Hành động xã hội trong giao tiếp của học sinh trung học cơ sở ở Việt Nam

ảnh hưởng 0.526 0.277 0.432 0.021 0.000 Yếu tố tác động 0.453 0.205 0.368 0.022 0.000 NGHIÊN CỨU LÍ LUẬN 34 TẠP CHÍ KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM Bảng 5: Mô hình hồi quy tuyến tính đa biến các yếu tố liên quan tới hành động xã hội trong giao tiếp của HS TT Yếu tố B SE 95%CI of B p Lower Bound Upper Bound 1 Lớp 6 7 0.008 0.004 0.007 0.014 0.003 8 0.014 0.006 0.005 0.018 0.012 9 0.021 0.008 0.006 0.036 0.006 2 Tham gia công tác 0.011 0.019 -0.026 0.048 0.560 3 Học tập Giỏi Khá -0.018 0.010 -0.034 -0.003 0.002 Trung bình/yếu -0.032 0.013 -0.058 -0.007 0.014 4 Phong cách độc đoán -0.062 0.018 -0.097 -0.027 0.001 5 Phong cách dân chủ 0.209 0.016 0.177 0.241 0.000 6 Phong cách tư do 0.023 0.017 -0.010 0.055 0.177 7 Phong cách hướng đến công việc 0.098 0.017 0.065 0.131 0.000 8 Phong cách hướng đến con người 0.183 0.017 0.150 0.217 0.000 9 Xu hướng hướng đến người khác 0.134 0.021 0.093 0.175 0.000 10 Xu hướng hướng tới lợi ích bản thân 0.010 0.014 -0.017 0.038 0.463 11 Xu hướng hướng ngoại -0.044 0.019 -0.080 -0.007 0.020 12 Xu hướng hướng nội 0.042 0.015 0.013 0.071 0.005 13 Khí chất Nóng nảy -0.015 0.019 -0.052 0.021 0.407 14 Linh hoạt 0.077 0.014 0.050 0.108 0.000 15 Ưu tư 0.008 0.012 -0.015 0.030 0.505 16 Bình thản 0.079 0.015 0.018 0.077 0.001 17 Học tập, ảnh hưởng 0.138 0.016 0.105 0.170 0.000 (R=0.859; R2 =0.738; R2 adjust = 0.734; F = 176.414; Panova< 0.001; B0 = 0.432) xã hội có tương quan đồng biến có ý nghĩa thống kê ở mức vừa với trung bình điểm học tập giao tiếp từ người khác (R= 0.526; B= 0.432; p= 0.00). 2.2.4. Tương quan hồi quy đa biến các yếu tố liên quan tới hành động xã hội của học sinh Kết quả của các mô hình hồi quy tuyến tính đa biến được trình bày ở Bảng 5. Mô hình giải thích được 73.4% sự biến thiên của hành động xã hội trong mối tương quan với các yếu tố. Có mối tương quan hồi quy thuận, có ý nghĩa thống kê giữa HS lớp các lớp 7,8, 9 với hành động xã hội theo xu hướng HS càng ở các lớp cao thì hành động xã hội trong giao tiếp càng tăng so với các lớp dưới. Tuy nhiên, sự tác động này không lớn. Phong cách dân chủ có tương quan cao nhất: 0.219 [95% CI 0.1181 - 0.256]; tiếp đến là phong cách hướng đến con người 0.128 [95% CI 0.106 - 0. 183]; cuối cùng là phong cách hướng đến công việc 0.111 [95% CI 0.076 - 0.152]. Phong cách độc đoán dự báo có tác động ngược tới hành động xã hội, nhưng rất yếu - 0.049 [95% CI -0.090 - (- 0. 009)]. Các mô hình về xu hướng hướng đến người khác và hướng nội có tác động thuận đến hành động xã hội trong giao tiếp của HS 0.131 [95% CI 0.084- 0.179] và 0.084 [95% CI 0.046- 0.114]. Trong khi đó, xu hướng hướng ngoại có tương quan hồi quy ngược, tuy nhiên, tính dự báo rất yếu -0.044 [95% CI -0.080- (- 0.007]. Hai loại khí chất là bình thản và linh hoạt có tương quan hồi quy thuận với hành động xã hội 0.079 [95% CI 0.018- 0.077] và 0.077 [95% CI 0.050- 0.108]. Việc học tập giao tiếp từ người khác cũng có tương quan hồi quy thuận với hành động xã hội của HS 0.138 [95% CI 0.105 - 0.170]. 2.2.5. Thảo luận Việc khảo sát về hành động xã hội trong giao tiếp trên số lượng 1147 HS từ lớp 6 đến lớp 9 thuộc 10 trường THCS của 5 tỉnh/ thành ở Việt Nam cho kết quả hành động xã hội của HS được khảo sát đạt mức trên trung bình theo thang đánh giá 5 bậc. Trong đó,14.80% có 35Số 31 tháng 7/2020 Phan Trọng Ngọ hành động xã hội ở mức thấp (mức 1 và 2), 69.54 % mức trung bình và 15.66 % ở mức cao (mức 4 và 5). Hành động duy trì và phát triển các quan hệ với người khác tốt hơn các hành động khác, tiếp đến là hành động hợp tác, chia sẻ, khuyến khích đối tượng giao tiếp. Hành động tác động, gây ảnh hưởng đến người khác trong giao tiếp là hạn chế so với các loại hành động khác. Đây có thể là đặc điểm của lứa tuổi thiếu niên. Có sự khác biệt có ý nghĩ thống kê về hành động xã hội theo thứ tự sinh của HS trong gia đình. HS có điểm học giỏi có hành động xã hội trong giao tiếp cao hơn các nhóm HS khác. Có mối tương quan hồi quy thuận, có ý nghĩa thống kê giữa HS lớp các lớp 7,8, 9 với hành động xã hội theo xu hướng HS càng ở các lớp cao thì hành động xã hội trong giao tiếp càng tăng so với các lớp dưới. Trong khi đó, yếu tố tham gia công tác tập thể có tính dự báo rất thấp đối với sự tăng trưởng hành động xã hội trong giao tiếp ở HS. Có mối tương quan hồi quy tuyến tính, có tính dự báo tăng cường hành động xã hội của học trình trong giao tiếp, khi tăng cường đối với các mô hình tác động của phong cách dân chủ, hướng đến con người và hướng đến công việc của HS trong giao tiếp. Xu hướng hướng đến người khác và xu hướng hướng nội trong giao tiếp cũng là những mô hình có tính dự báo tác động thuận tới hành động xã hội của HS. 3. Kết luận Hành động xã hội trong giao tiếp của HS được biểu hiện qua nhận thức về người khác trong giao tiếp, nhận thức về bản thân, về người khác, về hoàn cảnh và các quy định xã hội trong giao tiếp, nhận thức về vai trò của quan hệ, của giao tiếp trong cuộc sống được xác định là một thành phần quan trọng trong NL trí tuệ xã hội của HS. Các kết quả nghiên cứu đã xác định được mức độ hành động xã hội của HS cũng như các biểu hiện của nó. Đồng thời xác định được các mô hình có tính dự báo tác động của các yếu tố thuộc về phong cách giao tiếp, xu hướng giao tiếp và khí chất của HS cũng như sự học tập giao tiếp từ người khác đến hành động xã hội của các em. Những mô hình tương quan có tính dự báo được phát hiện trong nghiên cứu là những gợi ý hữu ích cho các bậc cha mẹ và giáo viên và cho HS trong việc nâng cao chất lượng thiết lập các quan hệ xã hội tích cực trong giao tiếp của HS, thông qua việc nâng cao NL hành động xã hội cho các em. Nghiên cứu cũng khuyến cáo ở mức độ nhất định sự giảm thiểu phong cách độc đoán, tính khí nóng nảy hay ưu của HS, làm ảnh hưởng tiêu cực đến hành động xã hội của HS. Tài liệu tham khảo [1] Guilford, J.P, (1967), Nature of human intelligence, New York: McGraw – Hill. [2] Goleman D, (2006), Social Intelligence: The New Science of Human Relationships, Bantam. [3] Albrecht, K., (2006), Social intelligence: the new science of success, Jossey- Bass, AWiley Imprint. [4] Lisa Garr, (2018), Trở nên thấu cảm, NXB Hồng Đức. [5] Tony Buzan, (2002), The power of social intelligence, Harper Collins Publishers, Inc. [6] Thomas Armstrong, (2010), Bảy loại trí thông minh, NXB Lao động - Xã hội. [7] Lê Văn Hảo, (02/2015), Hành vi ủng hộ xã hội: sức mạnh của tình huống, Tạp chí Tâm lí học, Số 2. [8] Nguyễn Văn Lượt - Trương Quang Lâm, (10/2017), Kĩ năng xã hội của trẻ vị thành niên nông thôn, Tạp chí Tâm lí học. số 10, tr.24-35. [9] Nguyễn Tuấn Anh, (8/2017), Mối quan hệ giữa đồng cảm và hành vi ủng hộ xã hội ở sinh viên, Tạp chí Tâm lí học, số 8. [10] Đỗ Ngọc Khanh, (6/2017), Thấu cảm và hành vi ủng hộ xã hội ở thanh niên, Tạp chí Tâm lí học, số 6, tr.36 - 48. SOCIAL BEHAVIOR IN COMMUNICATION OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS IN VIETNAM Phan Trong Ngo Hanoi National University of Education 136 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam Email: [email protected] ABSTRACT: The article deals with social behavior in students’ communication and behavior which play as parts of their social intelligence. The study has identified the level of social behavior of 1128 students in grades 6 to 9 of 10 secondary schools in 5 provinces and cities in Vietnam. It also identifies predictive models of the impact of students’ communication styles, communication trends and tempers as well as the communication learning from others to their social behavior. The predictive models discovered in the study are useful suggestions for parents, teachers, and students in promoting social intelligence through enhancing social behavior in establishing positive social behavior, communication and reactions of students. KEYWORDS: Social intelligence; social behavior; communication; communication style; communication trends; tempers; secondary school students.