệu quả tốt nhất - Phân tích và đánh giá các kế hoạch tài chính 1.3. Nội dung kế hoạch tài chính trong doanh nghiệp - Kế hoạch đầu tư dài hạn - Kế hoạch định mức vốn lưu động - Kế hoạch vay nợ - Kế hoạch khấu hao TSCĐ - Kế hoạch doanh thu, lợi nhuận - Kế hoạch phân phối lợi nhuận và sử dụng các quỹ - Kế hoạch vốn do phát hành cổ phiếu mới - Kế hoạch tài chính tổng hợp 2. YÊU CẦU PHƯƠNG PHÁP LẬP KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH HÀNG NĂM CỦA DOANH NGHIỆP 2.1. Lập kế hoạch tài chính 2.1.1.. Yêu cầu lập kế hoạch - Kế hoạch hoá tài chính phải đa dạng, linh hoạt để phục vụ cho yêu cầu quản lý tài chính, kinh doanh - Kế hoạch hoá tài chính ở doanh nghiệp phải toàn diện, đồng bộ và phải bao trùm mọi hoạt động tài chính trong sản xuấtkd và các hoạt động khác có liên quan như giá cả, chi phí sản xuấtkd, tiếp thị, đầu tư, mở rộng sản xuất - Kế hoạch hoá tài chính phải được bắt đầu từ phân tích tài chính 2.1.2. Căn cứ lập kế hoạch - Các báo cáo tài chính năm trước - Phối hợp với các bộ phận kế hoạch khác hoặc các phòng ban khác để lập kế hoạch tài chính - Phải dựa trên các chỉ tiêu định mứư kinh tế kỹ thuật trung bình tiên tiến để lập - Phải dựa trên thị trường để xác định các tiêu chuẩn giá trị thích hợp 2.1.3. Phương pháp lập kế hoạch tài chính hàng năm Dựa trên các mô hình tài chính đã được thực hiện từ các ănm trước để xây dựng. Trong thực tế doanh nghiệp thường xây dựng mô hình theo 2 mô hình sau + Mô hình tài chính tổng hợp: Bảng kế hoạch tài chính của doanh nghiệp là một bảng cân đối, 1 bên là tất cả các chi phí sản xuất kinh doanh, chi phí đầu tư mở rộng sản xuất số trả lãi cổ phần, số trả nợ, số nộp thuế, còn một bên phản ánh nguồn có liên quan đến thu, góp vốn các cổ đông, vốn vay ngân hàng hoặc vay ở các tổ chức khác, các nguồn tài trợ của ngân sách. * Ưu điểm: Có thể quan sát toàn bộ chu chuyển tiền tệ của doanh nghiệp trên một bảng kế hoạch , nhìn thấy những cân đối lớn cần xem xét và dự đoán được những quyết định tài chính cần thực hiện trong năm kế hoạch. * Nhược điểm: Không đảm bảo sự chú ý tập trung của người quản lý tài chính vào việc khai thác và sử dụng các nguồn tài chính trong doanh nghiệp. + Mô hình tập trung phản ánh toàn bộ các nguồn tài chính được khai thác, phân phối và sử dụng ở doanh nghiệp năm kế hoạch Nguồn tài chính của doanh nghiệp là một bộ phận của doanh thu tiêu thụ sản phẩm chủ yếu là gía trị mới được sáng tạo ra trong doanh nghiệp, các nguồn lực mà doanh nghiệp có thể huy động được trong quá trình hoạt động kinh doanh sản xuấtkd và có thể đựơc phân phối cho các mục đích tích lũy hoặc tiêu dùng (tích luỹ để mở rộng sản xuất, đầu tư mới chứ không phải là nguồn bù đắp chi phí sản xuất nhằm tái sản xuất giản đơn). PHẦN THU: 1. Lợi nhuận thực hiện (thu KH TSCĐ, thu khác, VLĐ thừa) 2. Thu từ các quỹ: số dư đầu kỳ 3. Các khoản trích trước giá thành 4. Các khoản thu bồi hoàn( nhập cơ quan cấp trên, nhập NSNN, liên doanh, liên kết) 5. Các khoản nhận, các khoản phải trả, vay ngân hàng. PHẦN CHI: 1 . Chi cho hoạt động sản xuấtkd: (xây dưụng cơ bản, bổ xung VLĐ, liên doanh , quỹ chuyên dùng, chi sự nghiệp trích vào giá thành, chi khác, số dư các quỹ chuyển năm sau) 2. Cho cho bên ngoài: (Nộp cấp trên, nộp NSNN, trả nợ vay NH) Nhận xét: Bảng kế hoạch tài chính tổng hợp theo mô hình 2 phản ánh các nguồn tài chính của doanh nghiệp, sử dụng vào các mục đích cụ thể. Do vậy giúp cho nhà quản lý tập trung chú ý để khai thác sử dụng các nguồn tài chính của doanh nghiệp (nguồn nào chi vào việc ấy) 2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính của doanh nghiệp 2.2.1. Xây dựng kế hoạch tác nghiệp ngắn hạn Là cụ thể hoá các chỉ tiêu tài chính hàng năm thành kế hoạch hàng quý, tháng, thậm trí hàng tuần. Bởi vì trong điều kiện sản xuất kinh doanh hàng hoá tiền tệ trở thành công cụ quan trọng không kém các yếu tố khác của sản xuất (công cụ, thiết bị vật liệu, sức lao động) và nhiều khi là tiền đề của các yếu tố đó. Kế hoạch tài chính chẳng những phải xác định nhu cầu vốn bằng tiền mà còn chỉ rõ thời gian vốn bằng tiền cần được tài trợ Để dự đoán đúng tình hình tác nghiệp ngắn hạn điều quan trọng là phải làm tốt công tác việc quan sát nghiên cứu, vạch rõ tính quy luật của các khoản thu chi. Sai lầm nguy hiểm là không hiểu rõ tính quy luật của các khoản thu chi do đó sẽ bỏ sót một số khoản thu hay chi hoặc dự đoán sai quy mô của các khoản thu chi đã đưa ra 2.2.2 Kiểm tra tình hình tài chính của doanh nghiệp 2.2.2.1 Đánh gía khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp a. Bảng cân đối kế toán Là một báo cáo tài chính tổng hợp phản ánh một cách tổng quát toàn bộ thuế sử dụng đất nông nghiệp hiện có của doanh nghiệp theo 2 cách đánh giá là tài sản và nguồn hình thành tài sản tại thời điểm lập báo cáo. Các chỉ tiêu bảng cân đối kế toán được phản ánh dưới hình thức giá trị và theo nguyên tắc cân đối. TỔNG TÀI SẢN = TỔNG NGUỒN VỐN b. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Là báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tổng quát tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh trong một kỳ kế toán của doanh nghiệp chi tiết theo từng hoạt động sản xuất kinh doanh. 2.2.2.2. Phân tích hệ số tài chính đặc trưng của doanh nghiệp a. Các hệ số khả năng thanh toán - Hệ số khả năng thanh toán tổng quát: Là mối quan hệ giữa tổng tài sản hiện có của doanh nghiệp với tổng số nợ phải trả Hệ số khả năng thanh toán tổng quát = Tổng tài sản Nợ ngắn hạn + Nợ dài hạn Nếu hệ số <1 à dự báo sự phá sản Nếu hệ số >1 àdoanh nghiệp có khả năng thanh toán Hệ số trung bình từ 2,3 lần trở lên thì phản ánh doanh nghiệp có đầy đủ khả năng thanh toán - Hệ số khả năng thanh toán hiện thời: Là mối quan hệ giữa tài sản ngắn hạn(TSLĐ) và các khoản nợ ngắn hạn Hệ số khả năng thanh toán hiện thời = Tổng TSLĐ + Đầu tư tài chính ngắn hạn Nợ ngắn hạn Chỉ tiêu này nói lên chuyển đổi một bộ phận tài sản thành tiền để trang trải các khoản nợ ngắn hạn. Nợ ngắn hạn là khoản phải trả trong khoản phải trả dưới 12 tháng: Vay NH, phải trả cho người bán, thuế NN, phải trả công nhân viên, nợ dài hạn đến hạn trả, các khoản phải trả khác. Hệ số này càng lớn phản ánh khả năng thanh toán của doanh nghiệp là tốt, thông thường là 1,5 còn trung bình là 1,4 - Hệ số khả năng thanh toán nhanh Hệ số khả năng thanh toán nhanh = Tổng TSLĐ - Hàng tồn kho Tổng nợ ngắn hạn Hệ số này nói lên tổng cộng số tiền với tiền tương đương có thể chuyển đổi để thanh toán. Hệ số trung bình là 0,9 Hệ số thanh toán lãi vay Hệ số thanh toán lãi vay = Lợi nhuận trước lãi vay và thuế Lãi vay phải trả Chỉ tiêu này nói lên mức độ lợi nhuận có được do sử dụng vốn để đảm bảo trả lãi cho chủ nợ. Hệ số trung bình là 5,3 Khi phân tích các hệ số này người ta căn cứ vào bảng cân đối kế toán để tính toán để so sánh các hệ số cuối kỳ và đầu kỳ để thấy được khả năng thanh toán của doanh nghiệp. b. Các hệ số về cơ cấu tài chính và tình hình đầu tư - Hệ số nợ: 1 đồng vốn hiện nay của doanh nghiệp đang sử dụng có bao nhiêu phần vốn vay Hệ số nợ = Tổng số nợ phải trả Tổng nguồn vốn Hệ số nợ trung bình của ngành là 41,7%, nếu lớn hơn thì không tốt - Tỷ suất tự tài trợ : Nói lên cứ 1 đồng vốn tự tài trợ được bao nhiêu Tỷ suất tự tài trợ = Nguồn vốn chủ sở hữu Tổng nguồn vốn = 1- Hệ số nợ Tỷ suất này càng lớn thì càng tốt bấy nhiêu. Hệ số trung bình là 58,3% - Tỷ suất đầu tư: Là tỷ lệ giữa TSCĐ (giá trị còn lại ) với tổng tài sản của doanh nghiệp. Nói lên tình trạng cơ sở vật chất, trang bị kỹ thuật, năng lực sản xuất của doanh nghiệp. Tỷ suất đầu tư trung bình của ngành là 58,3%. Tỷ suất đầu tư = Giá trị còn lại TSCĐ và đầu tư dài hạn Tổng tài sản - Tỷ suất tự tài trợ TSCĐ Tỷ suất tự tài trợ TSCĐ = Vốn chủ sở hữu Giá trị TSCĐ Chỉ tiêu này càng > 1 à càng tốt, chứng tỏ khả năng tài chính vững vàng. Khi phân tích ta căn cứ bảng cân đối kế toán để tính các hệ số về cơ cấu tài chính và đầu tư cuối kỳ, đầu kỳ để đánh giá tình hình tài chính và khả năng phát triển của doanh nghiệp c. Các hệ số về hoạt động - Số vòng quay hàng tồn kho: Là số lần luân chuyển bình quân trong kỳ của hàng tồn kho. Số vòng quay hàng tồn kho = Giá vốn hàng bán Giá trị hàng tồn kho bình quân Giá trị hàng tồn kho bình quân = Giá trị hàng tồn kho đầu kỳ+ Giá trị hàng tồn kho cuối kỳ 2 Số vòng quay càng cao càng tốt, chứng tỏ doanh nghiệp đã sản xuất và tiêu thụ hàng nhanh chóng, thu hồi vốn nhanh. Hệ số trung bình là 10 vòng - Số ngày một vòng quay hàng tồn kho Số ngày một vòng quay hàng tồn kho = 360 ngày Số vòng quay hàng tồn kho - Số vòng quay các khoản phải thu Số vòng quay các khoản phải thu = Tổng doanh thu Số dư bình quân các khoản phải thu - Kỳ thu tiền bình quân Kỳ thu tiền bình quân = 360 ngày Số vòng quay các khoản phải thu - Hiệu suất sử dụng VCĐ Hiệu suất sử dụng VCĐ = Doanh thu thuần trong kỳ VCĐ bình quân trong kỳ Số vòng quay VLĐ Số vòng quay VLĐ = Doanh thu thuần Số VLĐ bình quân Số ngày một vòng quay VLĐ Số ngày một vòng quay VLĐ = 360 ngày Số vòng quay VLĐ Số vòng quay toàn bộ vốn Số vòng quay toàn bộ vốn = Doanh thu thuần Vốn sản xuất bình quân sử dụng trong kỳ d. Các hệ số sinh lời Tỷ suất lợi nhuận doanh thu Tỷ suất lợi nhuận doanh thu = LN sau thuế trong kỳ DTT trong kỳ Tỷ suất doanh lợi tổng vốn Tỷ suất doanh lợi tổng vốn = LN sau thuế trong kỳ Vốn kinh doanh bình quân sử dụng trong kỳ Tỷ suất doanh lợi vốn CSH Tỷ suất doanh lợi vốn CSH = LN sau thuế trong kỳ Vốn CSH bình quân sử dụng trong kỳ Hoặc Tỷ suất doanh lợi vốn CSH = Tỷ suất doanh lợi tổng vốn 1- Tỷ số nợ bình quân Tỷ suất nợ bình quân Tỷ suất nợ bình quân = (Tổng dư nợ đầu kỳ và cuối kỳ)/2 (Tổng số vốn đầu kỳ và cuối kỳ)/2 CÂU HỎI ÔN TẬP Câu 1. Trình bày vị trí và ý nghĩa của kế hoạch hóa tài chính trong doanh nghiệp. Câu 2. Trình bày phương pháp lập kế hoạch tài chính hàng năm của doanh nghiệp. Câu 3. Trình bày và phân tích các hệ số khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Câu 4. Trình bày và phân tích các hệ số về cơ cấu tài chính và tình hình đầu tư của doanh nghiệp. Câu 5. Trình bày các hệ số về hoạt động của doanh nghiệp. Câu 6. Trình bày các hệ số về sinh lời của doanh nghiệp. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Học viện tài chính, Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp, NXB Tài chính, 1999; [2]. Bộ Tài Chính, Giáo trình tài chính doanh nghiệp (Dùng trong các trường có đào tạo bậc trung học kinh tế, kế toán, tài chính), NXB Tài chính, 2000; [3]. Trường Đại học kinh tế quốc dân, Giáo trình tài chính doanh nghiệp, NXB Thống kê, 2005; [4]. Học viện tài chính, Giáo trình phân tích tài chính doanh nghiệp, NXB Tài chính, 2005; [5]. Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm kế toán tài chính doanh nghiệp - NXB Tài chính, 2005; [6]. Học viện tài chính, Giáo trình tài chính doanh nghiệp, NXB Tài chính, 2007; [7]. Các luật thuế và văn bản hướng dẫn thực hiện; [8]. Các qui định về chế độ tài chính ở các doanh nghiệp; [9]. Thông tin trên các tạp chí chuyên ngành như: Tạp chí nghiên cứu tài chính, Thời báo kinh tế, Thời báo tài chính [10]. Thông tin trên mạng internet: Các trang web:www.vietnam.gov.vn : Chính Phủ Việt Nam; www.mof.gov.vn: Bộ Tài Chính.