Tài liệu tập huấn ICM - "3 giảm - 3 tăng" trên cây lúa

ều tra lờn giỏy A0, sau đú tiến hành phõn tớch, đỏnh giỏ hệ sinh thỏi. Bảng kết quả điều tra và phõn tớch hệ sinh thỏi ruộng lỳa 19 Hỡnh 6: Mẫu bảng điều tra và phõn tớch HST ruộng lỳa Tổ : Ngày.......thỏng........năm 200... Nhiệt độ................Ẩm độ.................Ánh sỏng Ruộng ICM Ruộng nụng dõn Sõu hại: Thiờn địch Sõu hại: Hiện trạng Hiện trạng ruộng ICM ruộng ND Biện phỏp xử lý: Do tổ và lớp thảo luận Biện phỏp xử lý: Theo ý kiến nụng dõn ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... - Điều tra cả ruộng thực hiện ICM và ruộng theo tập quỏn nụng dõn, mỗi ruộng 5 điểm ngẫu nhiờn theo đường chộo gốc. - Chỉ tiờu điều tra: Cỏc chỉ tiờu điều tra đều được quy đổi thành cựng một đơn vị để dễ so sỏnh. + Cỏc chỉ tiờu về sinh trưởng, phỏt triển cõy trồng: Số khúm/m2, số dảnh/khúm, số lỏ/dảnh, chiều cao cõy... + Cỏc chỉ tiờu về thực trạng đồng ruộng, thời tiết: Mực nước, nhiệt độ... + Cỏc chỉ tiờu về dich hại: Sõu, bệnh, cỏ dại, chuột... + Cỏc chỉ tiờu về hiờn địch: Nhện, bọ rựa, kiến 3 khoang, bọ xớt nước... - Số khúm/m2 - Số dảnh/khúm - Số lỏ/dảnh - Chiều cao cõy - Mực nước - Cỏ dại - Số khúm/m2 - Số dảnh/khúm - Số lỏ/dảnh - Chiều cao cõy - Mực nước - Cỏ dại 20 Tuy nhiờn việc điều tra hệ sinh thỏi theo cỏch trờn chỉ đối với nụng dõn chưa cú kỹ năng phỏn đoỏn. Những nụng dõn đó cú kinh nghiệm, hoặc đó được tập huấn IPM thỡ việc điều tra mang tớnh ước đoỏn về định lượng cũng như định tớnh đủ cỏc thụng tin cần thiết để phõn tớch tỡnh hỡnh đồng ruộng. Vớ dụ cú khoảng bao nhiờu dónh lỳa/m2, bao nhiờu sõu cuốn lỏ nhỏ/m2, bao nhiờu rầy nõu/khúm, bao nhiờu bọ rựa/m2...Và cũng chỉ ước đoỏn những yếu tố cú liờn quan đến từng thời kỳ sinh trưởng phỏt triển của cõy trồng mà thụi. - Cỏc tổ thảo luận cõu hỏi ( đối với lớp tập huấn, cũn đối với nụng dõn thỡ phõn tớch để đưa ra quyết định xử lý đồng ruụng ) sau đú trỡnh bày kết quả để cả lớp cựng tham khảo và đưa ra quyết định chung - Cỏc cõu hỏi thường được đưa ra để thảo luận trong phõn tớch hệ sinh thỏi ruộng lỳa bao gồm: 1. Cõy lỳa đang ở giai đoạn sinh trưởng nào ? cú cũn khả năng ra lỏ mới hay đẻ nhỏnh nữa khụng ? tại sao ? 2. Điều kiện ngoại cảnh như nhiệt độ, độ Nm khụng khớ, mực nước trong ruộng cú ảnh hưởng gỡ đến sinh trưởng của cõy hay khụng ? bạn sẽ tỏc động biện phỏp kỹ thuật gỡ trong thời gian tới. 3. Trờn ruộng bạn phỏt hiện thấy những đối tượng sõu bệnh nào ? cú loại thiờn đich nào cú thể khống chế được loại sõu hại mà bạn đang quan tõm khụng ?. 4. Theo bạn đối tượng sõu bệnh nào đỏng quan tõm hơn cả, vỡ sao. Bạn cú cần sử dụng thuốc húa học để phun cho loại sõu bệnh nào hay khụng ? vỡ sao bạn cho đú là quyết định đỳng đắn ? Một số vấn đề cần chỳ ý - Cõy lỳa ở giai đoạn nào thỡ vẽ hỡnh ảnh phản ỏnh cõy trồng ở giai đoạn đú. - Trỡnh bày hỡnh vẽ sõu hại, thiờn địch phải theo đỳng phõn bố tự nhiờn ngoài đồng ruộng (con gỡ bay được thỡ vẽ ở từng trờn và ngược lại) VII. Giới thiệu cỏch sử dụng bảng so màu lỏ lỳa Bằng nghiờn cứu khoa học, người ta đó biết được màu sắc của lỏ lỳa biểu hiện mức độ thiếu dinh dưỡng trong cõy, trong đú đặc biệt là nguyờn tố dinh dưỡng đạm. Từ đú sản xuất bảng chia ra cỏc vạch màu khỏc nhau tương ứng với mức độ thiếu đạm của cõy. 21 - Trờn mỗi ruộng chọn 5 điểm chộo gốc, mỗi điểm chọn bốn cõy lỳa ngẫu nhiờn, mỗi cõy lấy một lỏ lỳa đó hoàn chỉnh trờn cựng. Khi so màu đứng quay lưng về phớa mặt trời và chỉ thực hiện lỳc sỏng sớm hoặc chiều tối. - Để nguyờn lỏ lỳa trờn cõy, ỏp trờn bảng so màu sao cho màu của lỏ lỳa trựng với màu của một trong những ụ trờn bảng màu, đọc trị số màu của lỏ trờn bảng màu và ghi lại kết quả. Làm tương tự như vậy với cỏc lỏ cũn lại. Cộng trị số của 20 lỏ và chia bỡnh quõn để biết trị số của một lỏ. - Đối chiếu trị số đú với bảng so màu, nếu trị số đú là 3 đối với lỳa thuần, 3,5 đối với lỳa lai (lỳa gieo thẳng) và 4 (đối với lỳa cấy) thỡ cõy lỳa đang đủ dinh dưỡng, nếu trờn số đú cõy lỳa đang thừa đạm và dưới trị số đú cõy lỳa thiếu đạm ta cần chăm bún kịp thời. - Theo bảng so màu, màu lỏ lỳa càng nhạt chứng tỏ cõy lỳa càng thiếu đạm và ngược lại càng đậm cõy lỳa càng thừa đạm. Căn cứ màu sắc lỏ lỳa nằm dưới trị số trờn để bún lượng đạm cho phự hợp, nếu màu càng nhạt thỡ tăng lượng đạm và ngược lại. - Nụng dõn cú thể sử dụng bảng so màu để kiểm tra tỡnh hỡnh sinh trưởng sủa cõy trồng bất kỳ lỳc nào, nhưng tốt nhất nờn so màu vào 2 thời điểm lỳa đẻ nhỏnh và làm đũng để bổ sung phõn bún kịp thời, đặc biệt giai đoạn lỳa làm đũng. Phần ba HƯỚNG DẪN NễNG DÂN THỰC HIỆN “3 GIẢM, 3 TĂNG” 1. Nội dung ngày hướng dẫn thứ nhất 1.1. Tổ chức lớp - Tổ chức trước khi gieo cấy 7-10 ngày. - Mỗi điểm (lớp học) trỡnh diễn cú 30 nụng dõn tham gia, là những hộ cú ruộng tập trung trong một cỏnh đồng của một thụn hay một HTX. Mỗi nụng dõn tham gia làm một ruộng trỡnh diễn cú diện tớch 700-1000m2. Hỡnh 7: Phương phỏp so màu lỏ lỳa 22 Hỡnh 8: Mụ hỡnh làm ruộng 3 giảm, 3 tăng - Tập hợp nụng dõn học tại hội trường, bầu lớp trưởng, phõn nhúm chia tổ, ổn định lớp học giới thiệu làm quen. - Giới thiệu chương trỡnh và thời gian. 1.2. Điều tra nụng dõn Trước khi triển khai tập huấn cần phỏt phiếu điều tra nụng dõn về kết quả sản xuất của vụ trước trờn mónh ruộng đú để so sỏnh kết quả sau khi kết thỳc lớp huấn luyện. Kết quả điều tra được tổng hợp theo bảng (phụ lục 1). 1.3. Hướng dẫn nụng dõn thực hiện ruộng ICM. - Chọn ruộng: Chọn ruộng liền vựng, đất đồng đều, chủ động tưới tiờu. - Bố trớ ruộng: Tốt nhất trờn ruộng của mỗi hộ nờn chia làm 2 phần, một bờn làm theo quy trỡnh ICM, một bờn làm theo tập quỏn nụng dõn để kết quả ruộng ICM khụng chỉ so sỏnh với kết quả sản xuất của nụng dõn vụ trước mà cũn so sỏnh với kết quả của vụ này. - Làm đất : Đất phải bừa kỷ, bằng phẳng đảm bảo thoỏt nước tốt. - Giống: Yờu cầu gieo cựng một loại giống, ngõm ủ cựng một ngày, lượng giống gieo 5-6kg/sào. - Gieo cấy : Gieo đều, nếu ruộng cấy phải cấy một dảnh và đảm bảo mật độ. Thời gian gieo cấy cỏc hộ chỉ chờnh nhau tối đa trong vài ngày. - Bún phõn: + Lượng phõn bún (tớnh cho 1 sào 500m2) Phõn chuồng : 400-500kg Ruộng ICM Ruộng ND Bờ ngăn giữa 2 ruộng 23 Phõn đạm Urờ: 10-12kg ( tựy theo từng loại ruộng và kết quả so màu ) Phõn lõn Supe: 15-20kg Phõn kali : 6-8kg Tiltsuper: 2 hộp/sào + Cỏch bún : Bún lút : 100% phõn chuồng + 100% lõn, + 20% đạm. Bún thỳc lần 1 : 50% đạm ( tựy theo kết quả so màu ) + 50% kali. Bún thỳc lần 2 : 30% đạm ( tựy theo kết quả so màu ) + 50% kali. - Thuốc BVTV: Khụng phun thuốc BVTV từ gieo đến 35-40 ngày đối với lỳa đụng xuõn và 20-25 ngày đối với lỳa hố thu. Sử dụng Tiltsuper trước và sau trổ 7 ngày ( 2 hộp/sào ) - Dặm tỉa: Dặm tỉa khi lỳa 2,5-3 lỏ, dặm 1 dảnh. Lỳa ruộng nào dặm tỉa theo ruộng đú, khụng dựng lỳa ruộng khỏc để dặm vào ruộng ICM. 2. Nội dung ngày hướng dẫn thứ hai Thời gian thực hiện đỳng vào lỳc lỳa ở thời kỳ dặm tỉa. - Chia lớp thành cỏc nhúm 5-7 người, cỏc nhúm ra ruộng, quan sỏt và điều tra hệ sinh thỏi ruộng lỳa theo phương phỏp đo đếm hoặc phương phỏp ước đoỏn khi đó cú kỹ năng quan sỏt, đỏnh giỏ đồng ruộng tốt. Khi ở ngoài ruộng cần ghi chộp lại những số liệu quan sỏt được trờn hệ sinh thỏi ruộng lỳa. - Về phũng, cỏc nhúm vẽ kết quả quan sỏt được lờn tờ giấy A0, cựng thảo luận và phõn tớch hệ sinh thỏi đồng ruộng để đưa ra biện phỏp xử lý đồng ruộng hợp lý. Khi nụng dõn đó cú kỹ năng quan sỏt, phõn tớch đỏnh giỏ đồng ruộng thỡ chỉ cần cả nhúm cựng thực hiện việc quan sỏt, đỏnh giỏ và phõn tớch hệ sịnh thỏi tại ruộng sau đú thống nhất biện phỏp xữ lý đồng ruộng. Hỡnh 9: Lượng giống gieo 5-6kg/sào vẫn đảm bảo năng suất 24 - Trong ngày làm việc thứ hai cần giỳp nụng dõn hiểu dược cỏc vấn đề sau:
Như thế nào lỏ cõy mạ khỏe ( giai đoạn mạ ), làm thế nào để cú cõy lỳa giai đoạn mạ khỏe.
Kiểm tra mật độ bỡnh quõn số cõy/m2 để xem lượng giống chỳng ta gieo từ đầu vụ ( 5-6kg/sào ) cú khả năng đỏp ứng năng suất hay khụng.
Giói thớch cho nụng dan hiểu được mục đớch của dặm tỉa sớm để đảm bảo mật độ cõy phõn bố đều trờn ruộng lỳa và phỏt huy khả năng đẻ nhỏnh của cõy lỳa để đảm bảo mật độ theo yờu cầu cho năng suất cao.
Tỡm những yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cõy lỳa từ sau gieo cho đến giai đoạn này để cú biện phỏp chăm súc phự hợp.
Loại dịch hại nào cần quan tõm nhất, biện phỏp quản lý chỳng như thế nào. Hỡnh 10: Ruộng lỳa trước và sau khi được dặm tỉa 3. Nội dung ngày hướng dẫn thứ ba Thời gian thực hiện khi lỳa bắt đầu đẻ nhỏnh - Chia lớp thành cỏc nhúm 5-7 người, cỏc nhúm ra ruộng, quan sỏt và điều tra hệ sinh thỏi ruộng lỳa theo phương phỏp đo đếm hoặc phương phỏp ước đoỏn khi đó cú kỹ năng quan sỏt, đỏnh giỏ đồng ruộng tốt. Khi ở ngoài ruộng cần ghi chộp lại những số liệu quan sỏt được trờn hệ sinh thỏi ruộng lỳa. - Về phũng, cỏc nhúm vẽ kết quả quan sỏt được lờn tờ giấy A0, cựng thảo luận và phõn tớch hệ sinh thỏi đồng ruộng để đưa ra biện phỏp xử lý đồng ruộng hợp lý. Khi nụng dõn đó cú kỹ năng quan sỏt, phõn tớch đỏnh giỏ đồng ruộng thỡ chỉ cần cả nhúm cựng thực hiện việc quan sỏt, đỏnh giỏ và phõn tớch hệ sịnh thỏi tại ruộng sau đú thống nhất biện phỏp xữ lý đồng ruộng. - Trong ngày làm việc thứ ba cần giỳp nụng dõn hiểu dược cỏc vấn đề sau: 25
Tại sao sự đẻ nhỏnh của cõy lỳa là quan trọng, ý nghĩa của sự đẻ nhỏnh đối với việc sử dụng lượng giống lỳa gieo trờn đơn vị diện tớch như thế nào.
Yếu tố nào cú ảnh hưởng đến khả năng đẻ nhỏnh của ruộng lỳa. Làm thế nào để điều khiển được cõy lỳa đẻ nhỏnh thuận lợi và hướng đến đạt năng suất cao.
Tại sao bún phõn vào giai đoạn này là quan trọng, làm thế nào để biết cú cần bún phõn hay khụng, khi nào thỡ quyết định thực hiện điều đú.
Nếu dặm tỉa sau khi cõy lỳa đó kết thỳc thời kỳ đẻ nhỏnh cú tỏc dụng gỡ khụng.
Loại dịch hại nào cần quan tõm nhất trong giai đoạn này, biện phỏp quản lý chỳng như thế nào. 4. Nội dung ngày hướng dẫn thứ tư Thực hiện hướng dẫn đồng ruộng giai đoạn lỳa bắt đầu làm đũng - Chia lớp thành cỏc nhúm 5-7 người, cỏc nhúm ra ruộng, quan sỏt và điều tra hệ sinh thỏi ruộng lỳa theo phương phỏp đo đếm hoặc phương phỏp ước đoỏn khi đó cú kỹ năng quan sỏt, đỏnh giỏ đồng ruộng tốt. Khi ở ngoài ruộng cần ghi chộp lại những số liệu quan sỏt được trờn hệ sinh thỏi ruộng lỳa. - Về phũng, cỏc nhúm vẽ kết quả quan sỏt được lờn tờ giấy A0, cựng thảo luận và phõn tớch hệ sinh thỏi đồng ruộng để đưa ra biện phỏp xử lý đồng ruộng hợp lý. Khi nụng dõn đó cú kỹ năng quan sỏt, phõn tớch đỏnh giỏ đồng ruộng thỡ chỉ cần cả nhúm cựng thực hiện việc quan sỏt, đỏnh giỏ và phõn tớch hệ sịnh thỏi tại ruộng sau đú thống nhất biện phỏp xữ lý đồng ruộng. - Trong ngày làm việc thứ tư cần giỳp nụng dõn hiểu dược cỏc vấn đề sau:
Làm thế nào để nhận biết được cõy lỳa đang ở giai đoạn làm đũng.
Yếu tố nào cú ảnh hưởng đến giai đoạn làm đũng của ruộng lỳa. Làm thế nào để điều khiển được ruộng lỳa làm đũng tập trung và cho năng suất cao.
Tại sao bún phõn vào giai đoạn này là quan trọng, làm thế nào để biết cú cần bún phõn hay khụng, khi nào thỡ quyết định thực hiện điều đú.
Loại dịch hại nào cần quan tõm nhất trong giai đoạn này, biện phỏp quản lý chỳng như thế nào. 5. Nội dung ngày hướng dẫn thứ năm Thực hiện vào giai đoạn lỳa trổ. - Chia lớp thành cỏc nhúm 5-7 người, cỏc nhúm ra ruộng, quan sỏt và điều tra hệ sinh thỏi ruộng lỳa theo phương phỏp đo đếm hoặc phương phỏp ước đoỏn khi đó cú kỹ 26 Hỡnh 11: Kết quả ruộng trỡnh diễn ICM năng quan sỏt, đỏnh giỏ đồng ruộng tốt. Khi ở ngoài ruộng cần ghi chộp lại những số liệu quan sỏt được trờn hệ sinh thỏi ruộng lỳa. - Về phũng, cỏc nhúm vẽ kết quả quan sỏt được lờn tờ giấy A0, cựng thảo luận và phõn tớch hệ sinh thỏi đồng ruộng để đưa ra biện phỏp xử lý đồng ruộng hợp lý. Khi nụng dõn đó cú kỹ năng quan sỏt, phõn tớch đỏnh giỏ đồng ruộng thỡ chỉ cần cả nhúm cựng thực hiện việc quan sỏt, đỏnh giỏ và phõn tớch hệ sịnh thỏi tại ruộng sau đú thống nhất biện phỏp xữ lý đồng ruộng. - Trong ngày làm việc thứ tư cần giỳp nụng dõn hiểu dược cỏc vấn đề sau:
Sau khi lỳa làm đũng bao nhiờu ngày nữa thỡ sẽ trổ. Mất bao nhiờu thời gian để một ruộng lỳa trổ hoàn toàn.
Nờu những yếu tố ngoại cảnh cú ảnh hưởng lớn nhất đến giai đoạn trổ ( thụ phaasns, thụ tinh, phơi mau ) và năng suất của ruộng lỳa. Nờn bố trớ thời vụ gieo trồng như thế nào để lỳa trổ khụng bị ảnh hưởng của thời tiết trong cỏc mựa vụ. Nờu vớ dụ đối với giống lỳa cụ thể.
Nờu những biện phỏp đảm bảo lỳa trổ tập trung.
Ở giai đoạn này lỳa thường bị cỏc đối tượng dịch hại nào gõy hại. Biện phỏp quản lý như thế nào. 6. Ngày hướng dẫn thứ sỏu Thực hiện vào giai đoạn lỳa chớn và thu hoạch - Chia lớp thành cỏc nhúm nhỏ, ra ruộng quan sỏt và tiến hành đỏnh giỏ năng suất của ruộng lỳa thực hiện 3 giảm, 3 tăng và ruộng lỳa thực hiện. Cú thể tiến hành đếm số bụng/m2, số hạt chắc/bụng của cả hai ruộng. - Trở về phũng cỏc nhúm tớnh toỏn năng suất và hiệu quả kinh tế của hai phương phỏp để đỏnh giỏ kết quả. 27 Năng suất ước đoỏn ngoài ruộng Năng suất lý thuyết: Số bụng/m2 x số hạt chắc/bụng x trọng lượng 1.000 hạt Năng suất/m2 = 1.000 ( Trọng lượng 1.000 hạt của cỏc giống 23 - 26gam, tựy theo giống ) Năng suất/ha = Năng suất/m2 x 10.000m2 - Cỏc nhúm lờn bỏo cỏo kết quả của nhúm mỡnh. - Trong ngày hướng dẫn này cần cho học viờn nắm thờm cỏc nội dung sau
Cỏc yếu tố ảnh hưởng đến quỏ trỡnh tớch lũy chất về hạt để đạt năng suất tối đa của ruộng lỳa.
Cỏc đối tượng dịch hại cần quan tõm nhất và cỏch phũng trừ cú hiệu quả. - Ngày làm việc thứ sỏu nờn kết hợp để tổng kết lớp học.